Презентация по родной (татарской) литературе "Муса Җәлил балаларның якын дусты"

• 1 слайд

  Ахмадуллина Эльвира Тагировна
  Казан шәһәре Вахитов районы 116 нчы лицееның
  татар теле һәм татар әдәбияты укытучысы
  
  “Муса абый –
  балаларның якын дусты”
  

• 2 слайд

  кикрикүк
  “Әтәч”
  Таң ата бугай,
  Әтәч кычкыра:
  — Кикрикүк, Кикрикүк!
  Йә сузып кына,
  Йә бик еш кына:
  — Кикрикүк, Кикрикүк!
  Аңа кушыла
  Башка әтәчләр:
  — Кикрикүк, Кикрикүк!
  Картлар артыннан
  Шаулаша яшьләр:
  — Кикрикүк, Кикрикүк!
  Без дә уяндык
  Әтәч тавышына:
  — Кикрикүк, Кикрикүк!
  Бакчага килдек,
  Ашыга-ашыга:
  — Кикрикүк, Кикрикүк!
  

• 3 слайд

  Калын урманда
  Гел кичкә каршы
  Ишетелә моңлы
  Бер кошның тавышы:
  Кәккүк, Кәккүк
  Кәккүк, Кәккүк.
  Ул салмак кына
  Кабатлый шуны
  Шул аның җыры,
  Шул аның моңы.
  Кәккүк,Кәккүк
  Кәккүк,Кәккүк.
  Ул ялгыз яши,
  Чыгармый бала,
  Менә шунлыктан
  Ямансу аңа.
  Кәккүк, Кәккүк
  Кәккүк, Кәккүк.
  К ә к к ү к , К ә к к ү к
  К ә к к ү к , К ә к к ү к
  “Күке”
  

• 4 слайд

  Чоландагы ак майга 
  Ияләшкән күселәр,
  Мин чоланны сакларга
  Куштым ала песигә:
  
  — Мияу, мияу, пескәем!
  Барчы, зинһар, чоланга,
  Майны сакла күседән,
  Оясыннан чыгарма!
  Иртә белән майга дип
  Керсәм, күзем акайды:
  Явыз песи берүзе 
  Ялт иттергән ак майны!
  
  — Мияу, мияу, пескәем,
  Хыянәтче икәнсең.
  Саклый торган маеңны
  Үзең ашап киткәнсең!
  Песи күргәч күселәр
  Койрыкларын кыстылар.
  Йөрмәделәр чабышып,
  Ярыкларга постылар.
  
  Мияу, мияу, пескәем!
  Колак салдың сүземә!
  Каравылдан бушагач,
  Сөт бирермен үзеңә!
  
  “Карак песи”
  

• 5 слайд

  Бар минем маэмаем,
  Кара борын Акбаем.
  Күп йөгерә, күп өрә,
  Күп ишетә, күп күрә.
  
  Хәзер аңа мин сугыш
  Һөнәрләрен өйрәтәм.
  Чаптырам да сикертәм,
  Көн дә шулай йөдәтәм.
  
  Ул окоптан окопка
  Хат ташырга өйрәнсен.
  Командирын дошманнан
  Яклашырга өйрәнсен.
  
  Менә шуның барысын да
  Мин өйрәтәм Акбайга.
  Акбай әзер һәрвакыт
  Туган илен сакларга.
  “Маэмай”
  

• 6 слайд

  Куян салкыннан
  Туңган, куырылган,
  Башы салынган,
  Колагы шиңгән.
  
  Әйдәгез, дуслар,
  Аны терелтик,
  Җылы бүлмәгә,
  Бакчага илтик.
  
  Куян уянды,
  Куркып уйланды,
  Сикереп урманга
  Чабып югалды.
  “Куян”
  –   Куян, син кайда?
  –   Яшел тугайда.
  –   Куян, син кайда?
  –    Ерак чүлләрдә.
  
  –    Куян, син кайда?
  –    Калын урманда.
  –    Куян, син кайда?
  –    Карлы буранда.
  
  Әйдәгез, дуслар,
  Кырны, урманны,
  Чүлне актарып
  Табыйк куянны.
  

• 7 слайд

  Яз көне карга
  Бала чыгара.
  Көн дә җим эзләп,
  Авылга бара.
  
  Авылда әби
  Чебешләр саклый.
  Карга урлар дип,
  Йокларга ятмый.
  
  Ахрысы әби
  Хәйләсен тапты.
  Барлык чебешне
  Келәткә япты.
  
  Каргалар монда
  Очып керә алмас.
  Чебешләремне
  Хәзер кыра алмас.
  “Яз көне”
  

• 8 слайд

  Бик уңган безнең бакчачы бабай, 
  Яше үзенең туксанда бугай.
  Ул кояш белән бергә кузгала, 
  Көрәген ала, җиңен сызгана.
  
  Түтәлләр казый, гөлләр утырта.
  Алмагачларның башларын кырка.
  Түтәлне тутырып үсә җиләкләр, 
  Нәркис, миләүшә, сөмбел һәм мәкләр.
  
  Язын бакчага кайталар кошлар, 
  Безнең кадерле канатлы дуслар.
  Бигрәк күңелле май башларында,
  Каеннар яфрак ярган чагында.
  
  Шул чакта бабай кинәт яшәрә. 
  Талларга карап күзе яшьләнә.
  Бу таллар бер көн үсеп җитәрләр — 
  Яшьләр бакчаны мактап үтәрләр.
  
  Үлсә дә бер көн безнең бакчачы, 
  Һәр яз яшәреп яшәр бакчасы.
  Шаулар сагынып дусты карагай, 
  Нинди бәхетле бакчачы бабай.
  “Бакчачы”
  

• 9 слайд

  Суык бабай, кил безгә
  Яңа ел бәйрәменә.
  Чыршы әйләнәсендә
  Җыр җырлап әйләнергә.
  
  Ефәк-кушак билеңдә,
  Көмеш балта кулыңда,
  Зифа буйлы бер чыршы
  Үсеп тора юлыңда.
  
  Балтаң белән чыршыны
  Кисеп аудар чанаңа.
  Ул киенеп-ясанып
  Килсен безнең арага.
  
  Уенчыклар-бүләкләр
  Безгә тагын алып кил,
  Соңга калма , бабакай,
  Атлап түгел, чабып кил.
  “Суык бабай”
  

• 10 слайд

  Киң болыннарда Көннәр суынды,
  Урман-кырларда Чишмәләр тынды.
  
  Агачлар, гөлләр Безне калдырып
  Кибеп сулдылар. Кошлар да китте.
  Уйсу җирләрдә, Кошлар шикелле
  Елга-күлләрдә Бергә гөр килеп,
  
  Көзге салкыннан Мәктәптә укыр
  Сулар туңдылар. Вакытлар җитте.
  “Көз җитте”
  

• 11 слайд

  Без хәрефләрдән
  Сүзләр ясыйбыз,
  Шуннан соң җырлап
  Укый башлыйбыз:
  
  Ат, ата, арта,
  Ат арба тарта.
  Ата-аналар
  Атта баралар.
  
  Нинди зур бәхет,
  Нинди үзгәреш!
  Бигрәк күңелле
  Беренче дәрес!
  Без бу ел гына
  Мәктәпкә килдек.
  Аңарчы һаман
  Бакчада идек.
  
  Мәктәп өр-яңа,
  Анда парталар,
  Алар күңелне
  Эчкә тарталар.
  
  Кулыбызда безнең
  Яңа әлифба.
  Менә монысы “а”,
  Менә монысы “ба”.
  “Беренче дәрес”
  

• 12 слайд

   Әти миңа куык алып бирде,
  Мин курчагым тактым аңарга.
  Очып китте куык,
  Аның белән
  Курчагым да очты һавага.
  
  Мескен курчак!
  Әгәр парашюты
  Булган булса иде янында,
  Парашюты белән сикереп кенә
  Төшкән булыр иде алдыма.
  
  Әти тагын куык алып бирсә,
  Мин курчакны таксам куыкка,
  Аркасына аның парашютын
  Бәйләп җибәрергә онытмам.
  “Парашютсыз курчак”
  

• 13 слайд

  Сәгать суга: “Даң, даң!..”
  Хәбәр бирә таңнан:
  Бакчага барырга
  Унбиш минут калган.
  
  Сикереп торды Марат,
  Күрә эшләр харап.
  Тагын соңга калган
  Шул йокыга карап.
  
  Сәгать йөри: “Келт-келт!..
  Тиз бакчага кит-кит!..”
  Марат аңа дәшә:
  “Тукта, мине көт, көт!..”
  
  Сәгать җырлый: “Диң, диң!..
  Мин бит туктый белмим.
  Моннан ары, зиң, зиң!
  Миңа карап йөр син!”
  “Сәгать”
  

• 14 слайд

  Шаян кызым син минем,
  Таң йолдызым син минем,
  Йөрәгемдә кабынган
  Шатлык җырым син минем.
  
  Синең гомрең җыр булып
  Янар бәхет илендә,
  Йолдыз булып янарсың
  Син туган ил күгендә.
  
  Таңнан торып бакчада
  Син уйнадың көнозын.
  Аргансыңдыр, кил, кызым,
  Йокла инде, йолдызым!
  
  Әлли-бәлли, бәлли-бәү!
  Әлли-бәлли, бәлли-бәү!
  “Кызыма”
  

• 15 слайд

  "Без әти белән икәү
  Охшаганбыз төс белән:
  Борыныбыз да кәкре,
  Авызыбыз да кечкенә.
  
  Әти мине ярата,
  Бик кадерләп үстерә,
  Мин төчкерсәм – төчкерэ,
  Мин йөткерсәм – йөткерә.
  
  Әти миңа охшаган,
  Мин әтигә охшаган.
  Әти миңа ышана,
  Мин әтигә ышанам.
  
  Алма агачыннан
  Ерак төшми, диләр бит!
  Алтын була кечкенә.
  Артык үсми, диләр бит!
  "Бер шигырь".