Инсценировка на день книги

                                Аргъæутти бæсти

         Зали рæсугъд хузтæ;киунугутæ ивæрд(библиотека);

        рагон хæдзарæ;зæнхи дидингутæ,…(игъусуй фæндури цагъд)

  Гъомб. (салам раттун)

 -Сувæллæнттæ,аци бон дессаги бæрæгбон æй. Æгас дуйней адæм дæр бæрæг кæнунцæ киунуги бæрæгбон. Фæууй уалдзæги. Дуйне ку æригъал уй, бæстæ дзæгæрæг ку ракалуй. Бæлæстæ нæуæг киндзитау ку скæнунцæ сæ рæсугъд уæледарæс. Цъеутæ сæ зартæй бæстæ ку байгъæлдзæг кæнунцæ. Хор ба æ тунтæй ку фæгъгъазуй,уæд .

  -фæндуй мæ радзорун сумахæн ,мæ бæдæлттæ , киунуги туххæй. (сув-ти  æргом æздахун библиотекæмæ)

   Рæсог æма сатæг сауæдонæ куд райгуруй хуæнхти реуæй, уотæ киунугæ дæр райгуруй царди арф гулфæнтæй. Сауæдонау пайда æма æхцæуæндзийнадæ хæссуй адæмæн киунугæ . Уой фæрци базонæн ес æгас дуйнети царди  хабæрттæ .

  Зæнхæбæл ес æртæ ахургæнæги ,уонæй сæ еу æй киунугæ (иннетæ –цард æма адæймаг). Киунугæ зундамонæг æй. Адæймаги зæрди æвзурун кæнуй уарзондзийнадæ райгурæн бæстæмæ,ци адæми æхсæн исгъомбæл æй,уонæмæ,се взаг , æгъдæуттæ,ахур æма фæллойнæмæ.

Фарст. Сувæнллæнттæ,зæгъайтæ, ци финст фæууй киунуги?

Дзуапп. Æмдзæвгитæ, базон-базонтæ,таурæхътæ, æмбесондтæ ,удта аргъæуттæ дæр.

Гъомб. Раст зæгъетæ. Аргъæуттæ ба уарзетæ? Ка уин сæ фæккæсуй ?(дз-тæ).Фæндуй уæ байгъосун аргъауттæмæ?.. мадта цæуæн иуазæгуати нанамæ. Фал цæмæй нанай аргъæутти бæстæмæ бахауæн,уой туххæй ба нæ гъæуй нæ цæститæ æрæнцъолун ма зæгъун:

Еууæ,дууæ, æртæ,цуппар!

Аргъæутти бæстæмæ байгон кæнæ дуар!(2 хатти)

(занавес байгон æй нана бадуй,ма æхецæн заруй.игъусуй фæндури цагъд)

Гъомб. Дæ бонтæ хуарз нана!

Нана. Мæнæ мæмæ ци дзæбæх иуазгутæ æрбацудæй! Æгас цотæ! Кизгæ дæ хæццæ ци берæ дзæбæх бæдæлттæ æрбахудтай.(цийнæ сæбæл кæнуй,уотемæй ба æ хизæ æхебæл æрбагæлдзуй.)

Гъоб. Нана,кæд æнгъезуй,уæд нин бæрæгбони аргъæуттæ  ку радзорисæ.минкъи ку адтæн,уæд мин ке фæдздзорисæ,уонæй.( æхе ибæл ниттохуй)

Нана .  Радзордзæн ,мæ къонатæ! Мæнатæ æрбабадайтæ. Мæ комтæ ку ниссор æнцæ. Айсонггæй ке хæццæ радзорон ,уæхæн ку агорун.

           (кадæр дуар æрбахуаста)

Гъомб. Нана,еу минкъи сæ дæу бæраги фæууадзон. Æндæмæ ракæсон.

Нана. Уо,уо! Кизгæ,мА тухсæ ! хъæбæр исæрхум дæн минкъи бæдæлттæбæл.

(гъомб-г рандæй. Нана сув-ти йæ алливарс æрбадун кодта)

 Нана сув-тæ ратуй бацеу-бацеутæ

Æнæ дзоргæй- зунд амонуй?

Лæг нæй,фал дзоруй,бæласæ нæй , æхуæдæг ба худæй?

Нана. Сув-тæ, киунуги туххæй уи йеске зонуй æмдзæвгитæ? Æз ци берæ зудтон, фал ми феронх æнцæ. Зæрондæн берæ бæрæггæнæнтæ ес!

  Сув-тæ дзорунцæ æмдзæвгитæ :

Динара : Аргъæуттæ дæр си финст æй,

                Берæ æмдзæвгитæ!

                Киунугæ махæн кæсгæй,

               Ес си хуарз финститæ!

 Дзера : Киунугæ гъæуай гæнгæй,

              Устур аргъ ин ес!

             Киунугæ устур мулк æй,

            Махæн нæ ци ес!

(нана æ кирæй исесуй киунугæ (зæронд,устур),цийнæ ибæл кæнуй)

Нана : Аци киунугæ мин хъæбæр хъазар æма цитгин æй. Будайти Мелосяй лæвар æй. Киугугæ дзæбæх даргæй ,лигъз æвналун имæ гъæуй … за высокой достяженни на работе

(байгон кодта киунугæ. Игъусуй «Фиййауи зарæг».

      Нана кæсуй аргъау «Сайæгой»

 - Еу фиййау гъæумæ хæстæг хизта йæ фустæ. Æрдзи рæсугъдбæл цийнæ кодта!( æрбацæуй фиййау ,йæ фустæ фæттæруй,расæнимайуй ма æхецæн заруй «æрра фиййау»)

Фиййау: фиййау æрра ку адтайдæ, уæд фустæ нимайун нæ зудтайдæ. Удта ибæл сæ æууæндгæ дæр неке бакодтойтæ.

-еууæ,дууæ, æртæ,цуппар,..берæ! ух,ци дзæбæх æнцæ!

(разел-базел кæнуй,бæласи буни æрбадуй, æхсир рантуазуй.рагъæуай кæнуй мА дзоруй)

 Фиййау: Нур ци кæнон ?! Нур ци косон?! Рандæ адæми фæссайон !

Фæдес! Фæдес! Берæгъ фус фæддавуй! Хуарз адæм байагъаз кæнетæ!

 Адæм рафæдес æнцæ,фал цæй берæгъ æма цæй æндæр. Фиййау сæмæ кæсуй æма ходуй. Адæм ин хилæ кæнунцæ, ма рандæунцæ сæхемæ.(сайæгой ба æхецæн кафуй, йæ фустæ ранимайуй )

 Еу минкъи рæстæги фæсте бабæй æрмæтъæл æй. Ма бабæй æ зæрди æрæфтудæй адæми басайун.

 Фиййау: Нур ци кæнон ?! Нур ци косон?! Рандæ адæми фæссайон ! Цидæр дзæбæх адтæй !(гъæр кæнуй)

-Фæдес! Фæдес! Берæгъ фус фæддавуй! Хуарз адæм байагъаз кæнетæ!

Адæм рафæдес æнцæ,фал цæй берæгъ  æма цæй  æндæр. Фиййау сæмæ кæсуй æма ходуй. Адæм ин хилæ кæнунцæ, ма рандæунцæ сæхемæ.

 Мæнæ ци дзæбæх æй!мæнæ мин ци хуарз æй!

(сайæгой ба æхецæн кафуй, ходуй ,йæ фустæ ранимайуй  )

 Фиййау: Мæ цард…Паддзахи цард ! Гъæуй дæ- хъæбунтæ! Гъæуй дæ-фæткъу!.

   Уæд дин кæцæйдæр берæгъи уасун иссудæй. Фиййау  фæттарстæй, æхе раримахста ,гъæр кæнуй!

  Фиййау: -Фæдес! Фæдес! Берæгъ фус фæддавуй! Хуарз адæм байагъаз кæнетæ! Æцæгæйдæр берæгъ! Уау! Фæдес! Кæми айтæ!

 Адæм нæбал баууæндтæнцæ фиййаубæл.

Фæдесмæ некебал рацудæй. Берæгъ фус фæххаста.

Нана. Сабийтæ , сайун æнгъезуй ?(дзуæппитæ)

 Аци аргъауæн æмбесонд дæр ес! Киунугæ –зудамонæг æй!

«Мæнгæтти къах цубур æй!»

Сув-н: Нана ,аргъау ма  нин бакæсай. Ци дзæбæх адтæй.

Нана: Хуарз,мæ къона! Игъосетæ идарддæр! (æ киунугæ рахатуй, ма  кæсуй).

                   «Тумбулæг».

Нана: раги-ма раги цардæнцæ нана ма баба. Æруалдзæгæй ,хор тавун райдæдта ,цъеутæ гъар бæстæй æрбатахтæнцæ мА цъæбар-цъубур кæнунцæ. Баба игъæлдзæгæй нанамæ гъæр кæнуй.

Баба :не фсийнæ ,рагуалдзæг ралæудтæй æма гъæйдæ æртæ къерей хабар ракæнæ.

Нана : ма нæмæ уой бæрцæ инсад ку нæбал ес!

Баба: гæр тумбулæги фагæ инсаддæр нæбал иссердзиан .

Нана : Уой, бæрцæ инсад ба ма нæмæ ес!

(нана æ дустæ базилда , ма  къинсæ искодта. Уалдзигон хори гъармæ й февардта æма йæ куститæ кæнун райдæдта.)

 Хор æ тунтæй тумбулæги аригъал кодта.( Игъусуй цагъд)

  Рауайуй  тумбулæг , æхе ивазуй.

Тумбулæг. Мæнæ ци дессаг æй! мæнæ ци рæсугъд æй!рандæ дуйнебæл æрзелон ! нæ æрдзæбæл бацийнæ кæнон!

(цæуй æма æрзи рæсугъдбæл цийнæ кæнуй,дидингутæ æмбурд кæнуй).

Къотæри бунæй рабæпп кодта тæрхъос-хъелгъос.

Тæрхъос: мæнæ ци дзæбæх тумбулæг. Рандæй рахуæрон!

Тумбулæг: Мæ хуæрæ,уой бæсти дин заргæ ракæндзæн!

Тæрхъос: Ма зарун дæр зонис?

Тумбулæг:Зонун,зонун! (заруй)

Æз нанайæй ралигъддæн!

Æз бабайæй ралигъддæн!

Æз дæуæй дæр раледздзæн!

(тумбулæг идарддæр фæццæуй,ма ибæл рамбалдæй  узун. Йæ къохи тæскъæ ,уотемæй. Сум-сум гæнгæ ,смотуй тумбулæгмæ)

Узун :  мæнæ ци дзæбæх тумбулæг. Рандæй рахуæрон!

Тумбулæг: Мæ хуæрæ,уой бæсти дин заргæ ракæндзæн!

Узун: Ма зарун дæр зонис?

Тумбулæг:Зонун,зонун! (заруй)

Æз нанайæй ралигъддæн!

Æз бабайæй ралигъддæн!

Æз дæуæй дæр раледздзæн!

Æз тæрхъосæй ралигъддæн!

Æз дæуæй дæр раледздзæн!

(тумбулæг идарддæр фæццæуй,ма ибæл рамбалдæй  арс, йæ къохи æнгурæ ма къибила, заруй æхецæн )

Арс: кæсалгæ,кæсалгæ,о-о-о,тумбулæг!

-мæнæ ци дзæбæх тумбулæг. Рандæй рахуæрон!

Тумбулæг: Мæ хуæрæ,уой бæсти дин заргæ ракæндзæн!

Арс : Ма зарун дæр зонис?

Тумбулæг:Зонун,зонун! (заруй)

Æз нанайæй ралигъддæн!

Æз бабайæй ралигъддæн!

Æз дæуæй дæр раледздзæн!

Æз тæрхъосæй ралигъддæн!

Æз узунæй ралигъддæн!

Æз дæуæй дæр раледздзæн!

(тумбулæг идарддæр фæццæуй,кафуй,цийнæ кæнуй æрдзи рæсугъдбæл).

Æ думæг телгæ æрбауайуй налат робас. Æхе ниррæсугъд кодта ,гъæди цæргутæн æхе  бавдеса ; æ къохи дидингутæ )

Робас : Мæнæ ци  дессаг тумбулæг ! заргæ дæр ци  рæсугъд кæнуй! (дидингутæ ибæл багæлдзуй) хуæрунмæ дæр æвгъауæй!

Тумбулæг æхемæ ниццæй.

Робас: еу зар мин ку ракæнисæ мæнæн дæр ! (тумбулæг заруй)

Робас : дæгæ ,дæгæ! Ци дзæбæх дæ ! Ци фæлмæн дæ ! Нур ци кæнон! Нур дæ бахуæрон!

Тумбулæг : Ма мæ хуæрæ,уой бæсти цæуæн махмæ. Ма нæ нана дзæбæх фæххиндздзæй æма ма нин киунуги дæр бакæссæй.

 Иннæ цæрæгойтæ дæр ,еумæ дзорунцæ:

-Мах дæр фæндуй!

(бацудæнцæ нанай размæ)

Нана : æрбабадетæ мæ бæдæлттæ мæ фарсмæ! (хинцуй сæ æма дзоруй идарддæр. Тæрхъоси гъос æрсæрфуй,уотемæй)

                        « Хъелгъостæ».

Гъæди гъастонцæ тæрхъостæ!

Æгасæй дæр дин хъелгъостæ!

(Рауайунцæ минкъи тæрхъостæ цийнæ гæнгæй.  Игъусуй цагъд . Кафунцæ,гъазунцæ).

 Сæ еу дзоруй!(Динара)

-Байгъосайтæ,тæрсагæ ба цæмæн айтæ! Æз берæгъи ниммардзæн ! Æ циййес ин иуардзæн!( æ сæр нихъхъел кодта)

- Мæнæн дæр си раддзæнæ? ( Алина)

-Дæуæн дæр си хай уодзæй!

-Дæ хæццæ лимæн цæргæй!(ма ибæл ниххуæстæй ).

Нана : Уæдмæ рæхги ба фæсрагъæй , уартæ берæгъ æхе къахæй æрбауайуй,ма фæрсуй.(берæгъ идардæй гъæуай кæнуй, æ губун æрсæрфуй, æ билтæ растъæруй,уотемæй. Удта ниууасуй)

Берæгъ : æ нифс мæмæ ка  хæссуй?

Тæрхъос : (зир-зир кæнуй, æхе раримæхсуй)- æз нæ!

Нана : Фæлледзуй дин и тæрхъос,ци тæрхъос ма ци хъесгъос!

(тæрхъостæ нанай фæсте сæхе раримахстонцæ)

Нана : Аргъæутти бæсти адæм æма цæрæгойтæ æгасæй дæр лимæнæй  цæрунцæ. Зарунцæ,кафунцæ,игъæлдзæг кæнунцæ.

    Игъусуй фæндури цагъд. Æгасæй дæр кафунцæ.