Тактикалық дайындық. "Ұрыстағы ату. Атыс жүйесі"

Сынып 10.    Негізгі тараудың аты   3 тарау. Тактикалық дайындық

Сабақтың тақырыбы: т. 3.5.  Ұрыстағы ату. Атыс жүйесі

Сабаққа бөлінетін уақыт:   40 мин.                    Өтілу күні:10А _________

Сабақтың түрі:   Хабарлама-практикалық сабақ

Сабақтың мақсаттары:

 Оқытулық:  Оқушыларды атыс жүйесімен және атыспен маневр жасауға үйрету;   Дамытулық : Окушыларға атыс бағытына байланысты ату түрлерін түсіндіру арқылы білімдерін арттыру;

Тәрбиелілік:  Шабуыл және қорғаныс кезіндегі жауынгердің дұрыс шешім қабылдай   отырып ұрыс жүргізе білулерін түсіну және қолдана білуге үйрену.

Пән аралық байланыс :  Дене тәрбиесі, еңбекке баулу.

Көрнекіліктер: ҚР ҚК әскери шеруі, әртүрлі әскери жаттығу өткізуі туралы

                              бейнетаспалық көрініс .

Сабақ өтілетін орын: Оқу кабинеті, тактикалық алаң

Қолданылатын әдебиеттер: 10 сынып оқулығы, деректер. АӘД журналы.

Сабақтың өтілу барысы:

1. Ұйымдастыру кезеңі:  Сабақ алдында  взвод бойынша саптануы. Взвод    командирінің сабаққа қатысушылар мен дайындықтары туралы мәлімет беруі.  Оқушылардың сыртқы бейнесі (әскериленген киінуі мен тазалығын, үтіктелуін  тексеру, ер балалардың шашы, аяқ киімдерінің   тазалығы, жағалықтары мен жеке гигеналық құралдарының                           түгелдігін тексеріп, аяқ киімдерінің тазалығына жеке оқушыларға                ескертулер жасау) қаралады.   Сабақтың міндеті мен тақырыбы, өтілу орны туралы хабарлау.                                 Сабақ алдында 3-5 минуттық саяси хабарлама, тәуліктік кезекші  немесе алдын ала бөлінген оқушы жасайды.

2. Қайталау сұрақтары :

-           мотоатқыштар бөлімшесінің, взводының, ротасының жорық реті туралы айтыңдар.

-           бөлімшенің ұрысқа кіру реті дегеніміз не?

-           бөлімшенің жорық реті туралы не білесіңдер?

-           ұрыстағы өзара қимыл және оның мәні.

-           ұрыста бөлімшені кім басқарады және оны қалай ұйымдастырады?

-           бөлімше командирі бөлімшені және атысты басқарудың қандай тәсілдерін қолданады?

    Жаңа материалмен таныстыру:

                                           Ұрыстағы ату. Атыс жүйесі.

    Қарудың барлық түрлерінің ішінде ату ұрыста қарсыласты жоюдың негізгі құралы болып табылады.

    Мотоатқыш бөлімшелері қарсыласты жекелеген атыс құралдарынан ату арқылы немесе шоғырланған атыс арқылы жоя алады. Шоғырланған атыс – бірнеше атыс құралдарынан қарсыластың бір маңызды нысанасын немесе жергілікті жердің шектеулі аймағындағы нысаналар тобын ату.

    Атыс бағытына байланысты ату жаппай, қапталдан және айқастыра ату болып бөлінеді.

    Жаппай ату - нысананың маңдай шебіне перпендикуляр жүргізіледі. Ол терең эшелонданған анық нысанаға атыс жүргізу кезінде тиімді.

    Қапталдан ату – нысана қапталынан ату. Ол көбінесе қарсыластың шабуылдаушы жаяу әскеріне автоматтан, пулеметтен ату арқылы жүргізіледі.       

    Айқастыра ату - бір нысанаға екі немесе одан да көп бағыттан жүргізіледі, ол өте тиімді және қарсыласты үлкен шығынға ұшыратады.

    Бойлата ату - бір нақты бағытта жақын қашықтықтан, кенеттен, пулеметтен және автоматтан жүргізілген атыс.

    Бөлімшенің атыс құралдарын, командир жоспарымен, жергілікті жердің сипаты мен мүмкіншілігін ескере отырып пайдаланады. Бұның барлығы атыс жүйесін құрайды, ол бөлімшенің маңдай шебі алдында, қапталдарда және көршілермен аралықта атудың барлық түрлерін жүргізуді, сондай-ақ айнала қорғаныс жүргізу мүмкіндігін қамтиды.

    Бөлімшенің атыс жүйесін ұйымдастыру - кезінде бөлімшеге атыс жолағы, атқылаудың (оңға және солға) қосымша секторы, ал взводқа бұдан басқа шоғырланған атыс аймағы тағайындалады. Атыс құралдарына негізгі және қосымша секторы көрсетіледі. Гранатаатқыштық атыс бөлімшесінің атыс жолағы да дайындалады. Көрші бөлімшелердің атқылау және атыс құралдарының секторлары мен атыс жолақтары өзара бір-бірін жабуы тиіс.

Атыс жүйесінің дайындығы бекіністе атыс құралдарының орналасуымен, атыс үшін қажетті мәліметтерді дайындаумен, оқ-дәрінің болуымен анықталады.

    Атысты басқаруды ыңғайлы ету  үшін бөлімше командирі өз бөлімшесінің атыс карточкасын жасайды. 

    Атыс маневрі дегеніміз -  өз уақытында барлық бөлімшенің немесе бірнеше атыс құралдарының атысын бір маңызды нысанаға шоғырландыру, атысты бір нысанадан екіншісіне бірінен кейін бірін немесе бір мезгілде жою үшін ауыстыру.

    Атыс маневрін әрбір жауынгер қолдана алады. Бұл үшін ол ұрыс алаңын үздіксіз бақылап, нысананы анықтауы керек және маңыздылық деңгейі бойынша бір нысанадан екіншісіне ауыстыра отырып қарсыласты жоюы қажет.

    Бөлімшелер маневрі - қарсыластың әлсіз тұсына атыс жүргізу үшін тиімді жағдайға ие болу мақсатында немесе қапталдан және тылдан шабуыл жасау үшін, сондай – ақ қарсыластың басым күшінің соққысы астынан шығу үшін жүргізіледі.

    Шабуылда және бетпе-бет ұрыста бөлімшелер қамту және айналып өту түрінде маневр жасай алады.

    Қамту – қарсыластың тылы мен қапталына жасалатын маневр, ол маңдай шептегі бөлімшелермен тығыз атыстық және тактикалық өзара қимыл арқылы үлкен емес тереңдікте жасалады.

   Айналып өту - қарсыластың тылы мен қапталына барынша терең маневр жасау. Ол маңдай шептегі бөлімшелермен тығыз тактикалық өзара қимыл арқылы жүргізіледі.Қорғаныста маневр шығынға ұшыраған бөлімшелерді күшейту, қосалқы бекіністерге, атыстық шепке ие болу, қаптал немесе тылға шыққан қарсыласты тойтару мақсатында және қарсы шабуыл үшін жүргізіледі.

    Бастамшылдық дегеніміз - кез келген жағдайда тапсырылған міндетті орындаудың ең тиімді тәсілін табу, батыл шешім қабылдап, оны өмірге табанды түрде енгізу.

    Тапқыр және талапшыл жауынгер жағдайдың кез келген шартында бастамшылдық көрсете алады. Ұрыста батылдық пен ойлы бастамшылдық көрсете алу қабілеті, қарсыласты жою үшін жауапкершілікті өз мойнына алуға дайын болу - әрбір жауынгер мен командир үшін бағалы қасиет болып табылады.

        Мотоатқыш бөлімшелері – тактикалық бөлімшелер, мотоатқыш взводы құрамына кіреді. Мотоатқыш бөлімшесінің құрамына: Командир (К), Көздеуші-оператор (КО), Механ.-жүргізуші (МЖ), Пулеметші (П), гранатаатқыш (Г), гранатаатқыш көмекшісі ГАК, аға атқыш (АА) және атқыш кіреді.  ЖҰМ – сауытты шынжыр табанды машина. ЖҰМ зеңбірекпен, пулеметпен және танкке қарсы басқарылатын реактивті снарядпен жабдықталады. Түнде көруге арналған құрылғысы бар. Ол тез арада жылдамдығын өзгерте алады және жол мен жолсызбен де еркін қимылдау мүмкіндігі бар.  

       Қарудың барлық түрін пайдаланып ату- ұрыстың негізгі түрі болып табылады. Ұрыс кезінде атыс құралдарының барлық түрлерімен (ЖҰМ, Сауытты транспортер, гранатаатқыш) немесе жекеленген қарудан шоғырлана ату қарсыласты жоюға мүмкіндік береді.

      Шоғырланған атыс – атыс қаруларының барлық түрімен және әскери техникаларымен бір мезгілде ату арқылы қарсылас нысанасын жою. Ату: жаппай, қапталдан және айқастыра ату болуы мүмкін.            

        Бір нақты бағытта жақын қашықтықтан, кенеттен пулеметпен және автоматтан жүргізілетін атыс бойлата ату деп аталады. Атысты басқаруды ыңғайлату үшін бөлімше командирі атыс карточкасын жасайды, ол оқулықта 11 суретте көрсетілген.

4. Сабақты қорытындылауға, тақырыпты қамтуға арналған сұрақтар:

- Атыс жүйесі дегеніміз не?

- Атыс жүйесі бөлімшеде қалай ұйымдастырылатынын айтып беріндер?

5. Үйге берілетін тапсырма:  т 3.5. 102 – 105 беттер

6. Бағалау. Ескертпелер мен көңіл аударуды қажет ететін сұрақтар:  Атыс карточкаларын әзірлеу.

АӘД пәнінің оқытушы-ұйымдастырушысы: _ұлан ефр.  А.С Қасымов