Разработка урока и презентация "Семен Вишневский. Марий Эл."

МКУ «Управление образования Янаульского района»

Муниципальный конкурс методических разработок урока литературы, посвященный Году литературы в Республике Башкортостан

Семен Вишневский

 «Марий Эл»

ВЫПОЛНИЛА: АНДАРЬЯНОВА ДЖАННА ПАВЛОВНА

УЧИТЕЛЬ МАРИЙСКОГО ЯЗЫКА И ЛИТЕРАТУРЫ

МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ

ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ СРЕДНЯЯ

ОБЩЕОБРАЗОВАТЕЛЬНАЯ ШКОЛА с.БАЙГУЗИНО

ЯНАУЛЬСКОГО РАЙОНА РЕСПУБЛИКИ БАШКОРТОСТАН

Тема: С.Вишневскийын «Марий Эл» почеламутшо.

Цель:

1. С.Вишневскийын илыш корныжо да творчествыже нерген шинчымашым пуаш;

2. «Марий Эл» почеламутын тема ден идейже. Почеламутым сылнын лудаш туныкташ, муро дене палдараш, мурен ончымаш;

3. Поэзий кумылым ылыжташ, шочмо йылме деке шÿма‰даш.

Урокым эртарыме йºн: 

Туныктышын мутшо, мутланымаш, почеламутым лудмаш, мурым мурымаш.

Кучылтмо материал:

 1. С.Вишневскийын портретше.

2. Книга-влак выставке.

3. Россий Федерацийын картше.

4. Марий Элын картше.

5. Пошкырт кундемын картше.

5. Слайд-влак.

6. Компьютер.

7. Мультимедийный проектор.

8.Интерактивный доска.

Урокын типше: урок-презентаций.

Урок радам.

1. Пашалан кумыла‰дыше ужаш.

- Поро кече, ¢дыр ден рвезе – влак.

 - Айста шкендан кок киддам ваш йыген ырыктыза да шкендан шокшыдам пошкудо йолташдалан пºлеклыза. (Икте-весын кидшым кучымаш).

 Ваш-ваш шыргыжалын  ончалына да поро  кумыл дене урокнам тÿ‰алына.

(1 слайд)

«Палет – каласе, шып ит шинче»  ой урокнан  девизше лиеш.

2.Туналтыш рефлексий.

(2 слайд)

 - Тендан ончылныда ныл с¢рет. Кажныда шкенжын настроенийжылан келшыше с¢ретым ойырен налза да молан тиде с¢ретым ойырымыдам рашемдаш тыршыза.

(Йоча-влакын вашмутышт)

(3 слайд)

-Мый тендам урокын эпиграфше дене палдарем:

«Мотор, йºраталме марий кундемна, ме тыйым моктен мурена». Тыге моктен каласен шке шочмо кундемжым Семен Вишневский.

3. У теме дене палдарымаш.

(4 слайд)

 - А ындыжым урокын темышкыже куснена. Таче урокышто ме С.Вишневский да тудын «Марий Эл» почеламутшо нерген мутланаш т¢налына.

4. Мутланымаш.

- Икмыняр йодышым пуэм, а кº пала - шып ок шинче.

- Ме могай элыште илена?

(5 слайд)

- Ме шкенан шочмо верналан мом шотлена?

(6 слайд)

- Пошкырт кундемын  столицыже?

- Мыняр ола мемнан кундемыште?

- Пошкырт кундемын вуйлатышыже кº?

(7 слайд)

А Марий Эл Республикым ме кокымшо Родинылан шотлена, молан манаш гын, тиде мемнан кугезе коча-кована-влакын шочмо верышт.

 Марий Эл да Пошкырт кундем кушто верланеныт?

(Картыште Пошкырт кундем да Марий Элым кычалмаш)

5. «Марий Эл» почеламутым сылнын лудмаш.

- Марий Эл нерген С. Вишневский тыгаяк л¢ман почеламутым возен.

Айста чыланат книгаште тиде почеламутым муына. Сылнын лудын лектына. (Тунемше-влак шке семын почеламутым лудыт. 2-3 тунемше почеламутым сылнын лудын пуат).

 (8-13 слайд-влак)

6. Физминутка.

(14 слайд)

     Самолетыш шинчына,                                                                            Чо‰ешталын каена,                                                                                              Теве к¢шкº к¢зена,                                                                                         Эше к¢шкº к¢зена,                                                                                         Пыл ло‰гаште лийына,                                                                                     Теве ¢лкº волена,                                                                                                  Эше ¢лкº волена,                                                                                            Шыпак верыш шинчына.

7. С.Вишневскийын илыш корныж  дене палдараш.

- Мутем умбакыже С.Вишневский нерген шуем.

(15-16 слайд)

*        Шочмо верже — Волжский район Помар кундемысе Черкысола ял.

*        Шочмо жапше—1920 ий 23 май.

*        1935 ийыште Йошкар- Оласе Палантай л¢меш музыкально-театральный училищышке тунемаш пура.

*         1936 ийыште, тунемме жапыштак, «Теле кече» икымше почеламутшо Звениговышто лекше «Марий пролетар» газетеш савыкталтеш.

*        1940 ийыште коло ияш рвезе Йошкар Армийыш служитлаш кая. Фашист войскан  мемнан  элыш керылт пурымыж годым тудо границыште служитлен.

(17 слайд)

*         1942 ийыште С. Вишневский Москваште военно-политический училищым тунем пытара да адакат фронтыш кая, а 1944 ийыште, офицер школым тунем лектын, Ленинградым аралымаште кучедалеш, нелын сусырга. 1945 ийыште январьыште— Восточный Пруссийыште - адакат нелын сусырга. С. Вишневскийлан Йошкар Шўдыр орден да «За отвагу» медальым пуат.

(18 слайд)

*        1945 ий ке‰ежым, госпиталь деч вара, С. Вишневский Марий кундемыш пºртылеш, ик жап колхозышто пашам ышта.
 1948—1952 ийлаште Марпединститутын йылме да литератур факультетыштыже тунемеш.

*        1953—1958 ийлаште марий писатель-влак ушемын ответственный секретарьже лиеш, вара республикын т¢выра министерствыштыже инспекторлан ятыр ий шога, 1966— 1968 ийлаште «Пачемыш» журнал редакцийыште, вара адакат писатель-влак ушемыште тырша.

*        1973 ийыште пенсийыш лектеш. Но моло поэт-писатель семынак творческий пашажым пытартыш кечылаж марте огеш кудалте.

     ( 19 слайд  почеламут сборниклажым ончыкташ.)

*        Сборникше-влак: «Шўм гыч шўмыш» (1957), «Тыйын лўмеш:» (1962), «Йºратем» (1964), «Шўм волгыдо» (1980), «Шулдыран муро» (1983), «Шарналтыме муро» (1990)

*         Москва ден Йошкар-Олаште тудын лу наре кусарыме сборникше лектын. («Родное раздолье» — 1953, «Снова лето»—1959, «Листопад»- 1969, «Память»—1979, «Сенокос»-1984, «Веселые стихи»—1986, «Звездопад»— 1989)...

*        Поэмыже-влак: «Ош й¢ксº» (1962), «М¢ндыр корно» (1972), «Митяй ден Витяй» (1968), «™шанем» (1970), «Рвезылык сем» (1979), «Пиал» (1955—1957), «Кочам ойлен» (1990) да моло.

*        Ойлымаш сборникше: «Ик олаште»-1965.

С. Вишневскийын шочмо вержым картыште ончыктымаш.

8. Марий Эл да Йошкар-Олан достопримечательностьшо-влак дене палдараш. ( 20-23слайд)

- Мотор ола кумда т¢ня ¢мбалне т¢жем т¢сан, т¢жем л¢ман гынат, тый эн сºрал улат, тый эн вучен ¢жат, моткоч марий л¢ман Йошкар-Ола.

                                                                                                     С. Николаев.

9. Почеламутым лончылымаш. Текст почеш йодыш-влак.

 (24 слайд)

10.Сылнештарыме йон-влакым ушештарымаш да текстыште кычалмаш.

Эпитет-влак: ныжыл мут, чевер кумыл, поян шурно, мотор йºраталме Марий кундемна. Та‰астарымаш-влак: памаш й¢к гае мутет, эр ¢жара гай кумылет, ужар сывынла леведалтын шогет. Тыгай сылнештарыме йºн-влак почеламутын содержанийжым почаш, т¢‰‰ шонымашыжым рашемдаш полшат.

11. Муро ден почеламут кокласе ойыртем нерген каласен кодаш. Почеламутым ме лудына, тудым поэт воза, а мурым ме мурена, почеламутлан семым композитор шочыкта. С.Вишневскийын «Марий Эл» почеламутшылан композитор Е.Волков семым келыштарен.

12. «Марий Эл» мурым сем почеш т¢шкан мурымаш.

13. Чумыр урок почеш иктешлымаш.

(25 слайд)

- «Марий эл» почеламутым кº возен?

- Тушто мо нерген ойлалтеш?

- Произведенийын т¢‰ шонымашыже могай?

- Могай сылнештарыме йºн-влакым автор кучылтын?

- Почеламут ден муро коклаште могай ойыртем да нуно могай кумылым луктыт?

14.Туныктышын ешарымыже.

-С Вишневскийын лÿмжö, тудын творчестве поянлыкше марий кундем деч торашке шарлен. Тудын лирике сынан поэзийже лудшо-влаклан лишыл. Поэтын возымыжо, сылнымут вийже калыклан пöлеклалтын. С.Вишневскийын илыш-корныжо – айдеме тукымын илыш биографийжын ужашыже. Поэт, чынжымак, калыкын эргыже.

15.Мучаш рефлексий.

(26-28 слайд).

16.Оценкым шындымаш.

17. Мº‰гº паша.

 1. Почеламутым наизусть тунемаш.

 2. «Шочмо верем – Орья ялем» л¢ман с¢ретым с¢ретлаш.

(Слайд 29)

18. Чеверласымаш.

• 1 слайд

  «Палет – каласе, шып ит шинче»
  Урокын девизше:
  

• 2 слайд

  Туналтыш рефлексий.
  Могай настроений дене урокым туналыда?
  1
  2
  3
  4
  

• 3 слайд

  
  Мотор, йораталме
  Марий кундемна,
  Ме тыйым моктен
  мурена.
  
  С.Вишневский
  

• 4 слайд

  Семен Вишневский
  «Марий Эл» почеламут
  Урокын темыже:
  

• 5 слайд

  Россия
  

• 6 слайд

  Пошкырт кундем
  

• 7 слайд

  Марий Эл
  

• 8 слайд

• 9 слайд

• 10 слайд

• 11 слайд

• 12 слайд

• 13 слайд

• 14 слайд

  Самолетыш шинчына,
  Чонешталын каена,
  Теве кушко кузена,
  Эше кушко кузена,
  Пыл лонгаште лийына,
  Теве улко волена,
  Эше улко волена,
  Шыпак верыш шинчына.
  Физминутка
  

• 15 слайд

  Семён Вишневский
  

• 16 слайд

  Шочмо верже — Волжский район Помар кундемысе Черкысола ял.
  Шочмо жапше—1920 ий 23 май.
  1935 ийыште Йошкар- Оласе Палантай лумеш музыкально-театральный училищышке тунемаш пура.
  1936 ийыште, тунемме жапыштак, «Теле кече» первый почеламутшо Звениговышто лекше «Марий пролетар» газетеш савыкталтеш.
  1940 ийыште коло ияш рвезе Йошкар Армийыш служитлаш кая. Фашист войскан мемнан элыш керылт пурымыж годым тудо границыште служитлен.
  
  Семён Алексеевич Вишневский
  (1920—1990)
  — Марий Эл Республикын калык писательже
  

• 17 слайд

  С а р ы ш т е
  1942 ийыште С. Вишневский Москваште военно-политический училищым тунем пытара да адакат фронтыш кая, а 1944 ийыште, офицер школым тунем лектын, Ленинградым аралымаште кучедалеш, нелын сусырга. 1945 ийыште январьыште— Восточный Пруссийыште - адакат нелын сусырга. С. Вишневскийлан Йошкар Шўдыр орден да «За отвагу» медальым пуат.
  

• 18 слайд

  1945 ий кенежым, госпиталь деч вара, С. Вишневский Марий кундемыш портылеш, ик жап колхозышто пашам ышта.
  1948—1952 ийлаште Марпединститутын йылме да литератур факультетыштыже тунемеш.
  1953—1958 ийлаште марий писатель-влак ушемын ответственный секретарьже лиеш, вара республикын тўвыра министерствыштыже инспекторлан ятыр ий шога, 1966— 1968 ийлаште «Пачемыш» журнал редакцийыште, вара адакат писатель-влак ушемыште тырша.
  1973 ийыште пенсийыш лектеш. Но моло поэт-писатель семынак творческий пашажым пытартыш кечылаж марте огеш кудалте.
  Сар деч вара.
  

• 19 слайд

  Сборникше-влак: «Шўм гыч шўмыш» (1957), «Тыйын лўмеш:» (1962), «Йоратем» (1964), «Шўм волгыдо» (1980), «Шулдыран муро» (1983), «Шарналтыме муро» (1990)
  Москва ден Йошкар-Олаште тудын лу наре кусарыме сборникше лектын. («Родное раздолье» — 1953, «Снова лето»—1959, «Листопад»- 1969, «Память»—1979, «Сенокос»-1984, «Веселые стихи»—1986, «Звездопад»— 1989)...
  Поэмыже-влак: «Ош йўксо» (1962), «Мўндыр корно» (1972), «Митяй ден Витяй» (1968), «Ушанем» (1970), «Рвезылык сем» (1979), «Пиал» (1955—1957), «Кочам ойлен» (1990) да моло.
  Ойлымаш сборникше: «Ик олаште»-1965.
  С. Вишневскийын книгаже-влак:
  

• 20 слайд

• 21 слайд

• 22 слайд

• 23 слайд

• 24 слайд

  Поэт Марий Элыште улшо могай поянлык-влак нерген ойла?
  Ком моктен мура?
  Почеламутын тун шонымашыже могай?
  Могай пале мут-влакым автор кучылтеш?
  
  Текст почеш йодыш-влак:
  

• 25 слайд

  - «Марий эл» почеламутым ко возен?
  - Тушто мо нерген ойлалтеш?
  - Произведенийын тун шонымашыже могай?
  - Могай сылнештарыме йон-влакым автор кучылтын?
  - Почеламут ден муро коклаште могай ойыртем да нуно могай кумылым луктыт?
  
  Иктешлымаш
  

• 26 слайд

  Шкем аклыме лист (лист самооценки)
  Ала-мом уым пален нальым
  (узнал что-то новое)
  Ала-мом уым пален нальым
  (узнал что-то новое)
  Аптыранышым
  (удивился)
  МЫЙ
  Тунемым
  (научился)
  Йывыртышым
  (получил радость)
  Нимомат шым умыло
  (ничего не понял)
  

• 27 слайд

  Келшыше вашмутым сайлыза
  1. Тыршен
  2. Кучык
  3. Шым нойо
  4. Саеме
  5. Келшыш
  6. Куштылго ыльыч
  
  1. Эркын, орканен
  2. Кужу
  3. Нойышым
  4. Удане
  5. Ыш келше
  6. Йосо ыльыч
  
  

• 28 слайд

  Мучаш рефлексий.
  Могай настроений дене урокым мучашледа?
  1
  2
  3
  4
  

• 29 слайд

  Почеламутым наизусть тунемаш.
  «Шочмо верем – Орья ялем» луман суретым суретлаш.
  Монго паша
  

• 30 слайд

  Уроклан тау, чеверын