Сындарлы
оқыту
Дүниежүзіндегі көптеген мұғалімдердің іс-тәжірибесінен
тұрақты орын алған оқыту жұмысын ұйымдастыру мен жоспарлаудың негізгі
қағидаттарын қолдану орынды да нәтижелі екендігін дәлелдейтін фактілер өте көп.
Соның бірі – Қазақстан Республикасының білім беретін мектептері педагогтарының
біліктілігін арттыру мақсатында 2012 жылы Назарбаев Зияткерлік мектебінің
жанындағы педагогикалық шеберлік орталығы мен Кембридж университетінің
зерттеушілерімен бірлескен бағдарлама құрылды.
2012 жылы 26
– 27 қарашасында Тараз қаласында ашылатын Н.Назарбаев Зияткерлік мектебіне
мұғалімдерді іріктеу конкурсынан өтіп, Астанаға үш айлық дайындық
курсынан өтуге шақырылдым. Осы іріктелген мұғалімдердің ішінде менің де
болғаныма өте қуаныштымын. Себебі, жан- жақтан жиналған мұғалімдермен
кездесіп, танысып, олармен осы курс туралы түрлі пікірлер алмастық. Мектеп
жұмысы мен оқушының жетістіктерін өрістетудегі негізгі тұлға – мұғалім екені
бұрыннан мәлім. Ал сындарлы оқыта отырып, оқушының пәнді терең түсіну қабілетін
дамыту, алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді
пайдалана білуін қамтамасыз ететінімді курстың бірінші күні ұғындым. Құндылық,
мәдениет, мінсіз оқушы бейнесі, табысты оқыту, жақсы мұғалім деген ұғымдарды
тереңінен аша отырып, көкейімде жүрген бірнеше сұрақтарға жауап таптым (Мен
қандай мұғаліммін? Оқушыларыма менің сабақтарым қаншалықты қызық? Сабақтарым
керекті деңгейде өтіп жатыр ма? т.б.). Оқытуымның сапалы да табысты болуы
белгілі бір деңгейде мұғалімнің қалыптасып отырған жағдайларға бейімделе алуына
тығыз байланысты екеніне тағы да көз жеткіздім.
мен бұл
курсқа кәсіби қызметімде біршама өзгерсем деген оймен келгенімді айтқым келеді Өмір
бір жерде тоқтап тұрмайды. Ол уақыт өте келе небір өзгерістер мен жаңалықтарға
толы болады. Ал өмір, қоғам, адам өзгергеннен кейін, ілім-білім үйрететін маман
иелері, мұғалімдер де өзгеруге тура келеді. Яғни, инновациялық оқытудың
әдіс-тәсілдерін меңгергені, оқушылардың пікірімен санасып, оларға дұрыс бағыт
беріп отырғаны, уақыт талабына сай пайда болатын жаңалықтардан қалып қоймай,
өз сабағымен байланыстыра алғаны – мұғалімнің өзгергені. Бұл өзгерістерді тек
білімді де білікті, өзіне сенімді ұстаз ғана жүзеге асыра алады.
Курстан кейінгі көзқарасым басқаша қалыптаса бастады.
Бақылаудан құтылуға икемдедім (сабақтың ұйымдастыру кезеңдерінде, қызығушылықты
ояту кезеңдерінде сыныптағы психологиялық ахуалды реттеу мақсатында тренингтер
өткіздім).
Егер келешекте оқушыларды сыни тұрғыдан ойлайтын, өз
ойларын дәлелдей отырып, басқалардың пікіріне тұжырым жасай алатын адам етіп
оқыту мен оқытудағы жаңа тәсілдерді сабағымызға үнемі енгізуге дағдыланып,
оларды жүйелі түрде жаттықтырып отыру керек. Жалпы сыни
тұрғыдан ойлайтын оқушылар белсенді болады, олар сұрақ қойып, дәлелдерді
талдайды, мағынаны анықтау үшін саналы түрде стратегиялар қолданады; олар
ауызша, жазбаша, көзбен шолу дәлелдеріне сенімсіздікпен қарай отырып, ештеңеге
сенбейді, мұндай адамдар жаңашыл идеялар мен келешекке ашық болады. Бұнымен
айтқым келгені, сыни тұрғыдан ойлауға үйрету үшін біз, жаңашыл мұғалімдер,
оқытуда жаңа тәсілдерді сабақтарымызға енгізуіміз керек. Оқушы өз үдерісіне
белсенді қатысқанда ғана материалды терең меңгеруге қол жеткізеді. Басқаша
айтсам, жеке бағдарланған оқыту шеңберінде, оқушылардың сыныпқа келген кездегі
бастапқы сенімдерін, білімін және өзіндік ойын негізге ала отырып, өз
пайымдауын жасауға қабілетті екенін мұғалім түсінеді. Егер оқу үдерісі оқушы
мен оқу материалдарын қосатын «көпірді салуға» негізделсе, онда осы үдерісті
үйлестіретін мұғалімдер көпірдің екі жағын да қадағалай білуі тиіс. Мұғалімдер
оқушылардың не білетінін және нені жасай алатынын, сондай-ақ олардың
қызығушылықтарын, әр оқушының нені жақсы көретінін және не істегісі келетінін
түсінуге тырысады.
Егер келешекте оқушыларды сыни тұрғыдан ойлайтан,
өз ойларын дәлелдей отырып, басқалардың пікіріне тұжырым жасай алатын адам етіп
оқыту мен тәрбиелеу маңызды болса, онда оқыту ммен оқудағы жаңа тәсілдерді
сабағымызға үнемі енгізуге дағдыланып, оларды жүйелі түрде жаттықтырып
отыру керек.
Қорыта айтқанда:
·
Жаңа
нәрсені оқыту адамның нені білетінімен және түсінетінімен байланысты болу
керек.
·
Оқыту
оқушының бастапқы білімі мен дағдыларын назарға алып, оларды өрістетуді мақсат
еткенде мәні болады.
·
Осы
байланыстарды дамытып, нығайту үшін үлкен мәселелерді шешу үдерісін толыққанды
қатыстыру қажет.
·
Оқушыларға
болжам жасауға, оны қорғауға, сынақтан өткізуге және құруға уақыт беру керек.
·
Белгілі
бір уақыт ішінде жұмыс істеуге арналған материалдардың көлемі шектеулі болуы
керек.
·
Мұғалімдер
оқушыларға рефлексияны ынталандыру және өз идеяларын ойластыру арқылы алған
білімдерін қорытындылап, талдауға көмектесуге тиіс.
·
Қолайлы
оқу үшін адамдарға кері байланысты пен мадақтау қажет, сондықтан бағалау ізгі
болуы керек.
Жұмысымды талдай отырып, өзіме жасаған тұжырымым:
модульді игергенге дейінгі әрекеттерім:
-
оқушыларды
үнемі қатаң бақылауда ұстадым;
-
тәжірибе
мен білімді түсіндіріп жүрдім;
-
тұрақты
білім негізінде оқыттым;
-
білім
беру мен өмір сүрудің мақсатын дайын түрде қабылдаттым.
Модульді игергеннен кейінгі әрекеттерім:
-
бақылауға
құтылуға икемдедім;
-
оқушының
жекелей дамуын, жеке тұлғаның қалыптасуын, өзін өзі жетілдіруін көздедім;
-
сыни
тұрғыдан, талдауға бейімдеу, логикалық ойлау негізінде оқытуға тырыстым;
-
өзінің
жеке мақсаттарының қисының келтіруді және оларға жету жолдарын нақтылауды
үйретуге тырыстым.
Келешекте үйрете жүріп, үйрену керектігін түсіндім.
Оқыту – бұл жекеленген құбылыс емес, дағды емес, ол
оқушылардың оқу қабілетін жақсартуға мүмкіндік беретін педагогикалық
шеберліктің негізін түсініп, өмір бойы өз-өзімді оқытудың қажеттігін мойындап,
оның әдістерін таңдай алсам, табысты мұғалім бола алатынымды түсіндім.
Қазақ тілінің жаңа оқыту әдістері арқылы біз білім
деңгейі, ой-өрісі дамыған, тіл арқылы өз ойын еркін жеткізе алатын, туындаған
мәселелерді шеше білетін шынайы өмірге бейім жаңашыл ұрпақ тәрбиелейміз.
Оқушылар оқылым, жазылым, тыңдалым, айтылым
дағдыларын қалыптастыра отырып, еркін қарым-қатынас жасауға, сыни тұрғыдан өз
көзқарасын білдіруге, өз ойын жеткізіп, шешім қабылдауға дағдыланады. Қазақ
тілінде берілген кез келген ақпараттарды тиімді қолдана отырып, өзіне қажетті
мәліметті ала алады.
Әрбір оқыту әдісі белгілі бір мақсатқа жетудің құралы
болып табылады. Тілді кіріктірілген бағдарлама арқылы оқытудың негізгі мақсаты
– сөйлеу әрекетінің түрлерін (айтылым, жазылым, тыңдалым, оқылым) меңгерте
білу.
Заман ағымына сай біліммен қаруланған, ой өрісі
жоғары, зерделі, жан-жақты дамыған маман уақыт талабы. «Мұғалімдер – қоғамның
ең білімді, ең отаншыл, білгілеріңіз келсе «Ең сынампаз» бөлігі болып табылады»
- деп Елбасы Н.Ә. Назарбаев бекер айтпаса керек. Сондықтан да бүгінгі таңда
тәуелсіз елімізге білікті маман, өз ісінің шебері қажет. Мұғалім білімді,
тәжірибесі мол, жан-жақты бола отырып, оқушыларды жеке тұлға етіп қалыптастыру
мақсатында білім мен тәрбиені ұштастыра алуы қажет.
Қорыта келе, сындарлы оқыту -оқыту әдістемесінің жаңа
талаптарға сай оқыту түрі.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.