Урок конспекче "И.Я.Яковлев тата Чемперти чаваш шкуле"

Иван Яковлевич Яковлев тата Чěмпěрти чăваш шкулě

Иван Яковлевич Яковлев тата Чěмпěрти чăваш шкулě

(Пěтěмлетÿ урокě, 7 класс)

Тěллевěсем
Сапăрлăх тěллевěсем:
1. Ĕçчен пулма, туслă пурăнма вěрентесси. Ушкăнпа ěслес, пěр-пěрне пулăшас туйăма аталантарасси.
Пěлÿ тěллевěсем:
Иван Яковлевич Яковлев пурнăçě, ěçě-хěлěпе, вăл уçнă Чěмпěр чăваш шкулěпе паллаштарасси.
Аталантару тěллевěсем:
Чěмпěрти чăваш шкулěнчен вěренсе тухнă паллă çынсемпе паллаштарасси. Калавăн содержанине кластер туса калама вěрентесси. И.Я.Яковлевăн «Халалěпе» паллаштарасси.
Урок мелěсем, меслечěсем: учитель сăмахě, ыйту-хурав, каласа парасси, И.Я.Яковлевăн «Халалне» тишкересси, кěнекепе ěçлесси, кластер тăвасси, ваттисен сăмахěсемпе ěçлесси.
Кирлě хатěрсем: И.Я.Яковлев портречě, «И.Я.Яковлев» альбом, папка-раскладушка, «Чăваш халăхне панă халал», Чěмпěр чăваш шкулне пěтернě çынсен портречěсем, К.В.Иванов ячěллě Литература музейěнче ÿкернě видеофрагмент, И.Я.Яковлев вил тăприйě çинче тунă сăн ÿкерчěк, «Чěмпěрти чăваш шкулě» презентаци, мультимедиапроектор, кěнекесем, хаçатсем.
Асра хăвармалли сăмахсем:
Никĕслекен – основатель
Ертсе пыракан – руководитель
Сутăн илет – покупает
Ятарлă уйрăм – специальное отделение
Утар – пасека
Пурнăç университечĕ – университет жизни
1. Сывлăх сунасси.
2. Дежурнăйпа каласасси. Çанталăка сăнасси.
3. Умěнхи калаçу.
К.В.Иванов ячěллě Литература музейне экскурсие кайса килни çинчен калаçу ирттересси.
– Мěтри Юман, Марфа Трубина, Ваççа Аниççи, Федор Павлов, Константин Иванов – камсем-ха вěсем? (Слайдсем).
- Çапла, вěсем чăвашсен паллă çыннисем. Эсир мěнле шутлатăр, вěсем ăçта вěреннě-ши? (Слайд).
- Вěсен вěрентекенě кам пулнă-ши? (Слайд).
4. Урок темипе, тĕллевĕсемпе паллаштарасси.
5. Асра хăвармалли сăмахсемпе паллаштарасси.
Никěслекен – основатель
Ертсе пыракан – руководитель
Сутăн илет – покупает
Ятарлă уйрăм – специальное отделение
Утар – пасека
Пурнăç университечě – университет жизни
- вуласа парасси;
- хыççăн калаттарасси;
- вырăсла куçарасси;
- сăмах майлашăвěсем, предложенисем тăвасси;
6. Кěнекери текстпа ěçлесси.
- вулаттарасси;
- ăнланман сăмахсене ăнлантарасси;
- кěске содержанине вырăсла калаттарасси.
7. Ыйту – хурав.
- Чěмпěрти чăваш шкулне кам уçнă?
- Иван Яковлев вăл вăхăтра ăçта вěреннě?
- Гимназие пěтерсен вăл ăçта вěренме кěрет?
- Унăн пěрремěш вěренекенě кам пулнă?
- Çак шкулта миçе çул вěреннě?
- Мěншěн ăна чăваш шкулě тенě?
- Шкулта мěнле чěлхепе вěрентнě?
- Ытти ялсенче шкул пулман-ши?
- Чăваш ачисем вырăсла ăнланнă-и?
- Шкулта арçын ачасене мĕн тума вĕрентнĕ?
- Хěрачасене мĕн тума вĕрентнĕ?
Диалог (вěренекен – вěренекен) йěркелесси. Чăвашла лайăх калаçакан вěренекене ытти вěренекенсем ыйтусем параççě.
8. Кану тăхтавě.
9. Синквейн тăвасси, унпа усă курса калав тăвасси.

Япала ячěпаллă ячě паллă ячěглагол глагол глагол предложенияпала ячě

Вěренекенсен ěçне пěтěмлетесси: – Кунта ачасене вулама, çырма, шутлама çеç мар, ěçлеме те вěрентнě. Арçын ачасене хуçалăхра кирлě пулакан тěрлě ěçе хăнăхтарнă. Хěрачасене тěрě тěрлеме, çěвě çěлеме вěрентнě. Вěсемпе И.Я.Яковлевăн арăмě, Екатерина Алексеевна, нумай ěçленě. Чěмпěрти чăваш шкулě 40 çул тултарнă тěле хěрачасем И.Я.Яковлев валли асăнмалăх парне хатěрленě. (Слайд). Чěмпěр чăваш шкулě, чăннипех те, вěренекенсемшěн пурнăç университечě пулса тăнă.
10. Тестровани ирттересси.
1. Пěрремěш чăваш шкулне ăçта уçнă?
Шупашкарта
Чěмпěрте
Хусанта
2. Ăна кам никěсленě?
И.Я.Яковлев
К.В.Иванов
Н.И.Ильминский
3. Мěншěн ăна чăваш шкулě тенě?
Кунта ытларах вырăссем вěреннě
Кунта ытларах чăвашсем вěреннě
Кунта ытларах тутар ачисем вěреннě
4. Чěмпěр чăваш шкулěнче ачасем мěнле чěлхепе вěреннě?
Вырăсла
Чăвашла
Акăлчанла
5. И.Я.Яковлев ăçта тата миçемěш çулта çуралнă?
Тутар Республикинче 1848-мěш çулта
Чăваш Республикинче 1848-мěш çулта
Тутар Республикинче 1868-мěш çулта
6. Ăна ăçта пытарнă?
Чăваш Республикинче
Мускавра
Чěмпěрте
11. «Тантăш» хаçатра пичетленсе тухнă статьяпа паллаштарасси. Калаçу ирттересси. (Слайд).

«Тантăш». 2005, çěртме уйăхěн 9-мěшě.

Чěмпěр чěнет, çула йыхăрать

Анчахрах пирěн шкул ачисен пěр ушкăнě Чěмпěрте çул çÿревре пулчě. Чи малтанах халăхăмăра çутта кăларнă Улăпăмăр Иван Яковлевич Яковлев уçнă чăваш шкулне çитсе куртăмăр. Унта хăй вăхăтěнче Иван Яковлевич хăйěн çемйипе пурăннă, унтах вěренÿ класě уçнă. Истори докуменчěсемпе аса илÿсене тěпе хурса мăн асаттемěр пурăннă вăхăтри пÿлěмсене (столовăй, ěç пÿлěмěсем, хăнасене йышăнмалли тěпел) йěркеленě. Ку ěçре вěсене паллă вěрентекенěмěрěн мăнукěсем нумай пулăшнă.
Çак музей-комплексра И.Яковлев уçнă чиркÿ те пур, вăл паян та ěçлет…Вěрентекен:
- Пирěн хушăмăрта Чěмпěре кайса курнисем те пур. Халě вěсене итлесе пăхар. (Вěренекенсем Чěмпěре кайса килни çинчен каласа пани).
12. Чěмпěрти чăваш шкулěнче тěрлě çулсенче мěн вырнаçнă-ши? (Слайд)
- Чěмпěрти чăваш шкулě (1868).
- Вěренÿ институчĕ (1920).
- Педагогика техникумě.
- И.Я.Яковлев ячěпе хисепленекен педагогика училищи (1956 çулта хупнă).
- «Чěмпěрти чăваш шкулě» музей (1985).
13. И.Я.Яковлев «Чăваш халăхне панă халалпа» паллаштарасси. (Слайд)
- И.Я.Яковлев «Халалра» мěн çинчен çырать-ши?
- Чăн пěчěккě ěçе те пит пикенсе, юратса ěçлěр тет. Делайте самое маленькое дело терпеливо и с любовью.
14. Пěтěмлетÿ тăвасси. И.Я.Яковлев – чăвашсене çутта кăлараканě. Мěншěн çапла калатпăр-ха? (Вěренекенсен хуравěсем).
- И.Я.Яковлев чăваш шкулěнче Н.И.Ильминский системипе ěçлет, малтан ачасене хăйсен тăван чěлхипе вěрентет, ун хыççăн кăна вырăс чěлхи çине куçать. Н.И.Ильминский пулăшнипе вăл чăвашсем валли çěнě алфавит çырать. Кěнекесем пичетлеме тытăнать.
Хусан вěренÿ округěнче И.Я.Яковлев тăрăшнипе çěнě шкулсем уçăлаççě. Акă вěсенчен пěри – Енěш-Нăрваш шкулě (Слайд).
И.Я.Яковлева чăваш халăхě халě те ырăпа асăнать. Кашни çулах шкулсенче чăваш чěлхи эрни, республика шайěнче тěрлě мероприятисем ирттереççě.
15. И.Я.Яковлев ячěпе çыхăннă вырăнсем. (Слайдсем).
- Шупашкарта И.Я.Яковлев ячěпе çыхăннă вырăнсем пур. Аса илер-ха вěсене. (Хуравсем).

  Урам (проспект).

  Палăксем (Ленин тата Тракторсем тăвакансен проспекчěсенче).

  И.Я.Яковлев ячěллě педуниверситет.

  И.Я.Яковлев музейě.
17. Киле ěç парасси.
Чěмпěр чăваш шкулě çинчен каласа пама хатěрленесси.
18. Вěренекенсен ěçне хакласси.
19. Сывпуллашасси