«Тұлғаның
жалпы эмоциялық бағытын анықтау»
әдістемесі
Тұлғаның қажеттілігі эмоциясымен тікелей
байланысты.Қажеттіліктің қанағаттанбауында немесе қанағаттандыру мүмкіндігі
туған жағдайда адамда оңтайлы жағымды эмоция басым болды.Егер қажеттілік қанағаттанбаса
немесе қанағаттандыру мүмкіндігі болмаса,адам жағымсыз эмоцияда
болады.Сондықтан да үнемі өзінің қажеттіліктерін қанағаттандыруға
тырысады.Қажеттіліктерді қанағаттандыруға ұмтылу жағдайын Б.И.Додонов жалпы
эмоциялық бағыттылық деп атай келе ,осы ерекшелікті зерттеуге арналған
әдістемені жасады.
Әдістеме
бланкісі
1. Мен
жақындарым мен достарым туралы жиі олаймын.
2. Басқа
адамдармен өзімнің ойымды,күйзелістерімді айтып бөлісу қажеттілігін сезінемін.
3. Маған
басқалардың назар аударғаны өте ұнайды.
4. Жұмыста
табысқа жету мен үшін маңызды.
5. Мен
ащы сезімді ұнатамын.
6. Мен
қандай да бір жаңа,таныс емес жерлерге баруды қуана-қуана қалар едім.
7. Қиын
мәселені өз бетімше шешкенде қатты қуанамын.
8. Өлең,музыканы
тыңдағанда болатын әсерлену сезімін жақсы көремін
9. Қарапайым
қуаныштарды ұнатамын (дәмді тамақ,тәтті ұйқы).
10. Коллекция
жинағанды жақсы көремін
11. Адамдарға
бақыт және қуаныш сыйлағым келеді.
12. Айналамдағылардың
қолдағаны мен үшін маңызды.
13. Қарсыласынан
үстемдікті сезіну жақсы сезім.
14. Орындайтын
жұмыстардың кез келгеніне қызыға кірісіп кетемін.
15. Тәуекелге
бел буамын.
16. Кейде
маған таңғажайып бірдеңе болу керек сияқты көрінеді.
17. Уақиғалар
құбылыстардың себеп-салдарын анықтағанды ұнатамын.
18. Табиғаттың
сұлулығына мен таңырқана аламын.
19. Міндеттерден
тәуелсіз еркін тыныштық күйді ұнатамын.
20. Коллекциямды
толықтырған кезде ұнатамын.
21. Мен
жолы болмайтындарды үнемі аяймын.
22. Мен
достарымсыз өмір сүре алмаймын.
23. Жұрттың
құрметі мен сыйластығына жету үшін мен көп нәрсені істей аламын.
24. Күннің
бекер өтпегенін сезіну жақсы.
25. Мен
батыл шешім қабылдайтын адаммын.
26. Барлық
құпия таңғажайып нәрселерді ұнатамын.
27. Өзімнің
білімімді жүйелеуге тырысамын.
28. Өнер
туындылары мен көзіме жас келгенше әсерлендіреді.
29. Уайым
қайғысыз уақыт өткізуді ұнатамын.Мысалы:кештер.
30. Дүкен
аралағанды ұнатамын.
31. Мен
танымайтын адамдар жеңіске жетсе қуанамын.
32. Туыстарым
мен таныстарымның арасында маған қатты ұнайтын адамдар бар.
33. Мен
өз-өзімді жақсы көремін.
34. Жұмыс
жақсы жүріп жатқан кезде менің көңілім көтеріліп қуаныш сезімін сезінемін
35. Қауіпті
жағдайларды жеңуді ұнатамын.
36. Кейде
ел кезіп кеткім келеді.
37. Мен
ғылыми жаңалықтарды,мәліметтерді оқуды ұнатамын.
38. Ұнайтын
музыканы тыңдағанда ләззат аламын.
39. Менде
жалқаулық басым.
40. Коллекцияларымды
тамашалағанды ұнатамын.
41. Адамдарға
көмектескенді ұнатамын.
42. Маған
жақсылық жасған адамдарға өте ризамын.
43. Сәтсіздік
болған жағдайда мен үнемі алдын-ала қамданғым келеді.
44. Жұмыстың
таза орындалғанын сезіну менің көңіл-күйімді көтереді.
45. Ынтызарлық,құмарлық,жанкүйерлік
әдетте менің жұмыстарымның нәтижесін жақсартады.
46. Армандағанды
ұнатамын.
47. Мен
үшін ең жағымды сезім – мәселенің шешімінің жақындығы,шындықтың ашылуы.
48. Таңғажайып
сұлулықты көргенде көңілділікті жиі сеземін.
49. Мен
уайым-қайғысыз,бейқам өмір сүргенді қалаймын.
50. Мен
өз заттарымды бергім келмейді.
Әдістеменің
қорытындысының кілті: а = 2;
в=1;с=
(-1);д=
(-2).
Жауаптардың
баллы:
1) 1,11,21,31,41
6) 6,16,26,36,46
2) 2,12,22,32,42
7) 7,17,27,37,47
3) 3,13,23,33,43
8) 8,18,28,38,48
4) 4,14,24,34,44
9) 9,19,29,39,49
5) 5,12,25,35,45
10) 10,20,30,40.50
Бағыттылығы
1.Альтруистік эмоция:бұл
шкала бойынша жоғары балл алу,сіздің бойыңызда беру,бөлісу,әсер ету,көмектесу
қажеттілігінің жоғары екендігін көрсетеді.Басқаларға деген ұмтылысыңыз,
бағыттылығыңыз анық байқалады,ал керісінше бұл шкала бойынша төмен балл алу –
беруден гөрі алу,пайдалану қажеттілігінің жоғары екендігін көрсетеді. 5-тен
жоғары болса,қажеттіліктің сіз үшін маңыздылығы,5-тен төмен болса,қажеттіліктің
байқалмауы,егер 0- ге жақын болса,қажеттіліктің екі жағы да бірдеймауы,егер 0-
ге жақын болса,қажеттіліктің екі жағы да бірдеймауы,егер 0- ге жақын
болса,қажеттіліктің екі жағы да бірдей деңгейде қалыптасқан,қатып қалған бағдар
жоқ.
2.Коммуникативтік эмоция:Бұл
шкала бойынша жоғарғы балл алу қарым-қатынас қажеттілігін анық көрсетеді,ал
төмен нәтижеде оқшаулану,жекелену,даралану қажеттілігі байқалады.
3.Глористік эмоция:Бұл
латын тілі «атақ-даңқ» дегенді білдіреді.Бұл шкала бойынша жоғары көрсеткіштер
даңқты болуға,жеңіске жетуге ,әйгілі болуға, жұрттың алдында жеңімпаз екеніңді
көрсетуге деген қажеттілікті байқатады.Ал төменгі дәоеже елеусіз болуға
ұмтылыс.
4.Праксикалық эмоция:бұл
шкала бойынша жоғары дәрежеге ие болу әрекетте,алға қойған мақсатына жетуде белсенді
болуға қажеттілік.Ал төменгі балл – керісінше іс-әрекетке енжар қарау,кей
жағдайда іс-әрекеттен гөрі көбірек ойлануға уақыт жіберу,кейде
босаңсуға,бейқамдыққа икемділікті байқатады.
5.Пубникалық эмоция:Латын
сөзінен аударғанда «пуба» - күрес дегенді білдіреді.Бұл шкала бойынша жоғары
нәтиже көрсеткіші қауіп-қатерді жеңуге деген ұмтылыс эмоциясы.Тәуекелге барудың
жоғары екендігін білдіреді,ал төменгі нәтиже көрсеткіші бойынша қауіпсіздік
қажеттілігі кейде секемшілдіктің басым екенін білдіреді.
6.Романтикалық эмоция:
Бұл шкала бойынша жоғарғы нәтиже көрсеткіші құпия таңғажайып,тылсым сырларға
деген ұмтылыс эмоциясы,ал керісінше төмен болған жағдайда кез-келген нәрседен
пайданы көздеу,осының негізінде мінездің прагматикалық ерекшелігі қалыптасады.
7.Гностикалық эмоция:
грек сөзінен аударғанда «гнос» - білім дегенді білдіреді.Жоғарғы көрсеткіште
таным қажеттіліктерін қанағаттандыруға байланысты эмоциясы,оқып үйрену
үдерісінен ләззат алуды білдіреді,ал төменгі көрсеткіште бұл қажеттіліктің
белгілі бір деңгейде дамымағандығын білдіреді.
8.Эстетикалық эмоция:Жоғарғы нәтиже
көрсеткіші бойынша сұлулықты,ғаламатты,әдемілікті қабылдаудан алатын эмоция.Практикалық
психологияда ресурстық деп алатын алатын жоғарғы сезімді,сіз өте жақсы
сезінесіз;ал төменгі нәтиже көрсеткен жағдайда бұл сезімнің дамымағандығын
білдіреді.
9.Гедонистикалық эмоция: Тән
мен жанның қажеттілігін қанағаттандыруға деген қажеттілік эмоциясы.Жоғарғы
нәтижедегі баллда бұл қажеттілік айқвн көрінеді,мұндай адамдар үшін жайлы
жағдай күшті сезімді , ал жетістік жайлылығы іс-әрекеттің күшті мотиві болып
саналады.Осыған сәйкес психотерапияда гедонистикалық бағдар деген термин бар.Төменгі
балл- тұлғаның тақуалық (сопылық) бағыттылығы жайында айтуға болады.
10.Акизивтік эмоция: (француз сөзі,қазақша
мағынасы - иемдену).Нәтиженің жоғары болуы –қажетсіз нәрселерді жинау
эмоциясы,коллекционер болуға бейімділік;ал, төмен болған жағдайда бұл эмоцияның
дамымағандығын білдіреді.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.