6 сыныф
Къырымтатар тили
Мевзу: Тильнинъ лугъат теркиби. Лугъатнынъ байлыгъы
ве инкишафы. Неологизмлер ве архаизмлер.
Макъсад :
- къырымтатар тили
акъкъында малюмат бермек;
- ватанперверлик
дуйгъусыны тербиелемек ;
- тарихымызгъа меракъ
ашламакъ;
Дерснинъ кетишаты:
1.
Тешкелий момент. (Селямлашув, невбетчинен субет)
2. Эв вазифесини тешкерюв.
3. Янъы мевзунен чалышув.
Оджа:
Эр бир адамнынъ озь Ватаны бар. Бу ерде о
догъа,осе яшай. Инсан тек ватанында озюни тынч ве сербест дуя биле.Балыкъкъа
сувсыз,къушкъа авасыз,инсангъа исе Ватансыз яшамакъ пек агъыр. Ватанымызнынъ
ады –
Къырым. (талебелернинъ
дикъкъатыны харитагъа джельп этерек)О пек дюльбер ве адждайип ер. Къырым
ярымада,онынъ эр тарафы сув.Къырым балабан олмаса да,онынъ кениш
челлери,юксек чытырман дагълары ве темиз къумлу ялылары бар.
Байракъ- бу эмблема
ве дигер бельгилернен яраштырылгъан белли шекиль ве тюс я да бир къач тюстеки
басма.О, мемлекет,территория,тешкилят,фыркъа,атта айры шахснынъ темсили ола.
Мерасимге коре байракъ санджакъкъа пекитиле,терекке котериле,я да асыла,яхут
яйдырылып къоюла.
Бизим байрагъымыз
мавы тюсте.Онынъ тюсю темиз кокни,мавы денъизни анъдыра. Къырымтатар миллий
байрагъы – миллетимизнинъ тимсали ве гъурурыдыр! Халкъымызнынъ бахтлы келеджеги
– генчлеримизнинъ федакяр арекетлеринен багълыдыр. Иште бу шиарлар иле
къырымтатар яшлары бугунь июньнинъ 26-да бутюн Къырымгъа Миллий байракъ
байрамыны бильдирттилер.
Тамгъа(герб)-
бу сюляле,шеэр,девлетнинъ бельгисидир. Къадимий тюрк тилинде тамгъа сезюнинъ
манасы-къыздырмакъ,якъмакъ.Ве бу табиийдир:эски заманлардан малны чешит
бельгилернен тамгъалагъанлар,саиплер мал-мулькюни озь тамгъасы-сюляленинъ
бельгисинен бельгиленген.Бойлеликнен,тамгъа эвель –эзельден девлетнинъ,башта
бир мал-мульк,топракъ саиплигининъ зарурий алямети олгъан.Девлет герби белли
бир девлетни темсиль эте ве онынъ топрагъынынъ сынъырларыны – онъа аитлигини
бельгилей.
Байрагъымыздаки тамгъа сары
тюсте теразе шеклинде. Теразе – адалет темсили. Герайларнынъ сюлялесини
темсиль эткен тамгъадыр.
Халкъ ремзи(гимн)- тантаналы йыр.
Миллий гимн-бу ватанперверлик
йыры,миллетнинъ бирдемлик темсилидир. Девлет гимни къануннен тасдыкълана.
Къырымтатар миллий гимни Номан
Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шиири эсасында язылгъан.
Талебелер Н.Челебиджиханныъ
терджимейиалы акъкъында чыкъышта булуналар.
Гимн янъгъырай.
Оджа:
Асырлар девамында халкъымызнынъ
менфаатыны къайгъыргъан эрбапларымыз аз дегиль эди. Шимди де халкъымызнынъ
инкишафына буюктен-буюк хызмет косьтерген,къырымтатар халкъыны бутюн дюньягъа
таныткъан эрбапларымыз: М.Джемилев,Р.Чубаров, тасиль саасында хызмет эткен
Сафуре оджа Каджаметованы къайд этмесек олмаз.(оджа эрбапларымыз акъкъында
къыскъадан малюмат бере).
4. Терминологик диктанты.
(талебелер ана тилимизге терджиме
этелер):
1) Существительное - …
2) Глагол - …
3) Местоимение - …
4) Наречие - …
5. Раатлыкъ дакъкъасы.
Кунеш чыкъты,
Ягъмур битти,
Пек гузель ава олды.
6. Умумийлештирюв.
Эки командагъа болюнип,
пападиелернинъ
япракъларыны экинджи тарафыны неологизмлерден тизинъиз.
7. Рефлексия.
Дерсте не яптыкъ?
Дерсни бегендинъизми?
8. Эвге вазифе:
Къаиделерни текраламакъ, дефтердеки ишни язмакъ.
9. Нетиджелев.
Машалла, талебелер! Дерсте яхшы чалыштынъыз.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.