Молекула-кинетикалық теорияның негізгі қағидалары мен дәлелдемесі. Молекулалардың массасы мен саны.

Сабақ жоспары:

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Жылу физикасы			«Бейнеу политехникалық колледжі»МКҚК
Күні: 21.10.2022ж			Мұғалімнің аты-жөні: Маркабаева Г.Р.
Тобы: ГЖЖ9-222			Қатысқандар:		Қатыспағандар:
Сабақтың тақырыбы:		Молекула-кинетикалық теорияның негізгі қағидалары мен дәлелдемесі. Молекулалардың массасы мен саны.
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме):		Молекула мөлшері, молекула қозғалысы, зат мөлшері, зат массасы ұғымдарын қалыптастыру. МКТ негізгі қағидалары туралы білім беру.
Сабақтың мақсаты:		Барлық студенттер: Молекула мөлшері және молекула массасы туралы біледі. Студенттердің көпшілігі: Зат мөлшері, мольдік масса, Авогадро саны   ұғымдарының формулаларын жатқа айтады. Кейбір студенттер: МКТ-ның  негізгі қағидаларын түсіндіре алады.
Бағалау критерийі:		Молекулалардың массасы мен өлшемі, зат мөлшері туралы біледі.МКТ-ның негізгі қағидадарын түсіндіреді.
Тілдік мақсаты:		Негізгі сөздер мен тіркестер: молекула массасы, молекула өлшемі, зат мөлшері, Авагадро тұрақтысы, МКТ-ның негізгі қағидалары
Құндылықтарға баулу:		Жауапкершілікке, сыйластыққа, өз бетінше жұмыс жасауға, өз ойын еркін айтуға тәрбиелеу
Пәнаралық байланыс:		Математика , химия
АКТ қолдану:		Интербелсенді тақта
Сабақтың жоспарланған кезеңдері		Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері				Ресурстар
Сабақтың басы 5 мин	Ұйымдастыру бөлімі (тренинг, сабақ барысымен таныстыру). /Топты түгендеу,амандасу. Топтың сабаққа дайындығына көңіл аудару/. Үй тапсырмасын тексеру) 1.      Механика қандай бөлімдерге бөлінеді?               (Кинематика, Динамика, Статика) 2.      Қозғалыстың себеп –салдарын зерттейтін механика бөлімі? (Динамика)                                                                          3.      Гравитациялық тұрақтының сан мәні?                                              (G=6.67*10-11  Н*м2/кг 2 ) 4.      Еркін түсу үдеуінің сан мәні?                                                             ( g =9.8м/с2     ) 5.      Жылдамдықтың шапшаңдығын сипаттайтын физикалық шама?                                                                       ( a= ) 6.      Бүкіләлемдік тартылыс заңының формуласын айтыңыз?                                      () 7.      Ньютонның 2- заңының формуласы қандай?                                                             ( F=ma)       8.      Дененің инерттілігін сипаттайтын физикалық шама?                                                        (Масса,  m) 9.      Траекторияның ұзындығы қалай аталады?   (Жол, s) 10.  Денелердің тепе- теңдікте болу шарттарын зерттейтін механика бөлімі қалай аталады?                     (Статика)					Дұрыс жауап кілті тақтаға беріледі.
Сабақтың ортасы 15 мин	«Түртіп алу» әдісі  арқылы жаңа сабақ негізі заңдылықтарын дәптерге жазып алады. МКТ негізгі қағидалары және оның тәжірибелік дәлелдемелері Ø Барлық  бөлшектер микробөлшектерден тұрады, әрі дененің массасы өзін түзетін микробөлшектердің массаларының қосындысына тең: Ø Денедегі микробөлшектер үздіксіз және хаосты қозғалыста болады әрі бұл қозғалыстың жылдамдығы дене температурасына тәуелді болады. Ø Денедегі микробөлшектер өзара әрекеттеседі әрі өзара әрекетесу күшінің тегі элекромагниттік болып табылады. 1.2.Молекулалардың массасы мен саны, зат мөлшері.          Молекулалық физика - дененің ішкі құрылысын және заттың ішінде өтетін жылулық процесстерді зерттейтін физиканың бөлімі. ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басында экспериментік негіздеудің нәтижесінде молекулалардың өзара әрекеттесуін және қозғалыстарын сипаттайтын келісті теория молекула-кинетикалық теория жасалды. Молекулалардың негізгі сипаттамаларының бірі – олардың өлшемі мен массасы. Молекулалардың өлшемі соншалықты кіші болғандықтан, олардың саны кез келген денеде өте көп болады. Молекула (грек. – кішкентай масса)  -Химиялық қасиеті бар заттың кішкентай орнықты бөлшегі. Атом-Химиялық элементтің ең кіші бөлшегі, оның қасиеттерін тасымалдаушы Зат мөлшері ν [моль]  1 моль – 12 г көміртегінде қанша атом болса, сонша атомы бар заттың мөлшері бар.             ν = N/ NA            (1),            ν =m/ µ        (2) N – бөлшек саны   (молекула, атом) Авогадро саны   NA(1/моль)- 12 г көміртегіндегі (12С) атомдар саны (заттың 1 моліндегі бөлшектер саны)  NA≈6,02∙1023    1/моль  . Салыстырмалы молекулалық масса Мr -деп берілген зат молекуласы массасының көміртек атомы массасының 1/12 бөлігінен қанша есе артық екенін көрсететін физикалық шаманы айтады. Мысалы, көмірқышқыл газы СО2 -нің салыстырмалы молекулалық массасы шамамен 44-ке тең, өйткені көміртегінің салыстырмалы атомдық массасы -12-ге, ал оттегінікі 16-ға тең, сонда Мr(СО2) =12+2*16=44; Mr – заттың салыстырмалы молекулалық (атомдық) массасы (Менделеев кестесінде) Молярлық масса  μ [кг/моль]- 1 мольдегі заттың массасы      µ=Mr·10-3, кг/моль          (3) m – бір бөлшектің массасы (атом, молекула), [кг]                               m = µ ν                     (4)					Қатты денелер        Сұйықтар Газдар
Тәжірибе 2мин	Зерттеу» әдісі арқылы видео роликті  \ https://www.youtube.com/watch?v=MUHYOGzwuiw пайдаланып, диффузия құбылысы түсіндіреді.					https://www.youtube. com
Кері байланыс	«Үштік» әдісі. Ойға түйдім – Көрдім – Естідім					(Бас.Көз.Құлақ)
3 мин	Тақырыпқа арналған есеп шығару үлгісі: Массасы 135 гр алюминийдегі атомдар санын анықтаңдар. Бер:                                      шешуі: m =135*10-3 кг                  ν = N/ NA ,    ν =m/ µ        µ (Al)=27·10-3 кг/моль    N/ NA = m/ µ        N =?                                              N = NA* m/ µ   Есептелуі: N =6,02∙10231/моль*135*10-3 кг/  27·10-3 кг/моль =  812,7*10-20 /  27 ·10-3 =30,1*10-23
12 мин	2-тапсырма. Есептер шығару (әр топқа деңгейлерінің есептері беріледі) І топ: 1 есеп ) Ыдыста 5,418*1026 оттек молекулалары бар. Ыдыста мольмен алғанда қанша зат мөлшері бар? Бер:                                      шешуі: N =5,418*1026            ν = N/ NA ,    ν =? Есептелуі:  ν =5,418*1026 /   6,02∙10231/моль    =0.9*103 моль=900моль; 2 есеп ) Азоттың 200 молінің массасы қандай болады? Бер:                                       шешуі:   ν = 200моль                            ν =m/ µ,           m = µ ν          µ (N)=14·10-3 кг/моль  m=?    Есептелуі:   m= 14·10-3 кг/моль  *  200моль  = 2.8кг;                   ІІ топ: 1 есеп )  1 кг суда қанша зат мөлшері бар? Бер:                                       шешуі: m =1 кг                                     ν =m/ µ µ (H2O)=1*2·10-3 кг/моль   ν =? Есептелуі:   ν =1 кг/2·10-3 кг/моль  =0.5*103  моль=500 моль; 2 есеп )    500 моль көмірқышқыл газының массассы неге тең? Бер:                                       шешуі:   ν = 500моль                ν =m/ µ,           m = µ ν        µ (C2O)=44·10-3 кг/моль  m=?    Есептелуі: ν =500моль*44·10-3 кг/моль  =22000*10-3 моль; ІІІ топ: 1 есеп )  Массасы 6 кг мыс кесекте қанша зат мөлшері бар?     Бер:                                       шешуі: m =6 кг                                             ν =m/ µ µ (Cu)=64*10-3 кг/моль   ν =? Есептелуі:   ν =6 кг/64*10-3 кг/моль  =0.09375*103  моль=93.75 моль; 2 есеп ) 100 гр суда сутегінің атомы бар? Бер:                                      шешуі: m =100*10-3 кг                  ν = N/ NA ,    ν =m/ µ        µ (H2)=1*2·10-3 кг/моль    N/ NA = m/ µ        N =? Есептелуі: N =6,02∙10231/моль*100*10-3 кг/  2·10-3 кг/моль =  301*10-23 ;					Слайд. Кітаппен жұмыс. Дәптермен жұмыс
Бекіту сұрақтары 6 мин	1.      МКТ-ның негізгі қағидаларын атаңдар. 2.      Диффузия дегеніміз не? 3.      Броундық қозғалыс дегеніміз не? 4.      Зат мөлшері дегеніміз не? 5.      Заттың мольдік массасы дегеніміз не? 6.      Сұйықтың, қаты денелердің, газдардың қасиеттерін атаңдар. 7.      Диффузия мен Броундық қозғалыстың қандай айырмашылығы бар? 8.      Авогадро саны тұрақты мәні неге тең?					- Белгісін дұрыс жауап берген студенттер жинаса, жеңіске жетеді.
Сабақтың соңы 2 мин	Үйге тапсырма §.26. 26-жаттығу,3-5есеп,159бет  Есептер жинағынан.№451-458, Бүгінгі сабағымды Қытайдың ұлы ойшылы, философы Конфуцийдың мына бір сөзімен аяқтаймын. «Үш жол білімге жетелейді:  ойлау – бұл ең тиімді жол,  еліктеу – ең жеңілі, тәжірибе алу – бұл ең күрделі жол. Адам осы жолдардың қайсысымен жүрседе, алған білімінің нәтижелі болғаны маңыздырақ.»                                                           Конфуций					Бағалау
Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті студенттерге қандай тапсырмалар бересіз?				Бағалау – Сіз студеттің материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?	Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
Сабақ бойынша рефлексия Сабақ мақсаттары немесе  оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болдыма? Барлық студенттер оқу мақсатына қолжеткіздіме? Егер студенттер оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз?Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме? Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?
Жалпы бағалау Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)? 1: 2: Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)? 1: 2: Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген студенттердің жетістіктері/қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?