Открытый урок по теме:"Причастие и деепричасстие-особые формы глагола"

Зыбзэ дэдзыхы зыш1ырэ ц1ыфыр,

О къыпфэсэш1ы зы дэо закъо:

Пфэпщыныжьына нымк1э уич1ыфэ,

Пфэщэчыжьына лъэпкъымк1э хьакъыр?

                                 /Бэрэтэрэ Хьамид/.

Жабзэ п1улъмэ бэ къырып1онэу,

Ти1 адыгабзэ , зыми хэмык1уак1эу.

                                                                                 /1эшъынэ Хьазрэт/.

Темэр: Причастиехэмрэ деепричастиехэмрэ глаголым ишъошэ шъхьафых.

Мурадыр: Причастиемрэ деепричастиемрэ  яхьыл1агъэу  к1элэеджак1охэм ш1эныгъэу агъотыгъэхэм ягъэпытэжьын.

1эпы1эгъоу дгъэфедэщтхэр: учебникыр, гъэзетхэр, компьютерыр, проекторыр, интернетыр.

                                   Урокыр зэрэк1ощтыр:

Шъуимафэ ш1ух, к1алэхэр!

Непэ  пшъэрылъэу ти1эр причастиемрэ деепричастиемрэ афэгъэхьыгъэ  ш1эныгъэу дгъотыгъэр дгъэпытэжьыныр ары.

1.Доскэм нэбгырит1у 1оф щаш1э карточкэхэмк1э.(зым глаголыр морфологическэу къызэхефы, адрэм гущы1эухыгъэр синтаксическэу къызэхефы- Ц1ыфхэр амыш1эрэм к1эупч1эх.

2.Мыщ фэдэ упч1эхэм джэуапхэр къыратыжьых:

- Сыда причастие зыфа1орэр?

- Сыда деепричастиек1э тызаджэрэр?

- Глаголым инэшанэу сыда причастием и1эхэр?

- Плъышъац1эм инэшанэу сыда причастием и1эр?

- Гущы1эухыгъэм сыд фэдэ членэу къыхафэра причастиехэр?

- Деепричастиехэр адэ сыд фэдэ членэу къыхафэра?

- Сыдэущтэу причастиехэр зэхъок1хэра?

3.Доскэм къыщаш1ыгъэхэр тэрэзхэмэ тэуплъэк1ужьых тызэде1эзэ.

4. творческэ 1офш1эн.

- Бланэр… ек1ужьы.

- Гъатхэм … бжыхьэм мэгъыжьы.

-… 1ахьынчъэ хъурэп.

-Чэтыу … цыгъо щэджэгу.

-Дахэр … ишэн.

- Жьэу … шык1эхъу фалъфы.

(точкэмэ ач1ып1эк1э хэтын фэе гущы1эхэр хагъэуцожьых- зыгъэдахэрэр, тэджырэм, зыщалъфырэм, зэрымысым, лажьэрэр, чъыягъэр)

Хагъэуцожьыгъэхэр причастиеу зэрэщытхэр къа1ох.

Мыхэр зэрэгущы1эжъхэр хагъэунэфык1ы, гущы1эжъы пэпчъ мэхьанэу и1эр къа1о, гущы1эжъхэр жэры1о народнэ творчествэм ижанрэу зэрэщытхэр агу къагъэк1ыжьы.

5.Темак1эм икъэ1отэн.

Проекторымк1э экраным къытредзэ мыщ фэдэ глаголхэр:

Мы глаголхэм ыпэрапш1эу причастиехэр,ет1анэ деепричастиехэр къатрагъэк1ых.

Къэк1ожьы- къэк1ожьырэр – къэк1ожьзэ

Еджэ – еджэрэр - еджэу

Мэлажьэ – лажьэрэр - лажьэзэ

Мэтхьак1э – тхьак1эрэр- тхьак1эу

1уихыжьы –  1узыхыжьырэр – 1узыхыжьэу

Дэ1эпы1э – дэ1эпы1эрэр –дэ1эпы1эзэ

- Глаголхэм къатек1ышъ суффиксэу –рэ къапыхьэзэ причастиехэр гъэпсыгъэ зэрэхъухэрэр тэгъэунэфы, суфиксхэу –у; -эу; -зэ зыфи1охэрэр къапыхьэзэ деепричастиехэр гъэпсыгъэ зэрэхъухэрэр тыгу къэтэгъэк1ыжьых.

6.Учебникым 1оф даш1э.

 1оф.    Жэры1ок1э зэхафы.

7.картинэмк1э  рассказ к1эк1 зэхагъэуцо, причастиехэмрэ деепричастиехэмрэ къыхагъэщых. Картинэр зыш1ыгъэ сурэтыш1эр къа1о.

8.Адыгэ макъэм къихьэгъэ статьяу «Адыгеир чанэу хэлэжьагъ» зыфи1орэм причастиеу хэтхэр къыхагъэщых.

9.Олимпиадэм фэгъэхьыгъэ упч1эхэм яджэуапхэр къаратыжьы:

- Олимпиадэ джэгунхэр сыд къала 2014-рэ илъэсым

 зыщык1уагъэхэр? (Шъачэ)

- Тэ тикъэралыгъо сыд фэдэ ч1ып1а ыубытыгъэр? ( апэрэр)

- Зэк1эмк1и медаль тхьапша къыхьыгъэр? (33)

- Дышъэ медалэу тхьапш тиехэм къахьыгъэр? (13)

- Тыжьын медалэу тхьапш? (11)

- Джэрз медалэу тиспортсменхэм  тхьапш къахьыгъэр? (9)

- Ят1онэрэ ч1ып1эр сыд къэралыгъуа зыубытыгъэр? ( Норвегиер)

- Ящэнэрэ ч1ып1эр сыд къэралыгъу адэ? (Канадэр)

-2018-рэ илъэсым сыд къэралыгъуа олимпиадэр зыщык1орэр?

10.Унэмк1э гъэцэк1эныр:

Сочинение мыиныщэ къатхы: «Сыгу рихьыгъэ олимпийскэ чемпионыр».(причастиеу къыхафэхэрэм къак1агъэтхъы)

11.Синтаксическэ зэхэфын.

Медальхэр къэзыхьыгъэ спортсменхэм  В. Путиным ш1ухьафтынхэр аритыгъэх.

12. Зэфэхьысыжь упч1эхэр.

- Сыда непэ тызтегущы1агъэр?

- Сыдэущтэу причастиехэр гъэпсыгъэ хъухэра?

- Деепричастиехэр сыдэущтэу гъэпсыгъэ хъухэра?

-Причастиемрэ деепричастиемрэ сыда зэфэдэу зэдыря1эр?

- Сыдэущтэу ахэр зэтек1хэра?

13.Оценкэхэм ягъэуцужьын.