«Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау» пәні бойынша сабақтың ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ Тақырыбы: «Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау»

"Қазтұтынуодағы Қостанай жоғары экономикалық колледжi" Мекемесі

Учреждение "Костанайский  высший  экономический колледж Казпотребсоюза"

«Экономикалық талдау және қаржылық есепті талдау»

пәні бойынша сабақтың

ӘДІСТЕМЕЛІК ӘЗІРЛЕМЕСІ

Тақырыбы: «Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау»

МЕТОДИЧЕСКАЯ РАЗРАБОТКА

 занятий по дисциплине

«Экономический анализ и анализ финансовой отчетности»

Тема: «Анализ платежа способности предприятия»

Мамандық: «Есеп және аудит»

Специальность: «Учет и аудит»

Курс: II

Топ/группа: Эк-1

                                                                                         Есеп-қаржы және экономикалық пәндердің           

                         пәндік циклдық  комиссиясының 

                         отырысында  қаралды

          Рассмотрены на заседании предметной

          цикловойкомиссии учетно-финансовых

                         и экономических дисциплин

                         Хаттама № _______________________

                         Протокол № _______________________

                         от «______»_________________ 20 __   ж / г

                         Пәндік циклдық комиссияның төрайымы:

                                                                                                 Председатель предметной

                                                                                                 цикловой комиссии:________А.С.Бекетова

Қостанай

2018

Мамандық: 0519000  «Экономика»

Пән: Экономикалық  талдау  және қаржылық есепті  талдау.

Топ:Эк-1

Күні: 29.01.2018

Тақырыбы: Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау.

Сабақтың  түрі: тәжірибелік сабақ

Сабақтың мақсаттары:

Білім беру : кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау барысында оқушылардың білімдерін  кеңейту, жүйелеу, жалпылау,  тереңдету, бекіту.

Дамыту: оқушылардың шығармашылық ойлау қабілетін дамытуға ықпал ету, сабақтан тыс жағдайларда білімдерін тиімді қолдана білуге қабілетті, болашақ маман ретінде дамуына ықпал ету.

Тәрбиелеу: оқушылардың жүріс-тұрыс, қарым-қатынас мәдениетін тәрбиелеу, эстетикалық талғамды, ұқыптылықты тәрбиелеу, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Әдістемелік: тәжірибелік сабақ барысында ойын технологияларының элементтерін және интербелсенді  тақтаны қолдану арқылы білім алушылардың әрекеттерін белсендіру және жетілдіру.

Біліктілік талаптары:

Білім алушылар білу керек: кәсіпорынның төлем қабілеттілігін жүргізу, көрсеткіштерін талдай білу, қорытынды жасай білу.

Білім алушылар істеп үйренуі тиіс:кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдап, қорытындылап, талқылап, қолдана білу керек.

Сабақтың жабдықтары:

Жұмыс орны: №213 дәрісхана.

Көрнекілік құралдар:презентация слайдтары.

Үлестірімді құралдар: тәжірибелік тапсырмалары, бағалау, талдау, қорытындылау  парақтары, бухгалтерлік баланс үлгісі, халықаралық қаржы есептілігінің стандарты.

 ТҚО: интербелсенді тақта, есептеуіш құралдар.

 Әдебиеттер:К.Ш.Дүйсенбаев «Қаржы есебін талдау» 90 бет.

 К.Ш.Дүйсенбаев «Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау» 104 бет.

 Б.С.Өтебаев «Қаржылық талдау» 135 бет.

 Пәнаралық байланыс: «Қаржылық есеп», «Ұйым экономикасы».

Сабақтың мазмұны

Кезеңдері	Уақыт
1.Ұйымдастыру кезеңі	1-2 мин
2.Оқушылардың  жігерлігін тексеру кезеңі	15 мин
3.Сабақтың тақырыбы мен мақсаты	1-2 мин
4.Тәжірибелік сабақ тапсырмаларын орындау бойынша нұсқаулық	4-5 мин
5.Тәжірибелік сабақ тапсырмаларын орындау	45 мин
6. Ағымдағы нұсқаулық	1 мин
7.Үйге тапсырма	1-2 мин
8.Сабақ бойынша қорытынды	6-8 мин

Сабақтың барысы

Оқутышының іс - әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
1.Ұйымдастыру кезеңі: -сәлемдесу; -қатысушыларды белгілеу; -оқушылардың және жұмыс орнының сабаққа дайындығын тексеру.	Оқушылар орнынан тұрып амандасады. Староста оқушылардың сабаққа қатысуы туралы мәлімет береді.
2. Оқушылардың жігерлігін тексеру кезеңі: Өткен тақырыпты қайталау мақсатымен оқушыларды 3 топқа бөліп: 1 топ «Баян-сұлу» 2 топ «Алтын банк»  3 топ «Сарапшылар»  «Өзіндік ойын» ойынын ойнау. Бұл ойын үш сайыстан құралған. Бірінші сайыс-топ басшыларына арналған. Екінші сайыс-топ құрамына арналған. Үшінші сайыс-топтың ең алғыр қатысушысына арналған. Бірінші сайыстың ережесі:алдымен  әр топ басшылары ортаға кезекпен шығып ұсынылған карточканың сұрағына жауап береді. Топ басшыларына қойылатын сұрақтар: 1. Кәсіпорынның төлем қабілеттілігі дегеніміз не? 2. Кәсіпорынның өтімділігі дегеніміз не? 3. Кәсіпорынның күтілетін төлем қабілеттілігі дегеніміз не? Екінші сайыстың  ережесі: интербелсенді тақтада ұяшықтар беріледі, сол ұяшықтың ішіндегі, сұраққа жауап беретін оқушыны топ басшысы таңдайды. Егер таңдалған оқушы сұраққа жауап бере алмаса, сұрақты жолдаған топ басшысы келесі оқушыны ұсынады. Ұяшықтың ішіндегі сұрақтар келесідей: 1. Төлем қабілетті құралдарға қандай бөліктерді жатқызуға болады ? 2. Ағымдағы міндеттемелерге қандай бөліктерді жатқызуға болады ? 3. Есепті кезең ішіндегі ағымдағы төлем қабілеттілігін қалай есептейміз? 4. Активтер өтімділік дәрежесіне қарай қалай топтастырылады ? 5. Баланстың пассивтері қандай топтарға топтастырылады ? 6. Баланстың өтімділігін анықтау үшін актив пен пассив топтарының салыстыруын көрсет ? 7. Абсолюттік өтімділік коэффициентін ата ? 8. Аралық өтеу коэффициентін ата ? 9. Ағымдағы өтімділік коэффициентін ата ? (№1 слайд) Үшінші сайыстың ережесі: топтын ең алғыр, ең жылдам қай қатысушысы белгіні көтереді, сол қатысушы жауап береді. Интербелсенді тақтада коэффициенттер көрсетілген, сол коэффициенттердің жұптарын табу керек. 1.Өтімділіктің жалпы коэффициенті. 2.Ақшалай қаражаттың жеткілікті коэффициенті. 3.Ақшалай қаражатты капиталдандыру коэффициенті. (№2 слайд) Осымен өткен тақырыпты қайталау мақсатымен «Өзіндік ойын» сайысын аяқтай отыра,  қорытынды жасап, жаңа сабақтың тақырыбын талқылауға көшеміз. 3.Сабақтың тақырыбы мен мақсаты: Сабақтың тақырыбы: «Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау» (№3 слайд) Сабақтың мақсаты: кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау барысында оқушылардың білімдерін  кеңейту, жүйелеу, жалпылау,  тереңдету, бекіту. (№4 слайд)	Оқушылар тыңдайды, сұрақтарға жауап береді,сайысқа белсене қатысады. Тыңдайды,дәптерлеріне жазады.
4. Тәжірибелік сабақ тапсырмаларын орындау бойынша нұсқаулық. Тәжірибелік сабақ тапсырмасының мазмұны берілген тапсырма төрт кезеңнен құрастырылған: ü Бірінші кезеңде: әр топқа тәжірибелік жұмыс парақтары таратылып, кәсіпорынның төлем құралдары мен төлем қабілеттілігіне талдау жасау керек екендігі түсіндіріледі. Топ берілген тапсырманы қарастырады. ü Екінші кезеңде: №1 тапсырманың көрсеткіштерін пайдалана отыра  төлем құралдары мен міндеттемелерді топтастыру. Қорытынды жасалу керек. Берілген тапсырма орындалып әр топтан оқушылар шығып, интербелсенді тақтадағы берілген кестені толтыру қажет. Әр дұрыс жауап жазған балаға жұлдызша беріледі ( әр жұлдызша-10 ұпай) (№5 слайд) ü Үшінші кезеңде: №2 тапсырманың қорытындысы бойынша интербелсенді тақтада көрсетілген кестеге әр топтан бір оқушыдан шығып төлем қабілеттілігінің коэффициентін пайдаланып берілген  тапсырманы шығарады. Әр дұрыс жауап жазған балаға жұлдызша беріледі ( әр жұлдызша-10 ұпай)  (№6 слайд) ü Төртінші кезеңде: берілген тапсырманың қорытындысы қанағаттанарлық жағдайда болса, әр топ берілген тапсырма бойынша қорытынды, талдау  жасау керек. Қарастырылып отырған  кәсіпорынның төлем қабілеттілігі қандай дәрежеде екеніне талдау жасалу керек. Соңғы шешуші сәтте «Сарапшылар» тобы, «Баян-сұлу» және «Алтын банк тобына» қорытынды талдау жасау керек. Сарапшылар тобының мақсаты: «Баян-сұлу» кәсіпорны төлем қабілеттілігін жүргізе алады ма, әлде жоқ па? Кәсіпорынның жағдайы төлем жасауға  қабілетті екеніне талдау жасайды.  «Алтын банк» берілген кәсіпорынның төлем қабілеттілігі қанағаттанарлық жағдайда екеніне көз жеткізеді, болаша «Баян-сұлу» кәсіпорнның несие алуға  қабілетті екендігі жөнінде қорытынды жасайды. Сарапшылар екі жақтың нысанын талқылап талдайды, қорытындылайды.	Оқушылар зейін қойып тыңдайды, көңіл аудару.
5.Тәжірибелік сабақ тапсырмаларын орындау. Тапсырма № 1          Кәсіпорынның төлем құралдары мен төлем қабілеттілігіне талдау жасау. № р/р Көрсеткіштер Жыл басы, мың теңге Жыл соңы, мың теңге 1 Төленуге тиісті жеткізушілер шоты ұсынылды 2 020 1 900 2 Мүлікті сақтандыру бойынша міндеттеме 54 52 3 Есеп айырысу шотындағы қалдық ақша 190 123 4 Сатуға арналған қысқа мерзімді бағалы қағаздар 225 222 5 Қысқа мерзімді несие 228 231 6 Мердігер ұйымының шоты 112 125 7 Төленуге тиісті сатып алушылардың шоты 2 061 2 000 8 Төленуге тиісті жеткізушілер ұсынған вексельдер 162 165 9 Сатылған негізгі құралдар үшін  қаражат 495 360 10 Басқадай түсімдер 45 25 11 Салық бойынша бюджетке міндеттеме 657 563 12 Мерзімі келген еңбек ақы бойынша  қызметкерлерге міндеттеме 828 520 13 Сақтандыру аударымы бойынша міндеттеме 108 98  14 Өткізілген материалдарға қаражаттар 207 123 15 Депоненірленген еңбек ақы бойынша берешек 11 9 16 Кассадағы ақша қаражаттарының  қалдығы 38 23 17 Төленетін дебиторлық берешек 189 97 18 Мерзімі өткен шоттар бойынша сатып алушылардан түсім 205 198 Тапсырма № 2           №1 тапсырманың көрсеткіштерін  пайдалана отыра төлем құралдары мен міндеттемелерді топтастыру. Қорытынды жасау. (№5 слайд) Төлем құралдары Жыл басы Жыл соңы Ауытқу (+;-) Міндеттемелер Жыл басы Жыл соңы Ауытқу (+;-) Тапсырма № 3 №2 тапсырманың қорытындысы бойынша төлем қабілеттілігінің коэффициентін пайдаланып, берілген  тапсырманы орындау. (№6 слайд) № р/р Топтар Төлем қабілеттілігінің коэффициенті 1 «Баян-сұлу» 2 «Алтын банк» 3 «Сарапшылар» Тапсырма № 4 Кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің орындалу барысына қорытынды талдау жүргізу. Қосымша №8	Оқушылар зейін қойып тыңдайды, берілген тапсырманы орындайды.
6.Үйге тапсырма Кәсіпорынның өтімді қаражатының айналымдылық көрсеткіштері анықталғанда оның төлем қабілеттілігін дұрыс бағалау үшін өтімділік коэффициенттерін есептеу қажет. Сол себептен қосымша өтімділік коэффициенттерін, анықтамаларын қайталап келу. Келесі тәжірибелік жұмысқа дайындық. Қолданылатын әдебиет: К.Ш.Дүйсенбаев (109-113 беттер) (№7 слайд)
7.Сабақ бойынша қорытынды 1.Сарапшылар тобы сабақтың қорытындысын жасап, әр топты бағалайды. Сарапшылар тобы бағалау парақтарының қорытындысын есептеп, барлық кезеңдерді бағалайды, бақылау парақтарын әр топ басшыларына ұсынады. 2.Тақырып бойынша қорытынды жасау: рефлексия (кері байланыс) Оқушыларға презентация слайдтарында берілген сауалнама сұрақтарына себебін түсіндіріп, жауап беру ұсынылады (№8 слайд) 1.Сабақ барысында мен ..... жұмыс жасадым: ü Белсенді ü Енжар 2.Мен үшін сабақ......өтті: ü Қызықты ü Қызықсыз 3.Сабақта берілген тапсырмалар мен үшін ......болды: ü Түсінікті ü Түсініксіз 4.Сабақта алған білімдер мен үшін ..... болды ü Пайдалы ü Пайдасыз	Оқушылар тыңдайды, сұрақ қояды,баға береді, өз ұсыныстарын көңіл-күйлерін білдіреді.

                    Оқытушы:                                                  Скендирова Н.Д.

Қосымша №1

Бухгалтерлік баланс үлгісі

Кәсіпорын атауы
Қызметінің түрі
Қызметкерлердің орташа жылдық саны
Заңды мекен-жайы, Бизнес сәйкестендіру нөмірі, Жеке сәйкестендіру нөмірі
Бухгалтерлік баланс
31желтоқсан  20__ жылғы жағдай бойынша																							мың теңге
Активтер																					Жол коды	Есепті кезеңнің соңына	Есепті кезеңнің басына
I. Қысқа мерзімді активтер																					01
Ақша қаражаттары және олардың баламалары																					02
Қысқа мерзімді қаржы инвестициялары																					03
Қысқа мерзімді дебиторлық берешек																					04
Қорлар																					05
Ағымдағы салықтық активтер																					06
Сатуға арналған ұзақ мерзімді активтер																					07
Өзге қысқа мерзімді активтер																					08
II. Ұзақ мерзімді активтер																					06
Ұзақ мерзімді қаржы инвестициялары																					10
Ұзақ мерзімді дебиторлық берешек																					11
Бірлесіп бақылайтын кәсіпорындарға инвестициялар																					12
Ассоциацияланған кәсіпорындарға инвестициялар																					13
Жылжымайтын мүлікке инвестиция																					14
Негізгі құралдар																					15
Биологиялық активтер																					16
Барлау және бағалау активтері																					17
Материалдық емес активтер																					18
Кейінге қалдырылған салықтық активтер																					19
Өзге ұзақ мерзімді активтер																					20
БАЛАНС (01 бет + 09 бет)																					21
Міндеттеме мен капитал																					22
III. Қысқа мерзімді міндеттемелер																					23
Қысқа мерзімді қаржы міндеттемелер																					24
Салықтар бойынша міндеттемелер																					25
Басқа да міндетті және ерікті төлемдер бойынша міндеттемелер																					26
Қысқа мерзімді кредиторлық берешек																					27
Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері																					28
Өзге қысқа мерзімді міндеттемелер																					29
IV. Ұзақ мерзімді міндеттемелер																					30
Ұзақ мерзімді қаржы міндеттемелері																					31
Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек																					32
Ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері																					33
Кейінге қалтырылған салықтық міндеттемелер																					34
Өзге ұзақ мерзімді міндеттемелер																					35
V. Капитал																					36
Жарғылық капитал																					37
Төленбеген капитал																					38
Сатып алынған меншікті үлес құралдар																					39
Эмиссиялық кіріс																					40
Резервтер																					41
Бөлінбеген пайда (жабылмаған залал)																					42
БАЛАНС (22 бет + 36 бет)																					43
Басшы
							(аты-жөні)														(қолы)
Бас бухгалтер
М.О.							(аты-жөні)														(қолы)

Қосымша №2

Тапсырма № 3

№2 тапсырманың қорытындысы бойынша төлем қабілеттілігінің коэффициентін пайдаланып, берілген  тапсырманы орындау.

№ р/р	Топтар	Төлем қабілеттілігінің коэффициенті
1	«Баян-сұлу»
2	«Алтын банк»
3	«Сарапшылар»

Тапсырма № 4 Кәсіпорынның төлем қабілеттілігінің орындалу барысына қорытынды талдау жүргізу.

Қосымша №3

Бағалау парағы

Топтар	Өзіндік ойын			Тәжірибелік жұмыстың орындалу барысы			Барлық жиналған ұпайлар саны
	1 сайыс	2 сайыс	3 сайыс	1 тапсырма	2 тапсырма	3 тапсырма
«Баян-сұлу»
«Алтын банк»
«Сарапшылар»

   

Қосымша №4

Талдау парағы

«Баян-сұлу»  кәсіпорыны

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қосымша №5

Талдау парағы

«Алтын банк»  _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қосымша №6

Қорытындылау парағы

«Алтын банк»  ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Қосымша №7

Қорытындылау парағы

«Баян-сұлу»  ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

        

Қосымша №8

 «Блум ағашы бойынша сабақты қорытындылау және бағалау»: