Презентация по крымскотатарскому языку "сложносочиненные предложения сопоставительные и пояснительные"

• 1 слайд

  Къаршылыкъ ве кенишлетме муреккеп джумлелер
  9 сыныф
  

• 2 слайд

  Текрарлав
  Тизме муреккеп джумле недир?
  Чешитлерини айтынъыз.
  Къошма тизме муреккеп джумлелер, багъ васталарыны айтмакъ.
  Тенъештирме тизме муреккеп джумлелер, багъ васталары.
  

• 3 слайд

  Къаршылыкъ тизме муреккеп джумлелер
  Къаршылыкъ тизме муреккеп джумлелернинъ къысымларында ифаделенген фикир, иш-арекет бири-бирине къаршы къоюлыр.
  Къартбаба терек талдасында тура, факъат терек тюбюнде сыджакътан нефес алмакънынъ чареси ёкъ.
  

• 4 слайд

  Багъ васталары
  Эгер джумленинъ биринджи къысмында тасдыкъ мана ифаделенсе, экинджи къысмында инкяр манасы бильдирилир. Джумленинъ бу чешити багълайыджылы ве багълайыджысыз олур:
  Манъа бакъаджакъ олып, айланды, мен четке бурулдым.
  Бу байрам тек къартларынынъки дегиль, о, яшлар ичюн де къарарлаштырылгъан.
  

• 5 слайд

  Багъ васталары
  Багълайыджылы къаршылыкъ тизме муреккеп джумлелеринде амма, лякин, факъат киби багълайыджылар къулланылыр.
  Эм Ферат, эм Анифени бир дуйгъу теляшландыра, лякин бириси де айтмагъа джесарет эталмай эди.
  Эвлерни къурдылар, амма анда, яшамакъ ичюн, адам къалмада.
  

• 6 слайд

  Мешгъулиет 1.
  Джумлелерни кочюрип язынъыз. Тизме муреккеп джумлелернинъ чешитлерини бельгиленъиз, багълайыджыларны къайд этинъиз.
  Заваллы къыз, сонъки чул-чубырларыны сатып, кадясына фал ачтыртты, ырым тёктюрти, дуа окъутты, лякин ич бир шей файда бермеди. Ягъмур токътады, лякин кокте кунеш корюнмеди. Якъуб онынънен джиддий лакъырды этмеге истеди, амма Нияр бир шей анъламагъа истемеди. Чокъ ишлер япылды, лякин зорлукълар аля бугунь битмеди.
  

• 7 слайд

  Кенишлеметме тизме муреккеп джумлелер
  Кенишлетме тизме муреккеп джумлелернинъ экинджи къысмы биринджи къысымдаки бир де бир джумле азасы акъкъында хабер берип, бутюнлей джумленинъ теркибини, мундериджесини кенишлетир.
  Биринджи къысымда кенишлеткен джумле азасы эм баш, эм экинджи дередже азалардан ола билир.
  Кенишлетме тизме муреккеп джумлелернинъ тек багълайыджысыз чешити къулланылыр.
  Сание, тез-тез адымлап, огге кетти, озгъарыджылар онынъ артындан бакъып къалдылар.
  
  

• 8 слайд

  Мешгъулиет 2.
  Берильген схемаларгъа эсасланып, тизме муреккеп джумлелерни уйдурынъыз.
  Не ___ , не ___ .
  ___ , лякин ___ .
  ___ , факъат ___ .
  ___ , исе ___ .
  

• 9 слайд

  Эвге вазифе
  Къаделерни бильмек.
  3 къаршылыкъ ве 3 кенишлетме тизме муреккеп джумле тизип, дефтеринъизге язынъыз.