Композитті материалдардан жауапты бөлшектерді жасаудың техникалық-экономикалық артықшылықтары Композитті материалдардан жауапты бөлшектерді жасаудың техникалық-экономикалық артықшылықтары

 Композитті материалдардан жауапты бөлшектерді жасаудың техникалық-экономикалық артықшылықтары

Машина жасаудың көптеген салаларында шыны,  органопластика сияқты жаңа полимерлі композитті материалдар қолданылады. Шыны пластиктердің бағалы қасиеттері дайын бұйымның аз салмағы, диэлектрлік және жылу оқшаулағыш қасиеттері, жоғары механикалық қасиеттері, коррозиялық төзімділігі және жасаудың қарапайымдылығы болып табылады. Оң қасиеттердің мұндай саны ПКМ перспективалы материалдар деп атауға құқық береді. Жоғары функционалдық мүмкіндіктерге ие бола отырып, ПКМ сенімділік артуымен бір мезгілде бұйым массасының төмендеуін қамтамасыз етеді. Олардың бөлшектері бұйымның жұмыс ресурсын ұлғайтады және экстремалды жағдайларда пайдалану мүмкіндігін береді.

Өткен ғасырдың отызыншы жылдары шыны пластиктердің пайда болуынан бастап ПКМ әзірлемелерінің көпшілігі қазіргі уақытта аэроғарыштық салада орындалды.

Металл бөлшектерді ПКМ бөлшектерімен ауыстырған кезде материалдардың беретін барлық артықшылықтарын толық жүзеге асыра алмаймыз. Сондықтан ПКМ көп жақты зерттеуді талап етеді. Мысалы: авиацияда ПКМ физикалық-механикалық сипаттамаларын тиімді қолдануды іске асыру ұшу аппараттарының конструкциясы мен технологиясын елеулі өзгертпей оңтайлы сипаттамаларды алуға мүмкіндік береді. ПКМ бөлшектері қолданылатын конструкциялар әртүрлі (1.1.1, 1.1.2 суреттер).

Сурет-1.1.1 ПКМ-дан жасалған тікұшақ фюзеляжының корпустық бөлшектері

Бұл тікұшақтардың көтергіш және рульдік бұрамалары қалақтарының бөлшектері, Қанат панельдері, фюзеляждың корпустық бөлшектері, стрингерлер, лонжерондар және т.б., олар пайдалану кезінде әртүрлі жүктемелерді сынайды [24].

Сурет-1.1.2. ПКМ-дан тікұшақтың рульдік винті қалақтарының бөлшектері

Дәстүрлі металл қорытпаларды полимерлі композитті материалдармен ауыстырған кезде бұйым массасының 20-40%-ға айтарлықтай азаюы орын алады, бұл ретте пайдалану ресурсы 1,5-3 есе өседі. ПКМ-дан жасалған көптеген бұйымдарды дайындауға және аз еңбек және энергия шығынын талап етеді. ПКМ-дың коррозияға төзімділігі бөлшектерді ауыстыру шығындарын болдырмауға ықпал етеді. Полимерлі композиттерден жасалған бөлшектерге қатысты олардың жоғары пайдалану қасиеттері туралы айтуға болады, олар ПКМ бөлшектерінің сенімділігін дәстүрлі материалдардан 1,5 есе жоғары арттырады.

Металмен салыстырғанда композиттердің тиімділігі дәстүрлі конструкциялық материалдарды алюминий, болат, титан сияқты материалдарды ауыстыруда көрінеді. Ғылыми - зерттеу жұмыстарының (ҒЗЖ) және ПКМ саласындағы тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелердің (ТКЖ) бағдарламаларының нәтижесінде мұндай материалдар өндірушіге елеулі пайда бере отырып, жиі бәсекелестік тудырады [47].

ПКМ бөлшектерін өндіру көлемінің одан әрі өсуі үшін басты проблема оларды кәдеге жарату және қайта өңдеу болып табылады. Сонымен қатар, көптеген материалдар аз зерттелген, бірақ материалдың беріктігі мен қасиеттерінің кең спектрі бар. ПКМ-дан жасалған бұйымдарды өндірудің барлық процесі негізінен бір кәсіпорында: шикізаттан дайын өнімге дейін жүреді. Соның салдарынан КМ өндірісінің бастауында тұрған компаниялар өндіріс көлемін қарқынды арттыруда. Бірақ болат прокатты және металл материалдарды жаппай пайдалану ПКМ бөлшектер өндірісінің өсуіне айтарлықтай кедергі келтіреді [47].

1.2 Шыны пластиктердің қасиеттері және полимерлі композитті материалдардың жіктелуі

Шыны пластиктер-шыны толтырғыштан (шыны талшықтар, жіптер, жгуттар және маталар) және байланыстырғыштан тұратын ПКМ. Бұл конструкциялық мақсаттағы материал, ол жоғары беріктікке, төмен тығыздыққа және төмен жылу өткізгіштікке, жақсы жылу оқшаулағышқа және салыстырмалы төмен бағаға ие. Шыныпластиктерден технологиялық түрде күрделі пішінді бөлшектерді, ірі көлемді, көлемді бөлшектерді қарапайым жабдықты қолдана отырып қалыптау жолымен жасауға болады [3].

ПКМ-дан жаслған беріктігі жоғары бөлшектер алу үшін негізгі талшықты (толтырғышты) бағдарлай отырып дайындалады. Талшықты бағдарлау бір бағыттағы (талшықтар параллель орналасқан), сондай-ақ мультиаксиалды (талшықтар белгілі бір бұрышта орналасқан) болуы мүмкін. Талшықты бағдарлауды өзгерту осындай материалдардың механикалық қасиеттерін реттеуге үлкен мүмкіндік береді. Бұл ретте шыны пластиктен жасалған конструкцияның беріктігі дайындау процесімен (орау, престеу, пресс-формалық әдіспен және т.б.) анықталады. Компоненттердің физикалық-механикалық қасиеттері және олардың арасындағы байланыс беріктігі ПКМ қасиеттеріне тікелей әсер етеді. Жеке компоненттердің артықшылықтарын біріктірген кезде дайын өнім құрамына кіретін компоненттерге ие емес қасиеттерге ие болады.

Қатты ерекшеленетін сипаттамалары бар материалдар бір-бірін толықтыра отырып, композитті материалды қалыптастырады, онда кіріс компоненттері жоқ қасиеттер пайда болады [5].

Шыныпластиктер, болат сияқты төмен жылу өткізгіштікке, жоғары беріктікке, химиялық және биологиялық төзімділікке ие. Олар тамаша диэлектриктер. 1.2.1- кестеде көрсетілген шыны пластика, болат және алюминий қорытпалары қасиеттерінің салыстырмалы сипаттамасы келтірілген.

Кесте-1.2.1. Материалдардың сипаттамаларын салыстыру

Материалдың қасиеттері	Болат	Алюминий қорытпасы	Шыныпластик
Тығыздығы (кг/м3)	7800	2600-2800	1800-1900
Серпімділік модулі, СМ	210	70-71	55
Серпімділіктің меншікті модулі, км	2692	2500-2689	2895-3056
Созу кезіндегі Беріктік шегі (металдар үшін ағымдылық шегі), МПа	240	50-440	1700
Меншікті беріктік шегі (металдар үшін ағымдылық шегі), МПа	3,1	1,8-16,7	89-94
Шаршау беріктігінің статикалық беріктілікке қатынасы (циклдар саны 107)	0,26	0,27	0,29
200 С градустағы  жылуөткішгіштік,  Вт/м 0С	64	105-200	0,75
Меншікті көлемді электр кедергісі, Ом*м	өткізеді	өткізеді	1,0*1010
үлестік кеңейту коэффициенті,*10-6 град-1	11,9-14,2	19,6-26,9	0,45-8,3
Гидроскопиялық, %  химиялық агрессивті ортаның, тұз ерітінділерінің әсеріне төзімділік	- төзімсіз	- төзімсіз	0,5 төзімді

Келтірілген деректер шыныпластиктерді қолданудың орындылығын көрсетеді, бұл елеулі экономикалық нәтижелерге әкеледі, сондай-ақ қозғалыс құралдарын өндіру кезінде өте маңызды бөлшектер массасын төмендетуге мүмкіндік береді.

Мәселен, металдан жасалған бұйымдар өндірісі бірнеше есе арзан болатын шыны пластикті адам қызметінің түрлі салаларында қолдануға болады. Сонымен бірге, бұл қасиеттер дәстүрлі материалдармен салыстырғанда ПКМ-ның басты артықшылығы деп санауға болады. Композитті пайдаланған кезде конструктор оған дәстүрлі материалдың қасиеттеріне сүйенбей, қажетті сипаттамаларды бере алады.

Төменде шыны пластиктердің қасиеттері көрсетілген.

Созылу кезіндегі жоғары беріктігі. Салыстыру кезінде шыны талшықтарынан басқа да тоқыма талшықтары байқалады, онда олар неғұрлым жоғары созылу кезіндегі беріктілік шегі. Ал болат сыммен салыстырғанда шыны талшық меншікті беріктілік сипаттамасынан айтарлықтай асып түседі (созылу кезіндегі беріктіктің тығыздыққа қатынасы).

Ылғалдылыққа төзімділігі. Шыныталшық ылғалды сіңірмейді, демек, ісінбейді, созылмайды және оның әсерінен бұзылмайды. Шыныталшық шірімейді және жоғары ылғалдылықпен ортада өзінің жоғары берік қасиеттерін сақтайды.

Химиялық заттарға төзімділігі. Көптеген химикаттар шыныпластиктерге әсер етпейді, демек, шыныпластиктер олардың әсерінен бұзылмайды. Сондай-ақ, шыны бактериялардың, саңырауқұлақтардың және жәндіктердің әсеріне әлсіз.

Термиялық қасиеттері. Сызықтық кеңею коэффициенті төмен, төмен жылу өткізгіштігі және балқу температурасы жоғары температурада шыны пластиктерді пайдалануға мүмкіндік береді [47].

Жылу және отқа төзімділігі. Шыныпластиктер жанбайды және жануды қолдамайды, себебі органикалық емес табиғатқа ие.

Электрлік қасиеттері. Шыныпластиктер-жақсы оқшаулағыштар, өйткені электр тогын өткізбейді және жоғары электр беріктігі және төмен диэлектрлікке тұрақты.

1.2.1-суретте көрсетілген сызбада Л-, С-, Е- және S-шынының физикалық, механикалық, термиялық және электрлік қасиеттері көрсетілген. Шыныталшықтың қажетті қасиеттерінің максималды санын пайдалана отырып, нақты пайдалану жағдайлары үшін шыныпластика композициясы жобаланады [47].

Сурет-1.2.1. Шыны пластиктердің қасиеттері.

Полимерлі материалдардың мақсаты мен өңделуі бойынша жіктелуін қарастырайық.

Полимерлі материалдардың мақсаты бойынша жіктелуі

Композитті материалдардың жіктелуі сурет-1.2.2, көрсетілген

Сурет-1.2.2. Композитті материалдардың жіктелуі

Егер бөлек шыны талшықтарды (шыныпластиктерді) қарастырсақ, онда оның негізі  кремнезі болатын үздіксіз немесе қысқа шыны талшығын толтырғыш ретінде қолданатын ПКМ. Матрица ретінде термореактивті синтетикалық шайырлар (эпоксидті, полиэфирлі, фенолды және т.б.), сондай-ақ термопластикалық полимерлер (полиамидтер, полистирол полиэтилен және т. б.) қолданылады [6].

Беймәлім шыны пластиктерді толтырғыш-қысқа шыны талшықтар. Бұл шыныметалл деп аталатын металл матрицасы бар бөлшектерді жасауға мүмкіндік береді. Алынған материал берік сипаттамаларға ие, пресс-ұнтақтармен және тіпті талшықтармен салыстырғанда әлдеқайда жоғары. Сонымен қатар, шыны пластиктерде ұзын талшықтар түріндегі толтырғыштар бар, олар жеке бағытталған иірімжіптермен (маталармен) орналасқан және байланыстырғышпен мұқият байланысқан.

Бұл жұмыста полимерлі композитті материалдардан (ПКМ) – шыны пластикадан жасалған бөлшектер қарастырылған. Олар байланыстырушы болып табылатын термореактивті синтетикалық шайырдан (эпоксидті шайырлар, қатайтқыштар және үдеткіштер) және шыны талшықты толтырғыштан (негізін SiO2 кремнеземі құрайды) тұратын композициялар болып табылады.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1.            Абразивная и алмазная обработка материалов: Справочник / Под ред. Резникова А.Н.- М.: Машиностроение, 2017. - 391 с.

2.             Адгезивы и адгезионные соединения. / Под ред. JI. X. Ли. - М.: Мир,  2018. - 200 с.

3.            Басин В.Е. Адгезионная  прочность/ В.Е. Басин. - М.: Химия, 198 -208 с.

4.            Батаев А.А. Композиционные материалы: строение, получение, применение: Учебник/ А.А. Батаев, В.А. Батаев. – Новосибирск: Изд-во НГТУ, 2002. – 384с.

5.            Берлин A.A. Основы адгезии полимеров. Изд. 2-е./ A.A. Берлин, B.E. Басин – М.: Хи­мия, 1974. – 350 с.

6.            Васенин P.M. Влияние геометрии шероховатости поверхностей на кине­тику формирования адгезионного контакта: Сб. науч. тр. «Адгезионные соединения в машиностроении». - Рига. - 1983. - с. 24-27.

7.            Васильев В.В. Композиционные материалы: Справочник/ В.В. Васильев, В.Д. Протасов, В.В. Болотин и др. – М.: Машиностроение, 1990 – 512с.

8.            Вильнав Ж.-Ж. Мир материалов и технологий. Клеевые соединения/ Ж.-Ж.  Вильнав, Перевод с французского Л.В. Синегубовой под редакцией д.т.н. Г.В. Малышевой. – М.: Техносфера, -2017.-384с.

9.            Виноградов В.Н. и др. Абразивное изнашивание / Виноградов В.Н., Сорокин Т.М., Колокольников М.Г. - М.: Машиностроение, 1990. - 224 с.

10.         Гдалевич А. И. Финишная обработка лепестковыми кругами/ А. И. Гдалевич – М.: Машиностроение, 1990 – 112с.

11.         Гаркунов Д.Н. Триботехника. -М.: Машиностроение, 1985.-424с.

12.        ГОСТ 13344-79 Шкурка шлифовальная тканевая водостойкая. Технические условия. Издания. Международный стандартный книжный номер. Использование и издательское оформление. – М.: Издательство стандартов, 2016 – 7 с.

13.        ГОСТ 2789-73 Шероховатость поверхности. Параметры и характеристики. Издание (август 2006г.) с изменением №1, утвержденным в мае 1980 г. (ИУС 7-80). Использование и издательское оформление. – М.: Издательство стандартов, 1974; Стандартинформ, 2016 – 6 с.

14.         ГОСТ 52781-2007 (ИСО 525:1999, ИСО 603-1:1999-ИСО 603-6:1999 ИСО 13942:2000) Круги шлифовальные и заточные. Технические условия. Издание официальное. – М.: Стандартинформ, 2008 – 33 с.

15.        ГОСТ Р ИСО 4287-2014 Геометрические характеристики изделий (GPS). Структура поверхности. Профильный метод. Термины, определения и параметры структуры поверхности. – М.: Стандартинформ, 2015 – 18 с.

16.        Дубатовская М.В. Аналитические методы в теории композиционных материалов: учеб.-метод. пособие / М. В. Дубатовская, С. В. Рогозин, С.Ф. Лебедь. – Минск: БГУ, 2009. – 152 с.

17.        Дударев А.С.. Геометрические характеристики качества поверхностей изделий из полимерных композиционных материалов. / А.С. Дударев//  Пермский национальный исследовательский политехнический университет – Известия ТулГУ. Технические науки.Вып.1, 2013 – 178-182с.

18.        Зимон А.Д. Адгезия пленок и покрытий. - М.: Химия, 1977. - 352 с.

19.        Зинина И.Н. Технологическое обеспечение качества адгезионных соединений на основе учета влияния микропрофиля поверхностей деталей: дис. ... канд. техн. наук: 05.02.08, 05.03.01 /Зинина Инна Николаевна.- М., 2003 – 220с.

20.        Игнатов А.В. Формирование технологического процесса сборки клеевого соединения. // Сборка в машиностроении, приборостроении. - 2015. - №2. - с.24-27.

21.        Кадрашов Д. А. Полимерные клеи. Создание и применение/ Д. А. Кадрашов, А.П.  Петрова. – М.: Химия, 1983 – 256с.

22.        Кащеев В.Н. Абразивное разрушение твердых тел.-М.: Наука, 1970. - 248с.

23.        Киселев Е.С. Научные основы и технология шлифования заготовок/ Е.С. Киселев, В.Н. Ковальногов – Ульяновск, 2016. – 52 с.

24.        Ковальчук Ю.М. Основы проектирования и технология изготовления абразивного инструмента/ Ю.М. Кавальчук. В.А. Букин, Б.А. Глаговский, В.С. Лысанов, А.А. Овчинников, М.Г. Эфрос, В.В. Радвикович, Б.М. Танхельсон – М.: машиностроение, 1984. – 288 с.

25.        Ковачич Л. – Склеивание металлов и пластмасс/ Л. Ковачич, перевод И.В. Холодовой под ред. д.т.н  А.С. Фрейдина –  М.: «Химия», 1985 – 240 с.

26.        S. van der Zwaag, N. H. van Dijk, H. M. Jonkers, S. D. Mookhoek and W. G. Sloof: ‘Self-healing behaviour in man-made engineering materials: bioinspired but taking into account their intrinsic character’, Philos. Trans. R. Soc. A, 2019, 367A, 1689–1704

27.        D. Z. Xiao, Y. C. Yuan, M. Z. Rong and M. Q. Zhang: ‘A facile strategy for preparing self-healing polymer composites by incorporation of cationic catalyst-loaded vegetable fibers’, Adv. Funct. Mater., 2019, 19, 2289–2296.

28.        Козулько Н.В. Исследование возможностей механизации абразивной обработки деталей из полимерных композитных материалов под операцию «склеивание»/ М.А. Тамаркин, Э.Э. Тищенко, Н.В. Козулько, К.В. Семиниченко// Аэрокосмическая техника, высокие технологии и инновации: Сборник трудов XIV Всероссийской научно-технической конференции, Том 1 – Пермь: ПНИПУ, 2017. – с. 257-267.

29.        Корягин С.И. Способы обработки материалов/ С.И. Корягин, И.В. Пименов, В.К. Худяков – Калининград, 2015. – 448 с.

30.        Любимов В. В. Комбинированные методы алмазного шлифования/ В.В. Любимов, В. А. Могильников, М. Я. Чмир – Тула: Изд-во ТулГУ, 2017. – 100 с.

31.        Москвитин Н.И. Физико-химические основы процессов склеивания и при­липания/ Н.И. Москвитин  – М.: Лесная промышленность, 1974. – 191 с.

32.        Адаскин, А. М. Материаловедение и технология металлических, неметаллических и композиционных материалов. Учебник: моногр. / А.М. Адаскин, А.Н. Красновский. - М.: Форум, Инфра-М, 2017. - 167 c.

33.         Новоселов Ю.К. Динамика формирования поверхностей при абразивной обработке./ Ю. К. Новоселов. – Севастополь: из-во СевНТУ, 2012 – 304 с.

34.        Заболотнов А.С. Износостойкость композиционных материалов на основе сверхвысокомолекулярного полиэтилена с наполнителями разного типа. / Заболотнов А.С., Бревнов П.Н., Акульшин В.В., Новокшонова Л.А., Доронин Ф.А., Евдокимов А.Г., Назаров В.Г. // Все материалы. энциклопедический справочник. – 2017. – № 12. – с. 13-19.

35.        Стекловидные наполнители для полимер-неорганических биокомпозитов / А. Б. Елфимов [и др.] // Успехи в химии и химической технологии. – 2015. – Т. 29, № 7. – С. 20-22

36.        Шайдурова, Г. И. Модификация состава песчано-полимерных оправок стеклопластиковой арматурой / Г. И. Шайдурова, В. Е. Антипин, А. С. Зуев // Технология машиностроения. – 2016. – № 5. – С. 41-43.

37.        Обейд А. Динамика формирования поверхностей шероховатости при обработке свободными абразивами: дис. …канд. техн. наук: 03.31.07 / Обейд Айман – Санкт-Петербург, 2005 – 131 с.

38.        Композиционные материалы. Справочник. - М.: Машиностроение, 2015. - 218 c.

39.        ПИ 1.2.260-84 «Приготовление, испытание и применение феноло-каучуковых клеев» ВИАМ, 1985 – 24с.

40.        ПИ 1.2.264-84 «Приготовление, испытание и применение вспенивающихся клеёв ВКВ-1, ВКВ-2, ВКВ-3, ВКВ-3У горячего отверждения и ВКВ-9, ВКВ-27 холодного отверждения», ВИАМ, 1985 – 24 с.

41.        Ольга, Коляганова Квалиметрия полимерных композиционных материалов / Коляганова Ольга , Илья Гермашев und Вячеслав Дербишер. - М.: LAP Lambert Academic Publishing, 2012. - 140 c.

42.        Подашев Д. В. Оптимизация финишной обработки деталей из высокопрочных алюминиевых сплавов эластичным абразивным инструментом: дис. …канд. техн. наук: 05.02.08, 05.02.07/ Подашев Дмитрий Борисович – Иркутск, 2014 – 169 с.

43.        Компьютерное моделирование и оптимизирование составов композиционных строительных материалов. - М.: Издательство Ассоциации строительных вузов, 2015. - 272 c.

44.        Сироткин О.С. Проектирование, расчет и технология соединения в авиационной техники/ О.С. Сироткин, В.И. Гришин, В.Б. Литвинов – М.: Машиностроение, 2006 – 452 с.

45.        Слюсарь Б.Н. Технология вертолетостроения. Технология производства лопастей вертолетов и авиационных конструкций из полимерных композиционных материалов/ Б.Н. Слюсарь, М.Б. Флек, Е.С. Гольдберг, Н.В. Рождественская, С.Н. Шевцов   – Ростов-на-Дону: Изд-во ЮНЦ РАН, 2013. – 230с.

46.        Ханин, М. В. Изнашивание и разрушение полимерных композиционных материалов / М.В. Ханин, Г.П. Зайцев. - М.: Химия, 2016. - 256 c.

47.        Справочник по композиционным материалам: В 2-х кн. С74 Кн. 1/Под ред. Дж. Любина, Пер. с англ. А. Б. Геллера, М. М. Гельмонта, под ред. Б. Э. Геллера —М.: Машино­строение, 1988. — 448 с.

48.        Тамаркин М.А. Исследование и разработка методических основ расчетов оптимальных технологических параметров процесса вибрационной обработки/ дис. …канд. техн. наук: 05.02.08/ Тамаркин Михаил Аркадьевич – Ростов-на-Дону, 1982. -166 с

49.        Табенкин А.Н. Шероховатость, волнистость, профиль. Международный опыт/ А.Н. Табенкин, С.Б. Тарасов, С.Н.  Степанов – Санкт-Петербург изд. Политехнического университета 2007 – 136 с.

50.        Тялина Л.Н. Новые композиционные материалы. Учебное пособие / Л.Н. Тялина, А.М. Минаев, В.А.Пручкин - 2011г. – 80 с.

51.         Хараева М. И. Абразивный инструмент. Выбор и применение: Учебное пособие/ М. И. Хараева - Улан-Удэ, изд-во ВСГТУ 2003. – 140 с.

52.        Чигринец Е.Г. Совершенствование процесса сверления многослойных полимерных композитов типа «стеклопластик-титан»: дис. …канд. техн. наук: 05.02.07/ Чигринец Евгений Генадьевич – Ростов-на-Дону, 2016 – 199 с.

53.        Шилдз Дж. Клеящие материалы. Справочник./ Дж.  Шилдз, под ред. В.П. Батизата. – М. Машиностроение, 1980 – 368с.

54.        Шматкова А.В. Оптимизация процесса обработки деталей периферией плоского лепесткового круга:  дис. …канд. техн. наук: 05.02.08, 05.03.01 /Шматкова А.В. – Иркутск, 2016 – 221 с.

55.        Benson, A.-F. Adhesives advance assembly / A.-F. Benson // Assembly. — 2018. — September. — P. 12–15.

56.         Dimov, Yu. V. Interaction of Lobed Wheel with Machined Surface / Yu. V. Dimov, A. V. Shmatkova // Russian Engineering Research. — 2017. — № 7. — P. 707–711.

57.         Karlsson, Н. Quality Assurance in Adhesive Joining Technology / Н. Karlsson // Assembly Automation. — 1997. — Vol. 17, № 1. — P. 48–55.

58.        Tamarkin M. A. The optimization of theological processes of details processing by free abrasives. - Key Engineering Materials. 2015. Т. 291-292. С. 319-322.

59.         Packham, D.-E. Work of adhesion: contact angles and contact mechanics / D.-E. Packham // International Journal of Adhesion and Adhesives. — 2016. — Vol. 16. — P. 121-128.

60.        SRI: The Voice of the Recycling Industry; Fact Sheet; Institute of Scrap Recycling Industries Inc: Washington, 2011

61.        Jose,  J.,  Jyotishkumar,  P.,  George,  S.  M.,  “Thomas,  S.  Recent  Developments  in  Polymer  Recycling”,Transworld  Research  Network: Trivandrum India, pp 187-214, 2017.

62.        A. Ural, V. R. Krishnan and K. D. Papoulia: ‘A cohesive zone model for fatigue crack growth allowing for crack retardation’Int. J. Solids Struct., 2019, 46, 2453–2462.

63.        D. Y. Wu, S. Meure and D. Solomon: ‘Self-healing polymeric materials: a review of recent developments’, Prog. Polym. Sci.,2008, 33, 479–522.

64.        Manuel Herrero. Control of molecular weight and polydispersity in polyethylene/needle-like shaped clay nanocomposites obtained by in situ polymerization with metallocene catalysts. / Manuel Herrero, Karina Núñez, Raúl Gallego, Juan Carlos Merino, José María Pastor. // European Polymer Journal. – 2016. – № 75. – р. 125–141..

65.        S. D. Mookhoek: Personal communication, Delft University of Technology, Delft, The Netherlands, 2019.

Краткое описание документа:

Машина жасаудың көптеген салаларында шыны,органопластика сияқты жаңа полимерлі композитті материалдар қолданылады. Шыны пластиктердің бағалы қасиеттері дайын бұйымның аз салмағы, диэлектрлік және жылу оқшаулағыш қасиеттері, жоғары механикалық қасиеттері, коррозиялық төзімділігі және жасаудың қарапайымдылығы болып табылады. Оң қасиеттердің мұндай саны ПКМ перспективалы материалдар деп атауға құқық береді. Жоғары функционалдық мүмкіндіктерге ие бола отырып, ПКМ сенімділік артуымен бір мезгілде бұйым массасының төмендеуін қамтамасыз етеді. Олардың бөлшектері бұйымның жұмыс ресурсын ұлғайтады және экстремалды жағдайларда пайдалану мүмкіндігін береді.