МУЗЫКА САБАҒЫНДА ОЙЫН ТЕХНОЛОГИЯСЫН ҚОЛДАНУ
Қазіргі қоғамның даму қарқыны
білім берудің міндеттерін қайта қарауды талап етеді Тұлғаны қалыптастыру, оның
шығармашылдық даралығын дамыту, баланың бар мүмкіншілігін ашып, оны жүзеге
асыру білім беру жуйесінің басты бағыттары. Оны біз Қазақстан Республикасының
2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту түжырымдамасы жобасынан көре аламыз:
Қазіргі жалпы білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны мен құрылымы өзгеріп
отырган кезеңде тұлғаға бағдарланған ойын технологиясының алар орны ерекше.
Ойын теориясы мен практикасын отандық және шетелдік педагоггар,
психологтар.социологтар зерттеуде. Мысалы, Иохон Хейзингтің «Ойыншы адам»,
ДБ.Элькониннің«Ойын психологиясы», «Эрик Берннің «Адамдар ойнайтын ойындар»
атты еңбектеріжазылды. Ойын теориясын зерттеушіРесей ғалымдары: А.В. Вербицкий,
Т.В. Кудрявцев, И.П. Пидкасистый. Қазақстандық ғалымдар: Н.К. Ахметов,
Ж.С.Хайдаров,т.б. Бастауыш мектепте пәндерді оқытуды жетілдірудің жаңа технологиясын
іздестіру жолында ғалымдар, жаңашыл педагогтар, мұғалімдер еңбек етуде.
Олардың ғылыми еңбектерін зерттеу жұмыстарын саралағанда берік білім берудің,
оқу белсенділігін арттарудың маңызды жолдарының бірі ойын элементтерін тиімді
пайдалану екендігін байқатады. «Баланың ынтасын тарту ушін оқылатын нәрседе бір
жаңалық болу керек!»-деп жазады ЖАймауытов. Мектептегі музыка сабағында да ойын
технологиясын қолдана отырып, материалды тез меңгеруге, музыкалық шығармаларды
қабылдауға, әуенді ести білуге уйретуге болады. Бастауышта оқытылатын барлық
пәндер сияқты музыка сабағында да ойынның маңызы зор. Ойынды әдетте мұғалім
сабақ алдында не сабақты қорытындылар сәтте пайдаланады. Сондай ойындардың бірі
«Ойлан,тап!» жұмбақ ойыны. Жұмбақ ойынды қолдану арқылы балалар
аспаптар түрлерін, құрылысын ажырата отырып,тапқырлыққа, шапшаңдыққа үйрене
алады.
¥зын мойын екі ішек,
Қатар-қатар тепкішек.
Басып қалсаң бір-бірлеп,
Күй шығады күмбірлеп, (Домбыра)
Саусақ баипас түтіктен,
Сандуғаш құс сайрайды. (Сыбызғы)
Сексен бестілі бар,
Әр тілдің
Өзіне тән үні бар. (Күйсандық)
Ұсынылып отырған жұмбақтарды оқушыларды екі топқа бөліп жарыс түрінде
өткізуге болады. Бірінші топтың балалары жұмбақты айтса, екінші топ оқушылары
жауабын табу керек
Т.С.С.
«Малды төлін емізуге шақыру»
ойыны.
Ойын жүргізуші: -Кәне балалар бәріміз дауыстап төрт түлік малдың
төлін емізуге бәріміз бірдей дауыстап шақырайық. Ойынды кернекіліктер
пайдалана отырып, өткізуге болады. Мысалы: Биені құраулап,
Түйенікөс-кестеп,
Сиырды аухаулап,
Ешкіні шерелеп,
Шақырып аламыз,
Сауамыз, бағамыз.
Бұл музыкалық ойында ән антқызу арқылы дыбыс тазал ығына,
сездерді анық айтуға көңіл бөлеміз.
Музыкалық-дидакгикалық ойын.
Ойын мақсаты.
1.Тоқсан бойынша тыңдалған әндер мен куйлерді тыңдатыл,
сазгерлер мен шығармаларының аттарын ажырата білуге дағдыландыру.
2.Сонымен бірге орындалу ерекшелікгеріне (қандай музыкалық
аслапта немесе әнді кім орындадыт.б.) көңіл бөлу.
3.Ойынды түрлі кернекілікгер (карточкалар, таблицалар т.б.)
пайдалану арқылы өткізу._ Кемпір шығып тұрады, басқа ойыншылар қаздай тізіліп,
бірінің соңынан бірі ұстап хормен
«Гек-гек, кеги-гек» деп бірнеше рет әндетеді. Балалар қаздың жүрісіне
еліктей ақырын оң мен солға шайқалып кемпірдің қасына келеді. Бірінші келген
балаға кемпір ине, шөп, таяқша беріп: «Жоғалыңдар!» деп тапсырады. Балалар айнала
жугіріп, қайтадан қаздай тізіліп кемпірге келеді. Кемпір әндетіп: «Әлгім, әлгім
қайда?» деп сұрайды. Балалар бәрі бірдей: «Әлгін, әлгін қайда? Қалды алыс
сайда!» деп жауап береді. Олай болса, сендердің біріңді алып қаламын деп кемпір
балаларға бас салады. Балалар тізбегін жазбай қашажөнелуі керек. Қолғатүскен
біреуін кемпір қасына алып қала береді Ойын барлық балаларды түгел ұстап
болғанша қайта жалғаса береді Музыкалық-дидакгикалық ойын. Ойын мақсаты.
1.Үрмалы немесе ішекті аспаптарды (дабыл, асатаяі; туяқгас,
қоңырау, домбыра, қобыз, жетіген т.б.) дыбыс ерекшелікгері арқылы айыра білуге
дағдыландыру. Ойын барысында балалардың белсенділігін, қызығушылығын жоғалтып
алмау мақсатымен, аспаптарды шешімін дұрыс тапқанша керсетпеген жөн.
2.Күйді тыңдатып, одан алған әсерін сұрау немесе куйді тыңдата
отырып, оларға куйден алған әсерін, кеңіл-куйін, ой сезімі мен толғанысын
суретке салдыру керек.
3.Ою-өрнекгердіңтүрлерін көрнекі құралдар пайдалану арқылы
таптыру. Көрнекі құралдарға-үй жиһаздарынан: түскиіз, қоржын, киіз әр түрлі
иллюстрацияларды пайдалануға болады.
Музыка сабағында әрбір оқушының жеке түлғалық (психологиялық мінез-едлыі;
қабілет, мүмкіндікт.б.) ерекшеліктерін ескере отырып, белгілі музыкалық-
дидактикалық ойындар қатарын таңдап алған жөн. Бұл ойындар баланың жеке тұлға
ретінде қалыптасуында негіз болатын оның өзін-өзі сезінуі, психикалық процестерінің
дамуына бағытталып, сабақ үстінде, сергігу сәттерінде және сабақтан тыс кездерде
жургізілді.
Мысалы.жуйелі жургізілген ойындар кезінде төмендегідей ойындар
жургізілді Эмоцияны дамыту, қарым-қатынас .эмоционалдық дискомфорт жағдайын жақсартуға
бағытталған ойындардан «Әуенді тап!», “Шатасқан", “Ноталар", *Кім
немесе не үні екенін тап" "Әуенге қозғалыс ойлада, сыйла", «Музыка
арқылы менің эмоцияларым"', "Көңіл-куйді керсет", "Әнді
тап“, ‘Музыкалы-мимикалық гимнастика" т.б.
Жеке тұлғаның адекватты өзін-өзі бағалауды дамытуға бағытталған
ойындардан «Сақина», “Үндемес", "Отырып-отырып жалықтым”,
"Ертегі құрастырамыз", "Ақындар бізде қонақга".
"Судан балық аулайық», "Би“, "Алма теру",
"Сазгерлер”т.б.
Қабылдауды дамытуға арналған ойындардан «Әуенге не жетіспейді?»,
«Не бейнеленгенін анықта?», «Аспаптарды боя», «Шығарма әуенін сызықтар арқылы
беру» т.б.
Есті дамытуға арналған ойындардан «Тыңда да таны», «Әуенді есте
сақта» т.б.
Ойлауды дамытуға арналған ойындардан «Төртіншісі артық»,
«Музыканы салыстыр»,
«Әуенді аяқгау», «Артық нотаны тап», «Әуен құра»т.б.
Зейінді дамытуға арналған ойындардан «Не өзгерді?», «Айырмашылығын
тап», «Алақан шапалақтау», «Рұқсат етілмейтін қимыл», «Ұшты-ұшты» және тағы да
басқа көптеген ойындар өткізілді
Ойындық өзара әрекет - бұл өмірдің имитациясы емес, бұл баланың
қоғамда өз қабілеттерін, мүмкіндіктерін жүзеге асыруына, өзін-өзі бекітуге
мүмкіндік беретін ерекше іс-әрекет түрі. Яғни, ойын бала тұлғасының әлеуметтік дамуының
негізгі факторы.
Музыкалық ойындар оқушының музыкаға деген құлшынысын, қызығушылығын
ғана арттырып қоймай, есте сақтау, ойлай білуге, ажырата, салыстыра алуға баулиды.
Қорыта келе, бүгінгі таңда дидактика саласындағы негізгі
мәселелердің бірі - білім берудегі ойындар технологиясы болып отыр.
Ойын өмірде өте ерте жастан өзінен өзі бастала отырып, адамның кәсіпті
толық меңгермегенінше жалғасады және ойын оқытуда алдыңғы технологиялардың
маңызды бөлігі болыптабылады.
Музыкалық білім беруді ұйымдастыруда қажетті ұсыныстар:
1.Оқушылардың өз бетімен ізденуіне, өз бетімен жұмыстануына, өз
бетімен жаңалық алуына бағыт беріледі
2.Оқыту урдісінде бейімділікгер мен
таңдауларды анықтау және есепке алу журеді
3.Музыка пәнінде оқушылардың танымдық
стратегияларымен жұмыс ұйымдастырылады.
4.Түрлі үлгілердегі оқушыларға арналған музыкалық- дидактикалық
материал қолданылады. 5.0қу материалының қиындықдеңгейін оқушытаңдайды, мұғалім
өзгертіп отырады.
6.Әрбір оқушының өзінің мүмкіншілігі мен жеке бейімділікгеріне
сәйкес белсенділігі қамтамасыз етіледі.
7.Муғалім оқушыға топттық немесе жеке жұмыс
жасау мумкіндігін береді
8.Муғалім мен оқушы түрлі міндеттерді бірігіп шешу барысында оның
жаңа заңдары, заңдылықтары тәсілдері ашылады.
9.Таным әрекетін ең алдымен
оқушы бағалайды, содан соң мұғалім бағалайды.
10.Үй тапсырмасының көлемін, қиындық
деңгейін, формасын оқушы өзі таңдайды.
11.Оқушы алдымен шығармашылық жұмыс түрлерінің авторы ретінде
танылады (музыка сабағында) содан соң мәдениет үлгілерімен салыстырады.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.