Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
1 слайд
Шарафеденов Арыстанбек Рахымұлы Қаракөл орта мектебінің Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Қазқ әдебиеті сабағында сатылай кешенді талдаудың маңызы
2 слайд
ТАҚЫРЫП ӨЗЕКТІЛІГІ Сатылай кешенді талдау технологиясы қазірде бірнеше пәндерге енгізілген. Алғашқыда осы технология авторы Н.А.Оразақын осы технологияның ғылыми негізін жасап, қазақ тілі пәніне енгізді. Қазірде бұл технология математика, қазақстан тарихы, орыс тілі, география пәндерінде жемісті қолданылып, нәтижесін беріп келеді. Соңғы бірнеше жылдықта тілші мұғалімдер тарапынан қазақ әдебиеті пәніне де сатылай кешенді талдау үлгісін ұсыну қолға алынып келеді. Осы талдау үлгісіндегі мындай мәселелер назарыма ілікті: Прозалық шығармаларда образдық және көркемдік әдісіне қарай талдаудың қалыс қалуы. Теориялық ұғымдардағы кейбір ережелердің жалпылама берілуі, нақтыланбауы. Мысалы: «Тақырып - өнер туындысының іргетасы» дегеннен гөрі, «Тақырып – шығармада көтерілетін басты мәселе» десек ғылыми әрі нақты болар еді. Әдеби жанр түрлері: проза, поэзия, драма түрлері көрсетілмеген. Роман түрлері: трилогия, диалогия, эпопея түрлері берілмеуі. Өлең құрылысына қатысты буын, бунақ, шумақ, тармақ, ұйқас әр түрлі сатыларда берілуі, бір сатыға жинақталмауы. Сатылай кешенді талдау жасау кезіндегі айтылымындағы өзгешелік. Бұл жоба оқушыларға әдеби материалды толық талдауға мүмкіндік беретіндіктен тақырып өзектілігі осымен айқындалмақ. Сонымен бірге, берілген теориялық ұғымдар оқушыларға талдау кезінде пайдаланылатын көмекші құрал болмақ.
3 слайд
ЖҰМЫС МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТІ: Зерттеудің мақсат – міндеттері: 1.Оқушылардың талдау барысында қызығушылығын оятып, шығарманың өзіндік ерекшелігін тануға үйрету. 2.Өз бетінше түсінуіне,жасалған талдаудағы әр материалды дәлелдей білуге үйрету. 3. Ғылыми тілде сөйлеуге дағдаландыру. 4. Ана тілі құдіреті, ұлтының сөз өнерінің биіктігіне көз жеткізу. 5. Шығарманың мазмұнын, идеясын, маңызын түсінуге жетелеу. 6.Қазақ әдебиетіне қатысты барлық теориялық ұғымдарды меңгерту. ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ: Зерттеу нысаны ретінде ауыз әдебиеті үлгілері, бірнеше прозалық және поэзиялық шығармалар алынды. ТАҚЫРЫПТЫҢ ЗЕРТТЕЛУІ Әдеби материалдарды сатылай кешенді талдау тақырыбына Н.А.Оразақынқызы «Сатылай кешенді талдау технологиясының ғылыми-әдістемелік негіздері» ғылыми еңбегіндегі мәлімет пен К.Ә. Әбдірайымова, Ж.Ниязқұлованың «Әдеби материалдарды сатылай комплексті талдау» тақырыбындағы мақаласынан өзге дүниеге кезікпедім.
4 слайд
ЖҰМЫС ЖАҢАЛЫҒЫ Жұмыс жаңалығы оқушыларға және мұғалімдерге тұрақталған үлгідегі, жан-жақты, барлық әдебиет пәніне қатысты теориялық ұғымдарды қамти алатын талдау үлгісін ұсынуымен айқындалады. ЖҰМЫСТЫҢ ПРАКТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТЕОРИЯЛЫҚ МАҢЫЗЫ Жұмыс нәтижелерін қазақ тілі мен әдебиеті пән мұғалімдеріне, мектеп оқушыларына көмекші құрал ретінде ұсынуға болады. ЖҰМЫС ҚҰРЫЛЫМЫ Жұмыс кіріспеден, 3 бөлімнен, талдау үлгілерінен, тест жұмысынан, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ ТЕОРИЯСЫ Тақырып - әдеби шығармада сөз болатын басты мәселе, шығарманың негізгі арқауы, айтылатын жағдайдың басты бағдары. Идея-жазушының шығарма арқылы айтқысы келген ойы, беретін бағасы.
5 слайд
ауызша тарағаауызша тараған, авторы белгісіз, халықтық көркем әдеби туындылар., авторы белгісіз, халықтық көркем әдеби туындылар. Ауыз әдебиеті Тұрмыс-салт жырлары Жар-жар Салт жырлары Қоштасу Сыңсу Тұсаукесер жыры Бесік жыры Естірту Жоқтау 1 Бата Көңіл айту Жұбату Беташар Теріс бата Ақ бата Арнайы бата Алғыс бата
6 слайд
ауызша тараған, авторы белгісіз, халықтық көркем әдеби туындылар. Ауыз әдебиеті 3. Наурыз жырлары Қамбар атаға Шопанатаға Шекшек атаға Жан-жануарлар туралы ертегілер Ойсылқараға Зеңгібабаға Шыншыл ертегі Қиял-ғажайып ертегі 4. Ертегілер 2. Төрт түлік малға байланысты жырлар
7 слайд
ауызша тараған, авторы белгісіз, халықтық көркем әдеби туындылар. Ауыз әдебиеті 6. Шешендік сөздер 9. Айтыс 7. Батырлар жыры Бәдік айтыс Жар-жар 8. Ғашықтар жыры Қыз бен жігіт айтысы Шешендік арнау Жер дауы Шешендік дау 5. Аңыздар Жесір дауы Құн дауы Мал дауы Ар дауы Шешендік толғау Ақындар айтысы Жұмбақ айтыс Қайым айтыс Өлі мен тірі айтысы Жан-жануарлардың айтысы
8 слайд
ШЫҒАРМАНЫҢ ЖАНРЛЫҚ СИПАТЫ ІІ. ПОЭЗИЯ І. ПРОЗА (эпос) ІІІ. ДРАМА Шағын көлемді ДИЛОГИЯ РОМАННЫҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖАҒДАЙЫ Кең көлемді Орта көлемді МИФ ЕРТЕГІ ПОВЕСТЬ РОМАН НОВЕЛЛА ОЧЕРК ПОЭМА АҢЫЗ МЫСАЛ ӘҢГІМЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ҒАЖАЙЫП ОҚИҒАЛАР ЭПОПЕЯ ТРИЛОГИЯ АВАНТЮРЛІК ДЕТЕКТИВ ҒЫЛЫМИ ҚИЯЛИ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ТҰРМЫСТЫҚ ТАРИХИ
9 слайд
ШЫҒАРМАНЫҢ ЖАНРЛЫҚ СИПАТЫ ІІ. ПОЭЗИЯ (ЛИРИКА) І. ПРОЗА (эпос) ІІІ. ДРАМА ЛИРИКА РОМАНС БАЛЛАДА ЭЛЕГИЯ МАХАББАТ ЛИРИКАСЫ САЯСИ АЗАМАТТЫҚ ЛЕРИКА ТАБИҒАТ ЛЕРИКАСЫ КӨҢІЛ КҮЙ ЛЕРИКАСЫ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ЛЕРИКА ДРАМА ТРАГЕДИЯ КОМЕДИЯ
10 слайд
ӨЛЕҢ ҚҰРЫЛЫСЫ V. ҰЙҚАС ІV. БУЫН ІІІ. БУНАҚ ІІ. ТАРМАҚ І. ШУМАҚ ҚАРА ӨЛЕҢ ЕРКІН ҰЙҚАС ШҰБЫРТПАЛЫ ҰЙҚАС ШАЛЫС ҰЙҚАС ЕГІЗ ҰЙҚАС КЕЗЕКТІ ҰЙҚАС АРАЛАС ҰЙҚАС
11 слайд
ӨЛЕҢ ҚҰРЫЛЫСЫ Тармақ Шумақ Өлең –сөздің патшасы, сөз сарасы, Қиыннан қиыстырар ер данасы, Тілге жеңіл, жүрекке жылы тиіп, Теп-тегіс, жұмыр келсін айналасы 11 БУЫНДЫҚ Өлең //–сөздің патшасы, //сөз сарасы, Қиыннан //қиыстырар //ер данасы, Тілге жеңіл,// жүрекке// жылы тиіп, Теп-тегіс, //жұмыр келсін //айналасы 3 БУНАҚ Ө-лең –сөз-дің пат-ша-сы, сөз са-ра-сы, Қи-ын-нан қи-ыс-ты-рар ер да-на-сы, Тіл-ге же-ңіл, жү-рек-ке жы-лы ти-іп, Теп-те-гіс, жұ-мыр кел-сін ай-на-ла-сы 1 ШУМАҚ 2 7 6 5 8 4 3
12 слайд
ӘДЕБИ - ТЕОРИЯЛЫҚ ҰҒЫМДАР СИНЕКДОХ КЕЙІПТЕУ МЕТОНИМИЯ МЕТАФИЗИКА ТЕҢЕУ ЭПИТЕТ АЛЛЕГОРИЯ СИМВОЛ ГИПЕРБОЛА САРКАЗМ ИРОНИЯ ЛИТОТА АЛЛИТЕРАЦИЯ АССОНАНС
13 слайд
ӘДЕБИ - ТЕОРИЯЛЫҚ ҰҒЫМДАР АРНАУ ЭЛЕПСИС ИНВЕРЦИЯ ГРАДАЦИЯ ҚАЙТАЛАУ АНТИТЕЗА ПАРАЛЛЕЛИЗМ ЖАРЛАЙ АРНАУ АНАФОРАЛЫҚ СҰРАЙ АРНАУ ЭПИФОРАЛЫҚ ЕСЕП ҚАЙТАЛАУ ЖАЙ ҚАЙТАЛАУ
14 слайд
ОБРАЗ ЖАСАУ ТӘСІЛДЕРІ ЖАЛПЫ ЖАСАУ ТӘСІЛІ ӘДЕБИ ТЕГІ КӨРКЕМ ӘДІСІ РЕАЛИСТІК ОБРАЗ ЖАСАУ ТӘСІЛІ ЭПИКАЛЫҚ ЮМОРЛЫҚ САТИРАЛЫҚ РОМАНТИКАЛЫҚ МІНЕЗДЕУ ФАНТАСТИКАЛЫҚ ДРАМАЛЫҚ ГЕРОЙЛЫҚ ПОРТРЕТ ТРАГЕДИЯЛЫҚ ЛИРИКАЛЫҚ
15 слайд
ПЕЙЗАЖ МОНОЛОГ КӨРКЕМДІК ӘДІС БАЯНДАУ СУРЕТТЕУ ДИАЛОГ жай баяндап емес, құбылысты көзге елестетіп, сөзбен өрнектеу. кейіпкердің жан толғанысы, ішкі жай күйін көрсетуде қолданылатын тәсіл, яғни, өз-өзімен сырласуы. сұхбат, екі адамның ауызекі сөйлесуінен көрінетін көркемдік тәсіл. бірнеше адамның сөйлесуінен көрінетін әдіс. әдеби шығармадағы жаратылыстың, табиғаттың көркем бейнесі. ПОЛИЛОГ Әдеби шығарманың оқиғасын желілі түрде көркемдеп әңгімелеу.
16 слайд
Ауыз әдебиеті үлгілерін талдау үлгісі І Әдебиет түрі ІІ Авторы ІІІ Ауыз әдебиеті түрі (жанры) 1.Тұрмыс-салт жырлары 1.1 Салт жырлары 1.1.1 Бесік жыры 1.1.2 Тұсаукесер жыры 1.1.3 Жар-жар 1.1.4 Қоштасу 1.1.5 Сыңсу 1.1.6 Беташар 1.1.7 Жоқтау 1.1.8 Естірту 1.1.9 Көңіл айту 1.1.10 Жұбату 1.1.11Бата 1. Ақ бата .2.Алғыс бата 3. Арнайы бата 4. Теріс бата 1.1.12 Тойбастар 1.2 Төрт түлік малға байланысты жырлар 1.2.1 Шопанатаға .1.2.2 Зеңгібабаға 1.2.3 Ойсылқараға 1.2.4 Қамбар атаға 1.2.5 Шекшек атаға 2. Наурыз жырлары 3.Мақал-мәтелдер 4.Ертегілер 4.1 Қиял-ғажайып ертегі 4.2 Шыншыл ертегі 4.3 Жан-жануарлар туралы ертегілер 5. Аңыз 6.Шешендік сөздер с6.1 Шешендік дау 6.1.1 Жер дауы- 6.1.2 Жесір дауы 6.1.3 Құн дауы 6.1.4 Мал дауы 6.1.5 Ар дауы 6.2 Шешендік толғау 6.3 Шешендік арнау
17 слайд
І Әдебиет түрі: Ауыз әдебиеті, себебі ауызша тараған, авторы белгісіз, халықтық көркем әдеби туынды ІІ Ауыз әдебиет түрі: Тұрмыс-салт жыры, себебі халықтың күнделікті тұрмысында, яғни әр түрлі салт, әдет-ғұрып, наным-сеніміне байланысты туған өлең-жыр. Бесік жыры, себебі жаңа туған баланы бесікке бөлегеннен кейін қуаныш үстінде айтылатын жыр. ІІІ Тақырыбы: Нәрестені бесікке бөлеу, себебі әдеби шығармада сөз болатын басты мәселе – бесікке бөлеу дәстүрі ІҮ Идеясы: Өміріне ақ жол тілеу, жақсылыққа ырым ету, себебі халықтың мұндағы мақсаты –осы. Ү Көркемдік ерекшелігі: Троп Ақ бесік, айыр қалпақ, түрлі ою- эпитет, себебі заттың, құбылыстың айрықша сипатын, сапасын анықтайтын суретті сөз Фигура: 1.Арнау , жарлай арнау- көпшілікпен, жеке адаммен, қауыммен жария кеңесуі 2.Қайталау, эпифоралық қайталау, себебі «болар ма екенсің?» тіркесі әр ой ағымының соңында қолданылып тұр. ҮІ Өлең құрылысы: 1 шумақты, себебі 1 синтаксистік тұтас ой бар. 11 тармақты, себебі 1 шумақта 11 өлең жолы бар. 2 бунақты, себебі әр тармақта 2 дауыс ырғағымен бөліну бар. 7-8 буынды, себебі әр тармақ 7-8 буыннан тұр 5. Аралас ұйқас (а,а, б,в,б,в,б,б,в,б,б,в), себебі ұйқасуы аралас келетін ұйқас түрі БЕСІК ЖЫРЫ
18 слайд
Әдебиет түрі: Ауыз әдебиеті ІІ Ауыз әдебиет түрі: Шешендік сөз, шешендік арнау. ІІІ Тақырыбы: Қайғы мен қайрат ІҮ Идеясы: Айғанымға тоқтау айту Ү Көркемдік ерекшелігі: Троп 1.Метафора: қайрат-қыран, қайғы-жылан 2. Кейіптеу: қайғыға тізгін бермейтін, өзекті шағып өртейтін. Фигура: 1.Арнау, жарлай арнау 2.Қайталау, эпифоралық қайталау (бар) ҮІ Өлең құрылысы 1 шумақты, себебі 1 синтаксистік тұтас ой бар. 10 тармақты, себебі 1 шумақта 10 өлең жолы бар. 2 бунақты, себебі әр тармақта 2 дауыс ырғағымен бөліну бар. 7-8 буынды, себебі әр тармақ 7-8 буыннан тұр 5 Аралас ұйқас (а,б,а,б, в,б,в,б, г,ғ) Байдалы бидің Айғанымға айтқаны
19 слайд
І Әдебиет түрі: жазба әдебиеті ІІАвторы: М.Әуезов – ұлы жазушы, әдебиет сыншысы әрі зерттеушісі, драматург, «Абайтану» ғылымының негізін салушы, қоғам қайраткері... ІІІ Жанры: Проза, эпос, роман-эпопея ІҮ Тақырып: Ән құдіреті Ү Идея: Халқытың ұлттық ән өнеріне, өнерпаздарға құрмет. ҮІ Образдық талдау: Абай мен Біржан образы 1.Көркем әдіс тұрғысынан: Реалистік образ 2.Әдеби тегі жағынан Эпостық образ. 3. Жалпы жасалу тәсілі: Геройлық образ, 4.Көркемдік әдіс жағынан: Портет: Керімбала .Шошақтау боп біткен үлкен қой көзді, ал қызыл жүзді, қалың шашты Керімбалада саналы қайрат, ұстамды сырлы салмақ бар, сонысымен әрі сәнді, әрі өзгеше сұлу. Үмітей. Бір туған айдай, қылдай нәзік... Соны кәмшат бөрік, алтын сырғалы, ең сәнді киімді сұлу қыз айтты да, жүзіндегі әншейіндегі, жұқалау қызылынан айырылып, аппақ тартты. Оң жақ бетіндегі әдемі қап-қара меңі айқындалып барып тоқтады. ҮІІІ Көркемдік әдіс 1.Баяндау 2. Диалог 3.. Полилог М.Әуезов «Біржан сал Абай ауылында» («Абай жолы роман-эпопеясынан үзінді», жазылым бойынша талдау)
20 слайд
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!!
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Бүгінгі күн талабы, әлемдік ғылым мен білім бәсекесі бізді дәстүрлі сабақтан бас тартуға мәжбүр етті. Бұған себеп – қарыштаған ғылым, жан-жақты ақпарат, әлемдік білім кеңістігі, өз пікірін ашық айтатын еркін шәкірт, демократиялық қоғам.
Әрине, қоғамның жекелей алғанда өз алдында отырған қажеттілігін біліммен қанағаттандыра білуі - әр мұғалім міндеті. Бұл мақсатқа жетуде теориялық біліммен қатар, жинақталған білімді оқушыға қалтықсыз жеткізіп, терең талдатып, өмірде қажетіне жаратуға мүмкіндік туғыза білгеніміз дұрыс.
Бұл мақсатқа жетуде мұғалімнің жаңа технологиямен қарулануы керек.
Жаңа педагогикалық технология ұғымы – жаңа оқыту амалдары, білім мен тәрбие берудегі ғылымның нәтижеге қол жеткізуі, жаңа істерін оңтайлы пайдалану, сол арқылы жоғарғы көрсеткіштерге жету деген сөз.
Технология туралы Президентіміз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
«Бәсекеге қабілетті технологиялар иновациялық экономиканың өзегі ретінде өздігінен пайда бола қоймайды. Бұл ұзақ ғылыми зерттеулердің, шығынды эксперименттердің және ақыр аяғында идеялық нұрлануының қиындықпен келетін жемісі» - деген еді. Сол секілді жаңа технологияны шығару ғылымдарға қаншалықты қиын болса, мұғалімнің бұл технологияны жүзеге асыруы соншалықты қиын дер едім.
Технологияның тиімділігіне көз жеткізгенімізбен, оны пайдалану үшін оған қажетті жағдай керек. Ал оқулықтар оның қажеттілігін қанағаттандыра алмайды. Сондықтан мұғалім оқушыға да, өзіне де сүйенер дүниені өзі жасайды. Себебі олар нәтижеге жұмыс жасайды. Бұл жоба да осы мәселені шешуге арналған.
Әдеби материалдарды сатылай кешенді талдау технологиясы үлгісі жасалғанмен, оқушылар бұл талдау үлгісін аз уақытта меңгере қоюы қиын.. Себебі оқулықта барлық теориялық ұғымдар бірден берілмейді. Сол мәселені шешуде, яғни әдебиетке қатысты барлық теориялық ұғымдарды оқушыға үйрету және сол арқылы терең, толыққанды білім беру үшін осы жобаны жасауды қолға алдым.
6 664 087 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Шарафеден Арыстанбек Рахымулы. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72/180 ч.
Мини-курс
4 ч.
Мини-курс
6 ч.
Мини-курс
3 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.