Урок по географии "Дүниежүзі халқының діни және этникалық құрамы"

Петропавл қаласындағы ХББ  Назарбаев  Зияткерлік мектебі

Тарих, география және экономика пәндері ӘБ

География  пәнінен сабақ жоспары

Күні:			Мұғалімнің аты-жөні:  Жакупов О.Т.
Сынып: 7 сыныптар			Қатысушылар саны:	Қатыспаушылар саны:
Сабақ тақырыбы		Дүниежүзі халқының діни және этникалық құрамы
Құндылықтар		География пәнінен функционалды сауаттылығын арттыру, бірлесе әрекет жасау
Оқу мақсаты		Дүниежүзі халқының этникалық және діни құрамын анықтау Географиялық дерек көздерімен жұмыс істеу (карта, сызба, мәтін, графикалық материалдар)
Сабақтың мақсаты		Халықтың этникалық, діни құрамын білу;
Күтілетін нәтиже		Оқушылар  халықтың діни, этникалық, нәсілдік құрамы бойынша топтастырып,  картадан тараған аймақтарын көрсете алады;
Тілдік міндет		Халық, тығыздық, сирек және тығыз қоныстану, жер бедері, климат, нәсіл, дін, демографиялық саясат терминдерін қолданады; халықтың құрамына жазбаша сипаттама бере алады;
Сабақ әдісі:		Сұрақ-жауап,  суреттермен жұмыс,   лекциялық материалдармен  жұмыс,  жеке жұмыс,  топтық жұмыс
Құрал-жабдықтар:		Суреттер, видео,  интерактивті тақта, интернет ресурстары, атлас, карта
ОБ сілтеме: Геодемография
Дағдылар	Жетістік критерийлері
Білу және түсіну: Қолдану:	Халықтың этникалық, діни  құрамын біледі; Жоғары/ төмен дәрежелі сұрақтарды құрастыра алады; жауап бере алады;  тірек- сызба (кластер) құрастыра алады;
Жоспарланған уақыт	Жоспарланған іс-шаралар
Барысы: Ұйымдастыру-шылық кезең 0-1 минут	1.Сәлемдесу 2.Балаларды түгендеу.
Ой қозғау 2-5 минут	«Миға шабуыл» Сөздерді топтастыру: Ислам, қытай, будда, этнос, дін, христиан, католик, үндістер, қостілділік, иудаизм, православие, конфуций, тіл, шаманизм (сабақтың тақырыбы мен оқу мақсатын анықтау; жетістік критерийлерін құру)
Білімді меңгеру       6- 10 минут 11- 28 минут 29-35 минут 36-38 минут 39-40 минут	Мәтінмен жұмыс Тапсырма № 1 -Мәтінді оқып шығып, оны кодтаңыз: «ν» -егер сіздің оқып отырғаныңыз, сіздің білгеніңізбен сәйкес келсе немесе сіз білемін деп ойлағандай болса мәтіннің шетіне «ˠ» белгісін қойыңыз. «-» - егер оқып отырған ақпарат сіз білген ақпаратпен сәйкес келмесе немесе басқаша болса, онда «-» белгісін қоясыз. «+»- егер алынған ақпарат,сіз үшін жаңа , бұрын естімеген болса, «+» белгісін қоясыз. «?» - егер ақпарат сізді таңқалдырса немесе осы тақырып бойынша тереңірек білгіңіз келсе «?» белгісін қоясыз. (2-3 оқушыдан мәтін бойынша қандай белгілер қойғанын сұрау) Тапсырма № 2 Мәтін бойынша жұппен сұрақтар құрастырыңыз Сұрақтар құрастыруға арналған нұсқаулық: Төмен дәрежелі сұрақтар саны- 2 Жуан сұрақтар саны- 2 Сұрақтар құрастырғанда Интернет желісіндегі карталарды пайдалану (сұрақтарды екі жұп бір- біріне қойып, жауап беру) Тапсырма № 3 Мәтін бойынша кластер (тірек сызба) құрастырыңыз.   ХАЛЫҚ Бағалау (өзін- өзі бағалау; бағалау парағы арқылы) Рефлексия Сабақтан меңгерген бір факт (стикерге жазып жапсырады)

          Тексерген:                    Тарих және география, экономика пәндері ӘБ меңгерушісі  Муканова С. К.

Оқушының аты- жөні:                                                                          Сынып:

Сабақтың тақырыбы: Дүниежүзі халқының діни және этникалық құрамы

Оқу мақсаты: Дүниежүзі халқының этникалық және діни құрамын анықтау

Географиялық дерек көздерімен жұмыс істеу (карта, сызба, мәтін, графикалық материалдар)

Жетістік критерийлері: Халықтың этникалық, діни  құрамын біледі;

Жоғары/ төмен дәрежелі сұрақтарды құрастыра алады; жауап бере алады;

Тірек- сызба (кластер) құрастыра алады;

Тапсырма № 1 Мәтінмен жұмыс

Мәтінді оқып шығып, оны кодтаңыз:

«ν» -егер сіздің оқып отырғаныңыз, сіздің білгеніңізбен сәйкес келсе немесе сіз білемін деп ойлағандай болса мәтіннің шетіне «ˠ» белгісін қойыңыз.

«-» - егер оқып отырған ақпарат сіз білген ақпаратпен сәйкес келмесе немесе басқаша болса, онда «-» белгісін қоясыз.

«+»- егер алынған ақпарат,сіз үшін жаңа , бұрын естімеген болса, «+» белгісін қоясыз.

«?» - егер ақпарат сізді таңқалдырса немесе осы тақырып бойынша тереңірек білгіңіз келсе «?» белгісін қоясыз.

              Халықтың этникалық (этностық)  құрамы — халықтың этникалық (ұлттық) белгісі бойынша бөлінуі. Дүние жүзінде нақты этностың саны шамамен 3-4 мыңдай деп болжайды. Өйткені олардың арасында саны 100- ден аспайтын этностар бар.

             Қазіргі әлемдегі аса ірі этнос- қытайлар. Осынша халықтар барын ескере отыра оларды топтастыру қажет. Негізінен халықтарды саны бойынша және тілдік ерекшеліктеріне қарай топтастырады. Жер шары тұрғындарының 43 %-ын ірі он этнос құрайды.

 (кесте 1)

Тіл – қарым-қатынас құралы. Кейбір тілдер бір- біріне ұқсас болып келеді және арнайы дайындықсыз адамдар бірін- бірі түсінеді. Яғни осындай ұқсас тілдер бірігіп тіл тобын құрайды. Ал тіл топтары бірігіп тіл семьясын (тіл әулетін) құрайды. Әлемде 20 тіл семьясы бар. Олар 45 тіл тобын біріктіреді. (кесте 2) Сонымен бірге шығу тегі белгісіз тілдер де бар. Оларды оқшау тілдер дейді.

Әдетте, ел халқының көпшілігі сөйлейтін тіл мемлекеттік тіл дәрежесін алады. Егерде мемлекетте екі тіл мемлекеттік тіл болса билингвизм (қос тілділік) орын алады. Қазіргі кезде дүние жүзінде кең тараған 10 тіл бар. (кесте 3)

Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның Жаратушы Құдайға сенімі.

Халықтың діни нанымына қарай да жіктейді. Дінде таралу ерекшеліктеріне қарай: әлемдік, ұлттық және дәстүрлі болып бөлінеді.

Әлемдік діндерге: христиан, ислам, будда діндері жатады. Олар өз кезегінде тармақтарға жіктеледі. Мысалы: христиан діні: православие, католиктер және протестанттарға;

ислам діні: сүниттер мен шиитерге жіктеледі.

Ұлттық діндер белгілі бір ұлт өкілдерін ғана қамтиды. Ұлттық діндерге: конфуций, иудаизм, даосизм, синтоизм, ламаизм, индуизм діндері жатады.

Дәстүрлі діндер ертеде пайда болған діндер. Оның мынадай түрлері бар:

-анимизм- аруақтардың бар екендігіне сену;

-тотемизм- өсімдік немесе жануарладың қасиетіне сену;

-фетишизм- заттарға табынып, олардың айрықша күшіне сену;

-шаманизм- бақсылардың аруақтармен сөйлесе алатын қабілетіне сену;

Саны бойынша дінге сенушілер: (кесте 4)

Тапсырма № 2

Мәтін бойынша жұппен сұрақтар құрастырыңыз

Сұрақтар құрастыруға арналған нұсқаулық:

Төмен дәрежелі сұрақтар саны- 2

Жуан сұрақтар саны- 2

Сұрақтар құрастырғанда Интернет желісіндегі карталарды пайдалану

Тапсырма № 3

Мәтін бойынша кластер (тірек сызба) құрастырыңыз. (постер жасау)

ХАЛЫҚ

Өзін- өзі бағалау парағы

Оқушының аты- жөні:	Жетістік критерийлері:	Жету белгісі  «+», «-»
	Сұрақтарды құрастыру 1. Төмен дәрежелі 2 сұрақ құрастыра алады
	2. Жоғары дәрежелі 2 сұрақ құрастыра алады
	Сұрақтарға жауап: 1. 2 сұраққа жауап бере алды 2. 4 сұраққа жауап бере алды
	Тірек- сызба (кластер құру) 1. Халықтың этникалық, діни құрамын біледі; 2. Тірек- сызба (кластер) жасай алды;

Өзін- өзі бағалау парағы

Оқушының аты- жөні:	Жетістік критерийлері:	Жету белгісі  «+», «-»
	Сұрақтарды құрастыру 1. Төмен дәрежелі 2 сұрақ құрастыра алады
	2. Жоғары дәрежелі 2 сұрақ құрастыра алады
	Сұрақтарға жауап: 1. 2 сұраққа жауап бере алды 2. 4 сұраққа жауап бере алды
	Тірек- сызба (кластер құру) 1. Халықтың этникалық, діни құрамын біледі; 2. Тірек- сызба (кластер) жасай алды;

Өзін- өзі бағалау парағы

Оқушының аты- жөні:	Жетістік критерийлері:	Жету белгісі  «+», «-»
	Сұрақтарды құрастыру 1. Төмен дәрежелі 2 сұрақ құрастыра алады
	2. Жоғары дәрежелі 2 сұрақ құрастыра алады
	Сұрақтарға жауап: 1. 2 сұраққа жауап бере алды 2. 4 сұраққа жауап бере алды
	Тірек- сызба (кластер құру) 1. Халықтың этникалық, діни құрамын біледі; 2. Тірек- сызба (кластер) жасай алды;

Ислам Қытай Будда Этнос Дін Христиан Католик Үндістер Қостілділік Иудаизм Православие Конфуций Тіл Шаманизм

Ислам Қытай Будда Этнос Дін Христиан Католик Үндістер Қостілділік Иудаизм Православие Конфуций Тіл Шаманизм

Ислам Қытай Будда Этнос Дін Христиан Католик Үндістер Қостілділік Иудаизм Православие Конфуций Тіл Шаманизм