Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Имай Насыриҙың тормош юлы һәм ижады
шәжәрәһе
Презентация
Башҡортостан республикаһы
Муниципаль район
Стәрлетамаҡ районы
Муниципаль дөйөм белем биреү
Бюджет учреждениеһы
Яңы Федоровка
Ауылы урта дөйөм
белем биреү мәктәбе
Төҙөүсе: Ишемғолова Хәҙисә Әхиәр ҡыҙы
2013
2 слайд
Имай Насыриҙың тормош юлы һәм ижады
шәжәрәһе
3 слайд
(1898-1942)
4 слайд
Имай Насыри 1898 йылда Стәрлетамаҡ районы Түбәнге Усылы ауылында крәҫтиән ғаиләһендә икенсе бала булып донъяға килә. Башланғыс белемде үҙҙәренең ауылында ала.
5 слайд
Шунан һуң 1910-1914 йылдарҙа Стәрлетамаҡ мәҙрәсәһендә уҡый.
6 слайд
1919 йылда Имай Насыри Ҡыҙыл Армия
сафына алына. Урал фронтында башҡорт
бригадаһы бүлегенең агитатор ойоштороусыһы
итеп тәғәйенләнә.
Ошо ваҡытта шиғырҙар яҙа башлай. 1921 йылда
уның «Тәҡдир» тигән беренсе шиғыры баҫылып
сыға. Темаһы, әлбиттә, шул йылдарга хас булган Октябрь революцияһы, халыҡ бәхете өсөн көрәшкә бағышланған.
7 слайд
1920 йылда Имай Насыри Күҙәй кантонында милиция бүлеге начальнигы булып эшләй.
1921 йыл ул башҡорт республакаһының Главмилиция идараһының политкомиссары итеп үрләтелә, Х съезда делегат булып ҡатнаша.
Ошо уҡ йылда «Бала менән әсәй», «Ҡыр ҡаҙына», «Стәрлегә», «Албаҫты» шиғырҙарын яҙа. Матбуғатта баҫылып сыҡҡан шиғырҙары ла байтаҡ, улар тематик яҡтан да, формалары менән дә төрлөләр.
Ләкин Имай Насыри поэзия баҡсаһында оҙаҡ йөрөмәй.
8 слайд
Егерменсе йылдарҙың аҙағында Имай Насыри бер-бер артлы «Вагонда», «Һөжүм», «Сибай», «Гөлдәр» повестарын яҙа. Был повестарҙа яҙыусы үҙенең оҙаҡ йылдар милиция органдарында эшләгән тәжрибәһен сағылдыра.
Ошо йылдарҙа, социалистик реконстркцияның
йылдам үҫеүе мәлендә, ул производство
темаһы менән ҡыҙыҡһына башлай. Баймаҡ
баҡыр иретеү заводы эшселәре тормошон
яҡындан өйрәнә һәм 1929 йылда «Хәҙерге
Баймаҡ» тигән күләмле очерк яҙа.
9 слайд
1924 йылдарҙан алып оҫта прозаик булып таныла. Ул башҡорт прозаһына шул дәүер өсөн бик характерлы булған, кешеләрҙең тормошҡа мөнәсәбәтен, лирик кисерештәрен, тойғоларын сағылдырған нәҫерҙәр яҙа. «Беҙ бит пар түгел», «Сәскәләр, ләкин башҡалар» һәм башҡа шундай тиҫтәләгән нәҫерҙәрендә шул уҡ үҙенең шиғырҙарындағы мотивтарҙы – яңының ҡеүәтле үҫәсәгенә ныҡлы ышаныу һәм шатланыу тойғоларын һүрәтләй.
Артабан яҙыусы нәҫер жанрынан хикәйә, повесть, роман яҙыуға күсә. «Ҡарлуғастар», «Диуана ҡылдар» кеүек хикәйәләрендә ауылдағы синфи ҡаршылыҡтар һәм яғалашыуҙарҙы тасуир итә.
10 слайд
1926 йылда Имай Насыриҙың империалистик һуғышҡа ҡаршы
йүнәлдерелгән «Тереләй ҡәберҙәр» тигән тәүге повесы айырым
китап булып баҫыла.
Мәскәүҙә партияның өйәҙ комитеты секретарҙары курсын тамамлап ҡайтҡас, ул республиканың матбуғат эштәрен юлға һалыуҙа, газета-журналдар («Белем», «Сәсән», «Керпе») ойоштороуҙа активлыҡ күрһәтә һәм 1930 йылға тиклем ошо журналдарҙың мөхәррире вазифаһын башҡара.Шунан һуң бер ни тиклем ваҡыт Өфө ҡала райкомында һәм Башҡортостан Өлкә комитеты культура, пропоганда бүлегенең матбуғат эштәре буйынса инструкторы булып эшләй.
11 слайд
Имай Насыри «Коммуна» газетаһы редакцияһы коллективы менән
1931 йылда «Коммуна» газетаһының мөхәррире итеп күсерелә.
12 слайд
1932-1934 йылдарҙа Мәскәүҙә Мәғариф халыҡ комиссариатында эшләй. Күп тә үтмәй, ул Ишембай нефтселәре өсөн сыға торған «Башҡортостан вышкаһы» тигән газетаның мөхәррире итеп ебәрелә.1936 йылдан тағы ла «Коммуна» газетаһы яуаплы мөхәррире һәм бер үк ваҡытта «Һәнәк» журналының мөхәррире итеп раҫлана.
13 слайд
1934 йылдан СССР Яҙыусылар союзы ағзаһы була
14 слайд
1934 йылда Имай Насыри башҡорт әҙәбиәтенең ҙур уңышы тип иҫәпләнерлек “Күҙәй” романын тамамлай.
Уның нигеҙендә 1919-1920 йылдарҙа Башҡортостандың Күҙәй кантонында булған хәл-ваҡиғалар ята. Ыңғай геройҙарҙың да, кире персонаждарҙың да прототиптары- шул ваҡиғаларҙа актив ҡатнашҡан реаль кешеләр. Әҫәрҙәге Ғимай Басыров образының прототибы булып Имай Насыри үзе тора. Был роман шул осорҙағы тормошто шаҡтай тәрән сағылдырған әҫәр. Ул үҙенең эстәлеге менән генә түгел, төҙөлөшө менән дә айырылып тора.
15 слайд
Имай Насыри ҡатыны hәм ҡыҙы Венера менән
16 слайд
Имай Насыри ғаиләһе менән ял ваҡытында
1935 йыл
17 слайд
Имай Насыриҙың иң һуңғы әҫәрҙәренән ауылда колхоз төҙөлөшөнөң еңеүен һүрәтләгән талантлы «Еңелгән ятыу» повесы шулай уҡ башҡорт әҙәбиәтенең ҙур ҡаҙанышы булып тора.
Ул үҙенең яҙа башлаған «Беҙ һул яҡ ярҙан» романын тамамлай алмай. Романдың тәүге өзөктәрендә ваҡиғаларҙың 1921-1922 аслыҡ йылдарында башланып, һуңғыларында инде 30-сы йылдарҙа Башҡортостанда Ишембай нефть ятҡылыҡтарын үзләштереү кеүек ҙур тарихи әһәмиәткә эйә булған күренештәрҙе һүрәтләргә тейеш була. Әҫәрҙең тик айырым бүлектәре генә матбуғатта баҫылырға өлгөрә.
18 слайд
1937 йылда Имай Насыри шәхес культы ваҡытында нахаҡҡа ғәйепләнә, һөргөнгә ебәрелә.
19 слайд
1937 йылдың авгусында «халыҡ дошманы» тигән ҡәһәрле мөһөр тағылып, 3 йылға ултыртылған һәм унан һуң «Особое совещание»ның ҡарары буйынса тағы 8 йылға хөкөм ителеп, Свердловск өлкәһе Тавда шәһәренә озатылған, ҡаты ауырыуҙан лагерҙа 1942 йылдың 29 мартында вафат булған Имай Насыри, яҙмышының ниндәй генә ауыр булыуына ҡарамаҫтан, рухы менән иленә ҡайтты.
20 слайд
Имай Насыри
үлгәндән һуң
реабилитациялана.
21 слайд
«Йылдар үтер, халыҡ аңлар.
Тыуған ергә мин ҡайтырмын
Яҙын ҡайтыр ҡош кеүек».
И.Насыри.
Талантлы яҙыусы бөгөн дә беҙҙең арала, беҙҙең менән. Яҙмыш уны иленән, еренән, халҡынан айыра алманы. Бөгөн дә уның осҡоно, ялҡыны беҙҙең йөрәктәрҙә.
Имай Насыри бай әҙәби мираҫ ҡалдырҙы.
22 слайд
Имай Насыри ҡыҫҡа ғына ижад ғүмерендә яҙыусылыҡ эшен культура, матбуғат органдарында, ижтимағи тормошта яуаплы эштәр башҡарыу менән
бергә ҡушып алып барған.
Ул талантлы башҡорт шағиры Ш. Бабич әҫәрҙәрен йыйыуға һәм уны өйрәнеүгә, системаға һалыуға күп көс һалған.
23 слайд
1969 йылдың майында Өфө ҡала Советы башҡарма комитеты ҡарары менән Калинин районында Имай Насыри бульвары барлыҡҡа килә. Ул йәшәгән йортҡа таҡтаташ ҡуйыла.
Стәрлетамаҡ
ҡалаһында ла
Имай Насыри
исемен йөрөткән
урам бар.
24 слайд
Ҡулланылған әҙәбиәт
Башҡорт әҙәбиәте тарихы. Өфө, “Китап”, т. 3., 1993, 424 б.
Интернет ресурстар –
http://uic.bashedu.ru.srv0.viphost.ru/konkurs/baimov/bpr/bpr033.html
http://encycl.bash-portal.ru/nasyri.htm
http://bashkortostan450.ru/celebrities/writers/nasir/
Н. Зарипов. Имай Насыри. Тормош юлы һәм ижады. Өфө, Башҡортостан китап нәшриәте, 1983, 248 б.
М.Ғәйнуллин, Ғ.Хөсәйенов. Совет Башҡортостаны яҙыусылары. Өфө,
Башҡортостан китап нәшриәте, 198һ, 400 б.
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Презентация по башкирскому языку на тему "Имай Насыри"
Имай Насыри ҡыҫҡа ғына ижад ғүмерендә яҙыусылыҡ эшен культура, матбуғат органдарында, ижтимағи тормошта яуаплы эштәр башҡарыу менән бергә ҡушып алып барған.Ул талантлы башҡорт шағиры Ш. Бабич әҫәрҙәрен йыйыуға һәм уны өйрәнеүгә, системаға һалыуға күп көс һалғанИмайНасыри үлгәндән һуң реабилитациялана.Талантлыяҙыусы бөгөн дә беҙҙең арала, беҙҙең менән.Яҙмыш уныиленән, еренән, халҡынан айыраалманы. Бөгөн дә уның осҡоно, ялҡыны беҙҙең йөрәктәрҙә..Имай Насыри бай әҙәби мираҫ ҡалдырҙы.
6 671 993 материала в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Ишемгулова Хадиса Ахияровна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72/180 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.