Инфоурок Русский язык ТестыТесты по истории крымскотатарской литературы

Тесты по истории крымскотатарской литературы

Скачать материал

 

 

 

 

 

 

 


 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

Контрольные тесты по истории крымскотатарской литературы

1 вариант

1. «Культигин абидеси»нинъ муэллифи ким?

а) Махмуд Къырымлы

б) Юсуф Баласагъунлы

в) Йолугъ-Тигин

2. Юсуф Баласагъунлы насыл эсернинъ муэллифи

ола?

а) «Бильге Къагъан абидеси»

б) «Къутадгъу билиг»

в) «Дивану лугъат-ит-тюрк»

3. Биз беш асыр девамында биринджи миллий элифбе

оларакъ насыл языны къуллангъанмыз?

а) кирилл язысыны

б) рун язысыны

в) латин язысыны

4. Бильге Къагъан кимнинъ агъасы эди?

а) Тоньюкъукънынъ

б) Культигиннинъ

в) Ильтирис Къагъаннынъ

5. «Культигин» ве «Бильге Къагъан» абиделерининъ

муэллифи ким?

а) Махмуд Къашгъарий

б) Юсуф Баласагъунлы

в) Йолугъ-Тигин

6. Орхон абиделеринде насыл вакъиалар беян этиле?

а) лирик вакъиалар

б) тарихий вакъиалар

в) насиат бериджи вакъиалар10. Орхон абиделеринде язылы эдебиятнынъ насыл

усулы къулланылгъан?

а) беян этюв усулы

б) ифадели окъув усулы

в) къыяс этюв усулы

7. Махмуд Къашгъарий къачынджы асырда яшап

иджат эткен?

а) IX асырда

б) XI асырда

в) XIII асырда

 

8. Махмуд Къашгъарий насыл эсерни яраткъан?

а) «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха»

б) «Къутадгъу билиг»

в) «Дивану лугъат-ит-тюрк»

19. Юсуф Баласагъунлы къачынджы сенеси ве къайда

дюньягъа кельген?

а) 1025 сенеси Америка Къошма Штатларында

б) 1015 сенеси Бухарада

в) 1017 сенеси Туркистанда, Баласагъун шеэринде15. Юсуф Баласагъунлынынъ язгъан «Къутадгъу

билиг» эсери насыл эсердир?

а) дестан

б) сёзлюк

в) роман

20. «Къутадгъу билиг» ибаресининъ насыл манасы

бар?

а) «Бахт кетирмеген бильги»

б) «Бахт кетирген бильги»

в) «Пара къазанмакъны огреткен бильги»

2 вариант

1. Юсуфнынъ бабасынынъ ады не?

а) Махмуд

б) Якъуп

в) Халиль

2 Дюньяджа мешур «Кодекс Куманикус» къачынджы

сенелери язылгъан?

а) 1235 — 1285 сенелери

б) 1245 — 1295 сенелери

в) 1255 — 1297 сенелери10

3. Алтын Орду къайсы асырда дагъылгъан?

а) XIV асырда

б) XV асырда

в) XVI асырда

4.Герайлар сюлялеси къач асыр девамында ханлыкъ

эткен?

а) эки бучукъ асыр девамында

б) учь асыр девамында

в) учь бучукъ асыр девамында

5. Гъазаий бизлерге ким оларакъ белли?

а) языджы в) аскер башы д) оджа

б) укюмет башы г) шаир е) бестекяр

6. Гъазаийнинъ къалемине аит олмагъан эсерлерни

бельгиленъиз:

а) «Гулистан»

б) «Долаб»

в) «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха»

г) «Гуль ве бульбуль»

7. Газель дегени не?

а) шаркъ шиириетинде кениш ишлетильген шекиль

б) язылы эдебиятнынъ назм шекли

в) халкъ шиириетининъ энъ къадимий шекли

8. Джанмухаммед насыл эсер язды?

а) «Долаб»

б) «Тогъай бей»

в) «Чорабатыр»13

9. Богдан Хмельницкий акъкъында насыл эсерде лаф

юрьсетиле?

а) «Сефернаме» дестанында

б) «Чорабатыр» дестанында

в) «Тогъай бей» дестанында

10. «Кефе дестаны»нынъ муэллифи ким?

а) Джевхерий

б) Эшмырза

в) Исметий

11. «Кефе дестаны»нда халкънынъ насыл вазиети

косьтериле?

а) зенгин яшайышы

б) агъыр вазиети, дуйгъу ве тюшюнджелери

12. Къайсы сенелер эдебиятымызнынъ уянув деври

эсаплана?

а) 1880 — 1990 сенелери

б) 1883 — 1917 сенелери

в) 1987 — 1994 сенелери

13. Уянув девринде насыл газета чыкъып башлады?

а) «Къырым» газетасы

б) «Янъы дюнья» газетасы

в) «Терджиман» газетасы

 

14.Исмаил Гаспринский насыл эсерлер язгъан?

а) «Дар-урь-Рахат мусульманлары»

б) «Аннечигим, нердесинь? Кель»

в) «Къадынлар улькеси»

г) «Ненкеджан ханым дюрбеси»

д) «Африка мектюплери»

е) «Оладжагъа чаре олмаз»

15. Исмаил Гаспринскийнинъ «Фрэнкистан мектюп-

лери» эсерининъ баш къараманы ким?

а) Жозефина ханым

б) Молла Аббас

в) Иззет эфенди

16. Сеид Абдулла Озенбашлы насыл газетада чалыш-

къан?

а) «Ха-ха-ха»

б) «Енъи дюнья»

в) «Терджиман»

17. Сеид Абдулла Озенбашлы насыл эсерлер язгъан?

а) «Молла Аббас»

б) «Татарын васиети»

в) «Къадынлар улькеси»

г) «Оладжагъа чаре олмаз»17

18. Насыл эсерге драма дейлер?

а) санада ойналмакъ ичюн язылгъан ве къараманлар ара-

сында драматик чатышувлар юзь берген эсерге

б) месневи шеклинде къафиелешип, аруз везнинен язылгъан

ачыкъ ве япыкъ эджалардан ибарет олгъан шиирий эсерге

19.Махмуд Къырымлы ким?

а) языджы

б) рессам

в) шаир

20. Махмуд Къырымлы къайсы бир дестанны язып

битирмеди?

а) «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха»

б) «Дивану лугъат-ит-тюрк»

в) «Къутадгъу билиг»20. «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха» дестанында Юсуфнынъ

къач агъасы бар эди?

а) он

б) он бир

в) он эки

 

 

                                               3 вариант

1. Къачынджы сенелер эдебиятымызнынъ Къырым

Ханлыгъы деври деп сайыла?

а) 1712 сенесинден 1812 сенесине къадар

а) 1783 сенесинден 1883 сенесине къадар

а) 1428 сенесинден 1783 сенесине къадар18

2. Тюрк тили къайсы девирде кениш даркъалып

башлай?

а) Алтын Орду девринде

б) Къырым Ханлыгъы девринде

в) Уянув девринде

3. «Дивану лугат-ит-тюрк» эсери къачынджы асырда

язылгъан? Онынъ муэллифи ким?

а) XII асыр. Махмуд Къырымлы

б) XI асыр. Махмуд Къашгъарий

в) XI асыр. Юсуф Баласагъунлы

 

4. Насыл абиделер Орхон абиделери деп

адландырылгъан?

а) Орхон ве Енисей озенлерининъ якъынларында тапылгъан

абиделер

б) Орхон ве Дунай озенлерининъ этрафларында тапылгъан

абиделер

5.Рун язысынынъ элифбесини ким тизген ве тертип

эткен?

а) В.В. Радлов

б) В. Томсен

в) Н.М. Ядринцев

6. Кок-Тюрк девлети бутюн инсаниетке насыл сырлы

муджизелер къалдырды?

а) Орхон абиделерини

б) Мысыр пирамидлерини

в) Къыз къуллесини

7. Махмуд Къашгъарийнинъ эсери насыл эсер?

а) роман

б) дестан

в) тюркий сёзлер лугъаты

8. «Дивану лугъат-ит-тюрк» сёзлюгинде нелер тасвир

этиле?

а) тюркий халкъларнынъ урф-адетлери, яшайыш тарзлары ве

рухиет дюньясы

б) тюркий халкъларнынъ шиириети

в) тюркий халкъларнынъ эдебият инкишафы девирлери

9. Юсуф Баласагъунлы насыл эсер язгъан?

а) «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха»

б) «Дивану лугъат-ит-тюрк»

в) «Къутадгъу билиг»

10. «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха» къач сатырлыкъ

дестан?

а) 3500 сатыр

б) 5600 сатыр

в) 5500 сатыр

11. Зулейха кимнинъ къадыны эди?

а) Мысыр султаны Къатыфырнынъ

б) Якъуп пейгъамбернинъ

в) Халиль огълу Алининъ

12 .Къырымнынъ биринджи ханы ким олгъан?

а) Аджы Герай

б) Гъазы Герай

в) Бора Гъазы Герай

13. Гъазаий насыл эсерлер яраткъан?

а) «Долаб»

б) «Гулистан»

в) «Хикяет-и Юсуф ве Зулейха»24

14. XVII асырнынъ муэллифлерини бельгиленъиз:

а) Ашыкъ Умер

б) Абдульмеджит эфенди

в) Джанмухаммед

г) Ахмедходжа эс-Сараий

д) Джевхерий

е) Исметий

15. «Тогъай бей» дестаны акъкъында ильк малюматны

ким ве къайсы сенеси тапкъан?

а) Осман Акъчокъракълы, 1920 сенеси

б) Джанмухаммед, 1921 сенеси

в) Усеин Боданинский, 1925 сенеси

 

16. «Тогъай бей» дестанында не акъкъында икяе

этиле?

а) пейгъамберлеримизнинъ аяты ве такъдири акъкъында

б) къараманларнынъ къыяфети юксек севиеде олгъаны

акъкъында

в) Богдан Хмельницкий ве Тогъай бейнинъ Лехистангъа

япкъан сеферлери акъкъында

17. Ашыкъ Умер насыл къорантада дюньягъа

кельген?

а) оджа

б) тюкянджы

в) бербер

г) куркчи эснаф

18. Ашыкъ Умернинъ шиириетинде насыл мевзу кениш

ер алгъан?

а) ватан мевзусы

б) табиат мевзусы

в) севги мевзусы

19. Исметий насыл эсернинъ муэллифи?

а) «Кефе дестаны»

б) «Сефернаме»

в) «Тогъай бей»

20.Исмаил Гаспринский насыл эсер язгъан?

а) «Оладжагъа чаре олмаз» пьесасыны

б) «Тогъай бей» дестаныны

в) «Дар-урь-Рахат мусульманлары» романын


 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Тесты по истории крымскотатарской литературы"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 2 месяца

Консультант по трудоустройству

Получите профессию

Копирайтер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Краткое описание документа:

Къырымтатар эдебиятымызнынъ тарихы.

Халкъымызнынъ бутюн тарихий девирлеринде иджат эткен, муэллифлернинъ аятий ве иджадий ёлуны араштыргъан, огренген, тертип ве талиль эткен фен къырымтатар эдебиятынынъ тарихы, деп адландырылыр.Къырымтатар эдебияты тарихынынъ асыл тамырлары къадимий умумтюрк эдебияты абиделеринен багълыдыр. Бутюн алемни айретте къалдыргъан ("Куль Тигин абидеси", "Бильге Къагъан абидеси", Тоньюкъукъ) Орхон (Коктюрк) абиделери эдебият тарихымызнынъ ирмакъ башлары сайылалар. Къадимий умумтюрк эдебияты абиделерини бильмейип, къырымтатар эдебияты тарихыны огренмек олмаз.Биз бу эсерлерден халкънынъ яшайыш тарзыны фикир этюв къабилиети, ахлякъы, анъы насыл ёлларнен тасвир олунгъаныны огренеджекмиз. Бу абиделерде къупланылгьан сёз саньатынынъ образлы беян этюв усулыны талиль этеджекмиз.Къырымтатар эдебияты гъае, мундеридже, жанр джеэтинден халкъ агъыз иджадынынъ аньанелери эсасында илериледи. Ислям дини къабул этильген сонъ, тюрклер арап медениети, эдебияты ве фольклорынен таныш олдылар. Арап фольклорынынъ бир чокъ нумюнелери халкъымыз тарафындан менимсенильди. Бедий эсерлер язылды, эдебият хазинеси зенгинлешти.XII асырнынъ сонъу - XIII асырнынъ башында Махмуд Къырымлынынъ "Хикяет-и Юсуф ве Зулейха" дестаны пейдаола. Бу дестан Къырымда язылгъан энъ къадимий эсер сайыла. Арап халкъ агьыз яратыджылыгъында айтылып кельген дестан эсасында язылгъан бу дестан къырымтатар эдебияты тарихынынъ Къадимий деврине темель къоя.XIII асырнынъ ортасындан XV асыргьа къадар девам эткен девир къырымтатар эдебиятынынъ Алтын Орду деври сайыла. Бу девирде тизильген Алтын Орду девлетине Къырым ярым адасы да кире. Эки юз беш сене девамында яратыл гьан эдебият акъкъында малюмат гъает аз. Амма эльде этильген базы бир тарихий малюматларгъа коре, Солхат шеэри (Эски Къырым) Къырымнынъ буюк бир медениет меркези олгъан экен. Бу медениет меркезининъ Алтын Ордугъа киртен Сарай, Булгъар, Хорезм ве Орта Асиянынъ дигер медений меркезлеринен алякъалары пек къавий олгъан.Абдульмеджит Эфенди, Ахмед Ходжа эс-Сарайий, Сейфи Сарайий, Мевляне Исхакъ, Мевляна къады Мухсин киби муэллифлернинъ эсерлери шу девирде язылгъандыр. Оларнынъ чокъусы Къырымда догъып, Сурие, Мысырда ве Османлы императорлыгъынынъ меркезлеринде иджат эткенлер. Олардан бири Абдульмеджит Эфенди Къырымда яшап, иджат эткен шаирдир.1428 сенесинден та 1783 сенесине къадар къырымтатар эдебияты тарихында буюк илерилевлер ола. Эдебиятымызнынъ Къырым Ханлыгъы деври деп адландырылгъан бу заманда халкъымыз мустакъиль бир девлет мейдангъа кетире ве озюнинъ девлетчилигине саип ола. Халкъ миллет оларакъ шекиллене. Этрафтаки бутюн девлетлерге озюни таныта. Бу девирде миллий медениет, эдебият, санат, илим, икътисадият зияде инкишаф эте. Шунынъ ичюн де иджаткярларнынъ сайысы арта. Биз оларнынъ арасында эр бир джеэттен айырылып тургьан Гъазаий, Мухаммед Кямиль, Джанмухаммед, Ашыкъ Умер, Джевхерий киби классиклеримизнинъ шиириетини огренеджекмиз.Эр бир халкънынъ эдебиятында юкселиш (илерилев) ве дургъунлыкъ девирлери олгъаны киби, Къырым Русие къолуна кечкен сонъ, къырымтатар эдебияты дургьунлыкъкъаогърады.Бойледже, 1783 сенесинден 1883 сенесине, яни "Терджиман" газетасы чыкъып башлагьанына къадар деври эдебият тарихымызда Рус истилясы девриадыны алды.Бу девирде халкъ тувгъан юртундан иджрет этип (меджбурий кетип) башлай. Иджретлер медений инкишаф ве бедий иджатны юз йылдан зияделик дургъунлыкъкъа огърата. Бу девирде Исметий, Эшмырза, Абибулла Керем, Орлы Сеит-Халиль киби пармакънен сайыладжакъ муэллифлер иджат этелер.Амма XIX асырнынъ экинджи ярысында эдебиятымыз джанланып башлай. Бу вакъыт Абдураман Къырым Хавадже ве Абдурефи Боданинский киби зиялыларымыз русча-къырымтатарджа, кьырымтатарджа-русча лугъатлар нешир этелер. Шунынъ ичюн 1883 сенесинден та 1921 сенесине къадар пейда олгъан къырымтатар эдебияты Уянув деври сайыла.Халкъымыз яваш-яваш джеалет (джаиллик) юкъусындан уяна. Оджалар, окъумыш инсанлар халкъны джаилликтен къуртармакъ гъаесине хызмет этелер, халкънынъ медений севиесини юксельтелер. Бу девирде Исмаил Гаспринский, Сеид Абдулла Озенбашлы, Асан Сабри Айвазов, Усеин Шамиль Тохтаргъазы, Якъуб Шакир-Али, Асан Чергеев, Джафер Сейдамет, Мемет Нузет киби муэллифлер иджат этелер.Бу девирде иджат эткен языджы, шаир ве драматургларнынъ эсерлеринде эсасен умуминсаний ахлякъий мевзулар айдынлатыла. Бу эсерлер озьлерининъ бедийлик дереджесинен, оларда тасвир олунгъан муимден муим меселелеринен халкънынъ ис-дуйгъуларыны уянтмагъа хызмет этелер. Яш несильнинъ илери дюньябакъышлы, бильгили, алидженап инсанлар олып осьмесине мейдан яраталар.Бойледже, бу дерсликте эдебиятымызнынъ асырлар тёрюнден XIX асырнынъ сонъу - XX асырнынъ башына къадар кечкен ёлу бойле шекильде анълатыладжакь. Эдебий классик эсерлер, эдебият аньанелери (несильден несильге кечип девам этильген зенгинлиги) талиль олунып, тавсилятлы Офениледжектир.Бутюн инсаниетнинъ келеджегини ве эдебиятымызнынъ тарихыны озюнде сакълагъан бу аньанелер бизим медений мирасымыздыр. Земаневий эдебиятта да миллий чизгилернинъ айдынлатылмасына хызмет этеджек менбалар бу миллий эдебий ве медений вариетимизде сакьлыдыр. 

 

 

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 665 003 материала в базе

Скачать материал

Другие материалы

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 07.12.2014 2812
    • DOCX 27.3 кбайт
    • 26 скачиваний
    • Рейтинг: 5 из 5
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Бештиева Севиль Рустамовна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    Бештиева Севиль Рустамовна
    Бештиева Севиль Рустамовна
    • На сайте: 9 лет и 4 месяца
    • Подписчики: 4
    • Всего просмотров: 52721
    • Всего материалов: 31

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Менеджер по туризму

Менеджер по туризму

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс профессиональной переподготовки

Родной (русский) язык и родная литература: теория и методика преподавания в образовательной организации

Учитель родного языка (русского языка) и родной литературы

300/600 ч.

от 7900 руб. от 3650 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 87 человек

Курс повышения квалификации

Родной (русский) язык и родная литература: теория и методика преподавания в образовательной организации

72/180 ч.

от 2200 руб. от 1100 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 57 человек из 24 регионов
  • Этот курс уже прошли 314 человек

Курс повышения квалификации

Особенности преподавания учебного предмета «Родной (русский) язык» в условиях реализации ФГОС ООО

36 ч. — 144 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 105 человек из 41 региона
  • Этот курс уже прошли 1 199 человек

Мини-курс

Карьера и развитие в современном мире

10 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Эффективная самоорганизация и планирование

3 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 110 человек из 38 регионов
  • Этот курс уже прошли 46 человек

Мини-курс

Event-менеджмент и видеопродакшн: от концепции до успешной реализации

3 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 10 человек