Шоқан – қазақ, қырғыз ауыз әдебиетін жинап зерттеуші

Елекбаева Жанат

Ақтөбе облысы, Шалқар қаласы

Ә.Жангелдин атындағы орта мектебі нің

 қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Сыныбы: 10 б

Сабақтың  тақырыбы		Шоқан – қазақ, қырғыз ауыз әдебиетін жинап зерттеуші
Мақсаты		Шоқан Уәлихановтың зерттеу саласындағы еңбектеріне тоқталу, шығармаларын меңгерту, өзінше ой түюге баулу, шығармашылықпен жұмыс жасауға жұмылдыру арқылы таным-түсініктерін дамыту.
Күтілетін нәтиже		Оқушылардың  өзіндік ой – пікірі, көзқарасы, таным-талғамы қалыптасады, сөздік қоры молаяды, жазбаша, ауызша тіл мәдениеті қалыптасады.
Сабақта қолданылатын  әдіс-тәсілдер		Диалогтік оқыту   Өзін-өзі бағалау   түсіндіру, сұрақ-жауап, іздену
Керекті жабдықтар		Бағалау парағы   ғаламтор    тірек сызба  маркер
Сабақ барысы:
Сабақ  кезеңдері	Мұғалім  әрекеті		Оқушы әрекеті
Ұйымдастыру бөлімі	1.Оқушыларды түгендеп, назарын сабаққа аудару. 2. «Сәттілік» атты тренинг.. 3. Түрлі түсті қағаздар арқылы  топқа бөлу. Қағаз артында берілген сандарды  сөйлету. 1835 ж  1847 ж  1853 ж  1858-1859 ж  1864  ж  1856 ж 1865 ж   1857 ж		Оқушылар шеңберде өзінің көршісіне бүгінгі күнге сәттілік тілейді.     4  топқа бөлінеді
«Қызығушылық ты ояту»	Гүлдер солып, жұлдыздар сөніп, адамдар өліп жатады.  Бірақ адамзаттың бір ерекшелігі сол - одан із қалады, іс қалады, сөз қалады.  Қандай адамдардан із , іс, сөз қалады? Артына ұмытылмас із қалдырған қандай ұлы тұлғаларды білесіңдер? Кез келген қарапайым адам артына із қалдыруы мүмкін бе?  — Артына өшпес із қалдырған ұлы тұлғалардың бірі — Шоқан Уәлиханов. Бүгінгі сабақта біз Ш. Уәлихановтың өмірі, ғылыми қызметі туралы қосымша жаңа мәлімет аламыз.		Диалогқа түсіп, сұрақтарға жауап беру
Мағынаны тану	Оқулықтағы  тақырыпты бөліктерге бөліп, әр топқа оқуды ұсынады. Мәтінді оқып болған соң әуелі жұппен, сосын топпен талқылауға бағыт береді. 1-топ. Шоқан және әдебиет 2-топ. Қазақтың этнограф- ғалымы – Шоқан 3-топ. Мына сызбаны толтыр: Өмір сүрген жылда-ры Мінез құлық ерекшетері Ғылымға бейімділігі Қайда оқыды? Кімдермен достасты Қазақ халқының саяси және экономикалық жағдайы туралы көзқарасы Ғылыми зерттеулері  және олардың маңызы 4-топ. Шоқанның көркем шығармадағы бейнесі Сергіту сәті.    Тренинг өткізу Бес  жолды  өлең. 1. Кім? (Шоқан) 2. Қандай? (Алғыр, ақылды, білімді, өнерлі, зерек) 3. Не істеді? (зерттеді, саяхат жасады, аралады) 4. Синоним. (зерттеуші – ғалым, алғашқы – тұңғыш, атақты – белгілі, танымал –әйгілі) 5. Бір сөйлем. (Ш. Уәлиханов – қазақтың тұңғыш әскери  ғалымы)		Әр топ берілген бөліктерді оқып, бір-біріне түсіндіреді
Ой-толғаныс	Айтқан екен...(ұлы ойшылдар Шоқан туралы) 1. «Корпустың оқытушылары Шоқанды болашақ зерттеуші, тіпті ғалым болуы да ықтимал деп жүрген кезде Шоқан небары он төрт- он бес жаста ғана болатын»   (Г.Н. Потанин) 2. « Егер қазақ халқының арасында Шоқанды оқи алатын орта болса, ол данышпан болып, өз елі әдебиетінің жаңара тууының басы болған болар еді.»    (Г.Н. Потанин) 3. «Уәлихановтың Тян-Шань мен Жетісу географиясы жөніндегі еңбектері ғылыми маңызы зор, автордың білімпаздығы мен байқампаздығын танытады»    (И.В Мушкетов) 4. « Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов Шығысты зерттеу ғылымында аққан жұлдыздай жарқ етті де жоқ болды...»   ( академик В.И.Веселовский) 5. « Шоқан өз халқын сүюден айныған жоқ, ол европалық ағартушылық пен өз халқының ұлттық қасиетін ұштастыруды армандады.» ( Н. Ядринцев)   «Менің сабақтан алған әсерім...» минуттық эссе		Оқушылар ойы тыңдалады
Үйге тапсырма	«Еуропаға ашылған терезе» - Шоқанның жетістіктері бойынша пирамидалық өсу жасаңдар.  «Шоқанды қоршаған орта» атты кластер құрыңдар.		Оқушылар күнделіктеріне үй тапсырмасын жазады.
Бағалау	Талқылау парағы		Өзін өзі бағалау