Презентация по родному языку на тему: "Эклц класст Көглтин Даван шүлгүд даслһн"

• 1 слайд

  Эклц класст Көглтин Даван шүлгүд даслһн
  
  13 03 1922 г. — 7 06 2006 г.
  

• 2 слайд

  Көглтин Дава «Седкл»
  
  
  
  Ухалсн седкл күцлм -
  У хальмг теегән
  Торһн нооста хөөдәр
  Туурулҗ дүүргх биләв
  
  Болв мини седклим
  Багарн Таңһч седхләрн
  Цагин өөрхнд арһарн
  Цугинь күцәхинь иткнәв.
  Чидлтә болхла, би
  Чолу һанцарн өргҗ,
  Түмн гермүд бәрҗ,
  Таңһчан дүрклүлх биләв.
  
  Арһта болхла, би
  Асхҗ ус делгрүләд
  Хальмг теегиннь ундынь
  Хәрүлҗ хаңһах биләв.
  

• 3 слайд

  Үзмр дөңцл
  - зургудын һәәхүл
  - дегтрмүдин һәәхүл
  - презентац
  

• 4 слайд

  Күүндвр
  Багшин умшлһна хөөн күүкдин
  медмҗиг шинҗлҗәх күүндвр:
  Б: - Ямаран зургуд тадн үзҗәнәт?
  К: - Әмтн гермүд тосхҗана. Теегт хөд идшлҗ йовна.
  Б: - Мана һәәхүлд бәәсн ямаран зургуд шүлгин цутхлң үзүлҗәнә?
  К:- Эн зург тосхлт үзүлҗәнә. Эн зургт хөд идшлҗ йовна. Эн зургт канал үзҗәнәвидн.
  Б: - Чик, эн зургуд маднд нөкд болҗана
  К: - Шүлг таднд ямаран седкл үзүлҗәнә?
  К: - Байр көдлмш кех уга орулҗана.
  
  

• 5 слайд

  Үгин көдлмш
  Үгин ниицлһс тогтах
  а. һанцарн – нег күн
  йовна
  сурна
  умшна
  түмн – 10, 000
  церг
  баатрмуд
  әмтн
  б. өгсн зәңгд олҗ авад, чинринь тодлх.
  Эн көдлмшиг һанцарн кеҗ болшго.
  Һанцарн йовдг һал шил нүдтә баатр мана теегт бәәнә.
  в. антоним, синоним, омоним олх.
  Һанцарн – оларн (антоним)
  Түмн – цергин әңг (синоним)
  
  

• 6 слайд

  Багшин умшлһн
  Тодрхаһар, адһм угаһар, һол үгмүдинь дууна айсар йилһҗ, айллтаһар умшх кергтә.
  Багшин умшлһн - үлгүр
  
  

• 7 слайд

  Айлллтаһар умшлһна
  чадвр батлһн
  Чидлтә болхла,/ би
  Чолу һанцарн өргҗ,/
  Түмн гермүд бәрҗ,/
  Таңһчан дүрклүлх биләв.//
  
  Арһта болхла,/ би
  Асхҗ ус делгрүләд /
  Хальмг теегиннь ундынь
  Хәрүлҗ хаңһах биләв.//
  Ухалсн седкл күцлм - /
  У хальмг теегән
  Торһн нооста хөөдәр
  Туурулҗ дүүргх биләв//
  
  Болв мини седклим/
  Багарн Таңһч седхләрн
  Цагин өөрхнд арһарн
  Цугинь күцәхинь иткнәв.//
  

• 8 слайд

  Текстин учр-утхар көдллһн
  1. Самбрт бичәтә үлгүрмүдәс кергтә үлгүрмүд олад умштн.
  а) Күч-көлсн кеерүлнә, хуурмш буурулна.
  б) Эндрк кергиг маңһдур бичә ке.
  в) Үлгүр – келнә кеермҗ.
  г) Садта күн салата модн.
  д) Күн – ахта, девл – захта.
  
  Багшин ашлт: Эн үлгүрмүдин учр-утхнь: көдлмшч болх уха заана. Тиим болхла, балһсан, Таңһчан сәәхрүлҗ чадхвидн.
  

• 9 слайд

  2. Грамматическ даалһврмуд:
  
  - «би» гисн орч нертә зәңгс олтн;
  
  - «тег», «Таңһч», «седкл» гидг үгмүдин янзс олтн;
  
  - удан эгшгтә үгмүд заатн.
  Текстин учр-утхар көдллһн
  

• 10 слайд

  Умшлһн
  - чаңһур айллтаһар умшлһн үгин ниицлһс, ахр шүлгүд, үлгүрмүд , нәәлвр (күүкдин, нертә зурачнр )
  - нүдәр умшлһн
  - урларн умшлһн
  - цевәр умшлһн
  - арһул умшлһн
  - түүвр умшлһн
  - дурлсн орман умшлһн
  - үлгүр олзлҗ болх орминьумшлһн
  - шүлгин һол учр-утх үзүлҗәх орм умшлһн
  - марһана умшлһн
  
  

• 11 слайд

  Күүкдиг үннлһн,
  герин өглһн
  А: Тәвсн , темдгүд цәәлһҗ өглһн, күн болһна көдлмшиг үннлһн.
  Б: Билгин даалһвр өгх-зургуд зурх, көдлмшч күүнә тускар келх (элгн-саднасн, хам-хаша бәәх улсас, газетд , седкүлд умшснас)
  

• 12 слайд

  Ашлт һарһлһн
  Багш күүкдин умшлһ, хәрүһинь, кесн күцәсн даалһврмудинь шинҗләд, күүндвр тогтаҗана.
  Б:- Иим шүлг бичсн күн ямаран гиҗ санҗанат?
  К:- Цаһан седклтә, Таңһчдан дурта чик ухата, цецн, хол тоолврта седвәртә.
  Б: - Күн болһн ямаран болх зөвтә
  Багшин үг: Шүлгчин у седкл үзҗәнәвидн. Көглтин Дава Хальмг Таңһчдан дурта, әрүн цевр седкләрн Таңһчан кеерүлхәр, байҗулхар седҗәнә. Умшхларн бидн тиим санан-седклинь үзҗәнәвидн.