Презентация к открытому уроку «Лирикон геройы уды рæсугъддзинад Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæ «Хæрзбон»-ы»

• 1 слайд

  «Лирикон геройы уды рæсугъддзинад Хетæгкаты Къостайы æмдзæвгæ «Хæрзбон»-ы»

• 2 слайд

  «Хæрзбон» у Къостайы интимон лирикæйы иууыл хуыздæр уацмыс, стæй йæ гуманистон хъуыды æмæ лæгуарзон зæрдæйы ирд æвдисæн.» Джусойты Нафи

• 3 слайд

  Хӕрзбон! «Не верь, что я забыл родные наши горы»… «Благодарю тебя за искреннее слово» А.А.Ц. («Такие дни особенно тяжелы»)

• 4 слайд

  «Да, я уж стар…» «Многоточия» «АЯП» «Прости» «Да, я люблю ее» «Скрывать, молчать, страдать безмолвно» Посвящение (поэма «Фатима»)

• 5 слайд

  Цӕлыккаты Аннӕ

• 6 слайд

  Ифтонг – хызынæй, лæдзæгæй, æрчъитæй, Скодтон уæрдæхæй дзыхъхъыннæуæг рон, Ис ма цыдæртæ мæ кæрцы фæдджитæй… Дард у мæ фæндаг… Зæгъын дын: хæрзбон!.. Рагæй мын «ацу» дæ цæстæнгас дзуры, Рагæй дæ кодтон мæ уындæй тæрсын; Зонын, дæ зæрдæ куыд ризы мæ цуры, Хъусын ныр дæр ма йæ сусæг хъæрзын… Гъе ныр хæрзбон, мæ хур!.. Нал мæ уындзынæ, Дардмæ дæ хæддзуйы мацæуыл дом! Райсом мæ цæстæнгас ферох кæндзынæ, Ферох кæндзынæ иннæбон мæ ном… Чи зоны, искуы æрæфта дæ зæрдыл Иунæджы сагъæс, мæгуыры бæллын, Чи зоны, искуы куы уайа дæ цæстыл Уазал æхсæвы фæндагыл мæлын,— Ма-иу фæтæрс, чызгай! Ахæм фыдфынтæ Дардæй дын амонд хæсдзысты уæддæр: Исчи та исы йæхимæ дæ рынтæ, Исчи дын хъары нывондæн йæ сæр… Хонын æмбалæн нæ фыдбылыз мемæ,— Тагъддæр мæ балцæн йæ фæстаг кæрон Уый «фæндарастæй» кæд ссарин æз йемæ… Ма фæфæсмон кæ!.. Хæрзбон у, хæрзбон!..

• 7 слайд

  Зынæмбарæн дзырдтæ: Ифтонг – алцæмæй æххæст, цæттæ, рæвдз (ам: балцмæ) Хызын – дзæкъул (сума, котомка) Ӕрчъитæ – цармæй хуыд къахыдарæс Уæрдæх – уистæй быд бæттæн (бечева) Фæдджи – дзаумайы бын (подол) Хæддзу – æнæхуынд, æнæхъæугæ адæймаг Рынтæ – низтæ Исчи хъары нывондæн йæ сæр – исчи йæ цард дæу тыххæй дæтты

• 8 слайд

  Цы нæм кæсыс сæрыстырæй бæрзæндты? Къостайы фырты н ʼауызтай, мыййаг… Ныссуйтæ ис куырыхон лæг йæ фæндты… Ирон адæмæй баззадтæ хъæстаг.   Зæгъ-ма, Аннæ, цæмæй нæ уыд дæу аккаг Нæ хæхты фидыц, адæмы мæсыг? Цæлыккатæн æмсæр нæ уыд йæ мыггаг? Дæ фыды раз чысыл лæууыд уырдыг?   Хуырымæй дæм кæцы ʼрхæсдзæнис азым, - Дæ бæрзонд ных – бæстон зонды нысан… Куыд бауæндыдтæ ахæм лæгæй хъазын? Куыд æй ныууагътай иунæгæй тыхст ран?     Нæ зыдтат, нæ, уæды чызджытæ, ʼвзарын. Куырм уыдтæ, Аннæ, дурзæрдæ, æндон, Нæ базыдтай Къостайы хурыл барын, Нæ аздæхтай хуыздæр иронмæ ком. Йæ хуызистæй дæр зæрдæйы ныххауы: Сæнтсау цæстытæ – сабийау сыгъдæг… Ныртæккæ дæр «ИРОН ФÆНДЫР»-æй тауы Нæ сомбонæн хъæздыг, фæрныг тыллæг. … «Фæндыры зард» ныффыстаид нæ дугыл, Йæ зæрдæйы цæйбæрц уыдаид цин, - Йæ рухс поэзи аскъуыдаид тугыл, Йæ конд нывтæй Ир калдтаид зæрин.  

• 9 слайд

  Ӕнтъыснæг зæрдæ хъæлдзæгмæ нæ ради, - Бынтон æй домдта адæмы хъысмæт. Ӕвæгæсæгæй бонæй-бонмæ тади. Фæцис дæу тыххæй фæлтæрты æвæд.   Дæ ном дын, Аннæ, зонæм мах йæ фæрцы, Дæ фыды номыл бафтыдтаид кад. «Кæй чызг уыдис»-æй иунæг дæр нæ фæрсы, - «Къостайы уарзон» - афтæ дæ нымад. …Нæ уæлныхтыл дæ хастаиккам сынтыл, Куы уыдаис куырыхонæн æмсæр. Сæрыстырæй ныффыстаиккам цыртыл: «Къостайы АННÆ – Чызджыты хуыздæр»!

• 10 слайд

  Был знойный полдень, птицы гомонили, Дышал Машук избытком летних сил. Я стер с надгробья слой лежалой пыли И над могилой голову склонил.   Года летят, и каждый след свой чертит И оставляет в сердце навсегда. Но жизнь… Но жизнь сильнее смерти, Мы потому и помним о Коста.   Лишь горечь бед судьба ему сулила, Но так и не сломила до конца! – Так почему же ты не разделила Тяжелой доли гневного певца? Гора, и та от слов его дрожала. Ему внимали жадно земляки. А ты? – Ты никогда не понимала Ни слез его, ни боли, ни тоски!   Печаль Коста тебе укором будет! Но что со мной? К чему тебя винить. Прости меня, покойников не судят, Хотя порой их есть за что судить!..   Лишь ты, лишь ты была его мечтою, Тебе он пел, страдая и скорбя, Так много песен рождено тобою, Что, право, стоит оправдать тебя.

• 11 слайд