Презентация по башкирскому языку и литературе на тему "Шәжәрә"

• 1 слайд

  Шәжәрә
  

• 2 слайд

  Тамырын тойған ағас ҡына үҫә, тамырһыҙ - ҡорой. (әйтем )
  

• 3 слайд

  Нимә ул шәжәрә?
  Шәжәрә ғәрәп телендә «ағас» тигән һүҙ.
  Борон заманда беҙҙең олатайҙарыбыҙ
  ырыу-ҡәбиләне, нәҫел-нәсәпте,
  ата-бабаларҙың исемдәрен ағас рәүешендә
  яҙа барған. Ағас боронғо башҡорттарҙа
  һауаны, ерҙе, ер аҫтын берләштереүсе билдә
  булған. Ағас халыҡтың тормошон да
  сағылдырған. Тамыры - үткәнебеҙ, олоно –
  бөгөнгөбөҙ, ботаҡтары - киләсәгебеҙ.
  

• 4 слайд

  Шәжәрә - ул сал тарихҡа бағыр тәҙрә,
  Күҙ яҙҙырһаң, шул тәҙрәнән атыр йәҙрә.
  Ал бер үрнәк - бал ҡорттары төҙөй кәрәҙ,
  Һин дә ятма: ҡор ояңды.
  Үр шәжәрә!
  (Ҡәҙим Аралбаев)
  

• 5 слайд

  Шәжәрә байрамының маҡсаты
  Шәжәрәне өйрәнеү быуындар бәйләнешен,
  ғаилә һәм туғанлыҡ ептәрен нығытырға, халҡыңдың, тыуған яғыңдың тарихын өйрәнергә, милли ғөрөф-ғәҙәттәрен тергеҙергә, йәш быуынға әхлаҡи, рухи тәрбиә бирергә, башҡорт милли уйындарын таратырға, эпос ҡомартҡыларын һаҡларға һәм өйрәнергә, халыҡтың ауыҙ-тел ижадын үҫтерергә
  ярҙам итә.
  

• 6 слайд

  Башҡорт ҡәбиләләре
  Борон ата-бабаларыбыҙ ырыу-ҡәбилә
  булып йәшәгән.
  Һәр ырыуҙың үҙ ере булған.
  

• 7 слайд

  Башҡорт ырыуҙарының
  тамғалары
  Һәр башҡорт
  ырыуының
  үҙ шәжәрәһе,
  үҙ тамғаһы
  булған.
  

• 8 слайд

  Ырыу тамғалары:
  Ырыу ағасы. Башҡорт халҡы һәр ырыуға ағас
  тәғәйенләгән, сөнки ырыу үҙ тамырын белергә,
  нығытырға тейеш.
  
  Ырыу ҡошо. Кеше күңеле һәр саҡ ҡоштай азат, ул ҡанатлы, гел үргә ынтылһын, тигән мәғәнә һалынған ырыуға ҡош биргәндә.
  
  Ырыу ораны. Хәл иткес мәлдәрҙә оран ҡысҡыртып ырыу туплауға ярҙам итә.
  
  Ырыу тамғаһы. Теге йәки был ырыу үҙҙәре хужа булған милеккә хоҡуғын тамға ярҙамында билдәләгән. Тамғалар гербҡа йә мисәткә ярашлы булған.
  

• 9 слайд

  Башҡорт ырыуҙарының
  тамғалары:
  

• 10 слайд

• 11 слайд

  Башҡорт ырыуҙарының
  шәжәрәләре
  Башҡорт ырыуҙарының
  шәжәрәләре 16-сы-19-сы
  быуаттарҙың үҙенсәлекле
  яҙма ҡомартҡылары.
  Шәжәрәне һәр ырыу төҙөгән
  һәм ҡәҙерләп һаҡлап
  быуындан быуынға
  тапшырған.
  

• 12 слайд

  Шәжәрә - ул ырыу тарихы
  1555 йылда
  4 башҡорт ырыуы илселәре Рус дәүләтенә ҡушылыу өсөн Ҡазанға барған.
  

• 13 слайд

  Ошо ҡушылыуҙы иҫбатлаусы
  шәжәрә
  

• 14 слайд

  Үҫәргән ырыуының шиғри шәжәрәһе
  Илебеҙҙә булған эш-
  Сыңғыҙ хандың заманы,
  Башҡортларҙың бабаһы,
  Бей Туҡһаба балаһы,
  Мөйтән тибеҙ беҙ аны...
  Хан Сыңғыҙға ул барды.
  Ғиззәтләне уны хан.
  Андан ҡайтып бей Мөйтән
  Үҙ илендә биләгән...
  Мөйтән уғлы Үҫәргән,
  Нәҫеле булған Үҫәрмән...
  Бу заманда дүрт волосы
  Үҫәргән исемен күтәргән.
  

• 15 слайд

  1891 йылда батша Николай II-гә Үҫәргән ырыуы
  башҡорттары диаметры 30 см. булған йәшмә
  таш бүләк итәләр. Йәшмәгә төрлө төҫтәге Урал таштары йәбештерелгән һәм «Орск өйәҙенең
  Үҫәргән ырыуы башҡорттарынан» тип яҙылған.
  Бүләк әлеге көндә Мәскәүҙәге минералогия музейында һаҡлана.
  

• 16 слайд

  Ил азаматтарының
  шәжәрәләре:
  Шәжәрәмдә - сал тарихы бабаларҙың,
  Бөгөнөм дә, киләсәгем, балаларым.
  Уралымдың яҙыласаҡ, яңырасаҡ
  Шәжәрәһе - башҡортомдоң ал ҡанында!
  Ҡәҙим Аралбаев
  

• 17 слайд

  Башҡорт халҡының милли батыры
  Салауат Юлаевтың шәжәрәһе
  

• 18 слайд

  Башҡорттоң атаҡлы яҙыусыһы һәм тарихсыһы Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевтың шәжәрәһе
  

• 19 слайд

  Бөйөк башҡорт мәғрифәтсеһе һәм шағиры Мифтахетдин Аҡмулланың шәжәрәһе
  

• 20 слайд

  Башҡорт ғалимы, тел белгесе,
  яҙыусы Жәлил Кейекбаевтың шәжәрәһе
  

• 21 слайд

  Башҡортостандың халыҡ шағиры
  Мостай Кәримдең шәжәрәһе
  

• 22 слайд

  Илен белмәгән - белекһеҙ, тамырын белмәгән намыҫһыҙ.
  (әйтем)
  

• 23 слайд

  Ырыу ағасы ҡоромаҫ
  Йәш быуын барҙа ғына.
  

• 24 слайд

  Кем булған олатайың,
  Олатайыңдың атаһы?
  Уларҙан тыш нәҫелеңдә,
  Йә кемдәр булған тағы?
  Ниндәй һөнәр белгәндәр,
  Ниндәй кейем кейгәндәр?
  Был яҡҡа, был ауылға
  Улар ҡайҙан килгәндәр?
  Белеп үҫһәң, аңларһың
  Тыуған халҡың төйәген.
  Олатайҙарҙың юлына
  Мең ҡат башың эйәрһең!
  Риф Мифтахов
  О н о т м а !