11 сынып.
Қазақстан тарихы.
Сабақтың тақырыбы:
1837-1847 жылдардағы Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Кенесары Қасымұлы
бастаған көтерілісті зерттеу нәтижесінде –Қырғыз манаптарымен және Қоқанмен шайқасқан
көтерілісшілердің әскери қимылдарына баға беру, көтерілістің сәтсіздікке ұшырау
себептерін және көтерілістің маңызын ашып көрсету.
Дамытушылық: Өздігінен жұмыс істеу
және салыстырмалы талдау дағдыларын дамыту және жүйелі ойлау, өздігінен жеке
топ болып жұмыс істеу дағдыларын жетілдіру.
Тәрбиелік: Оқушыларды өз елін
сүюге, қандай да болмасын өктемділікке, күш көрсетуге қарсы тәрбиелеу.
Адамгершілік тәрбиесін олардың санасына сіңіру.
Сабақтың түрі:
конференция
Сабақтың әдісі: ізденіс,
зерттеу, пікірталас, сұрақ-жауап, әңгімелесу, топпен жұмыс.
Сабақтың
көрнекілігі:
Кенесары, Махамбет, Сырым Датұлының сүреттері, карта.
Сабақ барысы: І.
Ұйымдастыру кезеңі
Кіріспе: Сырым
Датұлы, Махамбет Өтемісұлы, Кенесары Қасымұлы сүреттері бойынша әңгімелеу.
ІІ. Жаңа сабақ:
Мұғалім:
Тәуелсіздік
жолында күрескен батырлар Кенесары, Сырым, Исатай, Махамбет батырлардың
ерліктері ешқашан ұмытылмайды. Жаужүрек батыр, жерім деп, жұртым деп, зар
еңіреп, боздап өткен боздақ –кенесары Қасымұлы. Оның өмірін, батырлығын біз
болашақ ұрпаққа дарытуымыз керек.
1. Тарихшылар
тобы: тақырыпты
түсіндіреді.
Көтерілістің
себептері: ХІХ
ғасырдың 20-30 жылдарында Қоқан бектері мен Хиуа хандары Қазақстанның
оңтүстігіндегі қазақтарды билігінде ұстап, оларды алым-салықпен және тонаумен
қинауы. Орта жүзде хандық билікті жойып, ресейлік әкімшілік басқарудың жүзеге
асырыла бастауы, осылардың салдарынан қазақ халқының, әсіресе шаруалардың
жағдайының нашарлай түсуі.
Көтерілістің
қозғаушы күштері- қазақ шаруалары. Сонымен қатар тәуелсіздікті қалпына
келтіру жолындағы күреске қатардағы егіншілер де, старшындар да, сұлтандар да
ат салысты.
Көтерілістің
барысы, негізгі оқиғалар- 1836 жылдан бастап, ағалары мен әкесі
өлгеннен кейін Кенесары көтерілістің басшысы болады. Көтеріліске Кенесарының
туыс-інілері-Ержан, Құдайменді, Иса, Қошқарбай, және басқалары белсене
араласады. Олардың ішінде Наурызбай, Бопай және Әбілғазылар ерекше ерлік
көрсетеді. Кенесары Қасымұлы өзінің туы астында үш жүздегі қазақ руларының
едәуір бөлігін топтастыра алды. Кей кездері оның сарбаздарының саны 20 мың
адамға дейін жетті. Соғыс қимылдары 1838 жылы Ақмола бекінісіне шабуыл жасаудан
басталды. Кенесары бастаған көтерілісшілер Ақмола бекінісін шабуылмен басып
алып, өртеп жібереді. Көтеріліс бүкіл Қазақстан жерін қамтыды. 1838
жылы Жоламан Тіленшіұлы көтеріліске қосылады. 1841 жылы тамыз айында Ташкентке
аттанған Кенесары көтерілісшілері арасында жұқпалы ауру тарағандықтан, жорықты
тоқтатады.
2. Зерттеушілер
тобы:
картадан көтеріліс болған аумақты көрсетіп, шартты белгілермен белгілейді.
3. Әдебиетшілер
тобы:
Кенесары жайлы мағлұмат береді.
Кенесары Қасымұлы жайлы сіздер қандай
мәліметтер бере аласыздар?
1-оқушы:
-
Кенесары
Қасымұлы 1802 жылы қазіргі Көкшетау облысында дүниеге келген. Қазақ халқының ең
көрнекті ханы Абылайдың немересі болған. Ол атасына еліктеген және соның жолын
қуушымын деп есептеген. «Абылай атам қоныс еткен жерлер үшін күресемін»- деп
ашық айтқан еді.
2-оқушы:
-
Кенесары
–жаужүрек батыр, көрнекті қолбасшы, халықты ұйымдастырушы, қайраткер, халық
бостандығы үшін күрескер деген атаққа ие болған. Сондықтан Кенесары Қасымұлын
«Хан Кене» деп атаған.
3-оқушы:
-
Кенесары-азаттық
қозғалысының қолбасшысы, оның әскерінің ішінде қазақтың үш жүзінің де әйгілі
батырлары болды. Осы шайқастарда Кенесары өзінің қолбасшылық дарынын танытты.
Бұған оның Ақмола бекінісін қалай алғаны дәлел.
4-оқушы:
-
Кенесары
Қасымұлының патша үкіметімен келісу әрекетінен еш нәтиже шықпағаннан кейін, ол
қару алып, күресуге бел байлайды. Ол өзінің соңғы хатында «1825 жылдан 1840
жылға дейін патша үкіметінің әскерлері біздің ауылды 15 рет шауып кетті.
Сондықтан, біздер мұндай қысымға, талан-таражға шыдай алмай басымыздың ауған
жағына көшіп жүрдік. Бірақ олар сөйтсе де, тыныштық бермеді. Сол себерті мен
Кенесары Қасымұлы қаруланып алып, күресті бастауға аттандым» депті.
ІІІ. Жаңа сабақты
бекіту:
Талапкерлер тобы: бүгінгі
конференция сабағын қорытындылап, сұрақтар қояды.
Сабаққа белсенді қатысқан оқушылар бағаланады.
Үйге тапсырма: Бүгінгі
конференция сабағында алған әсерім, мені ойлантатын жағдайлар, Кенесары менің
идеалым, «Ер тұлғалы Кенесары» тарихи шығарма жазып келу.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.