Тӑван чӗлхе урокӗсенче йӑлана кӗмен формӑпа иртекен суд урокӗсен тӗслӗхӗ "Хутлӑ тата хутсӑр предложенисем"

Тӑван чӗлхе урокӗсенче йӑлана кӗмен формӑпа иртекен суд урокӗсен тӗслӗхӗсем

Урок теми: Хутлӑ тата хутсӑр предложенисем

Урок тӗллевӗсем: 1. Хутлӑ тата хутсӑр предложенисем ҫинчен мӗн пӗлнине ҫирӗплетесси, çитменлӗхсене тупса палӑртасси, вӗреннӗ материала асра мӗнле хӑварнине тӗрӗслесси.

2. Илнӗ пӗлÿпе пурнӑçра, пуплевре (калаçура, çырура) тӗрӗс усӑ курма хӑнӑхнине тӗрӗслесси.

3. Вӗренÿпе ӑслӑлӑха тӗп вырӑна хурасси, пуласлӑх хамӑр алӑра пулнине ӑнланма пулӑшасси.

         Урок задачисем: 1. Е, ё, ю, я сасӑсене тӗрӗс çырма хӑнӑхнине тӗрӗслесси.

2. Ç, ч сасӑсем хыççӑн и е ы çырасси.

3. Хупӑ сасӑсем вӑрӑммӑн тата кӗскен илтӗннине тӗпе хурса ӗçлеме пултарнине тӗрӗслесси.

4. Вӗренÿре тимлӗ пулни пурнӑçра кирлӗ пулнине ӑнланса ӗçлеме пулӑшасси.

         Урок тӗсӗ: 1. Содержани тӑрӑх – фонетика урокӗ;

2. тӗллевӗ тӑрӑх – тӗрӗслев урокӗ;

3. форми тӑрӑх – йӑлана кӗмен урок.

         Урокра усӑ куракан вӗрент! Меслечӗсемпе ӗç хатӗрӗсем: сӑнав-тӗпчев меслечӗ, инсценировка, рольсем тӑрӑх вулани, учитель ӑнлантарӑвӗ, калаçӑвӗ, экран, ыйтусемпе ӗçсем.

Урок юхӑмӗ

      I.            Класса йӗркелени.

Шăнкăр-шăнкăр, чăнкăр-чăнкăр!
Вĕренме чĕнет звонок.
Шăнкăр-шăнкăр, чăнкăр-чăнкăр!
Ак – пуçланчĕ те урок.

         Учитель: - Ырă кун пултăр, хаклă ачасем.  Паян пирĕн йалана кĕмен урок пулать – суд урокĕ. Кама айăплăпăр-ха эпир? Кăна эпир урок иртне май тупăпăр.

Халĕ доска çинчи сарă хĕвел çине пăхăр-ха. Сире паян урокра çак сар хĕвел пек савăк кăмăл сунатăп. Халь пĕр-пĕрин çине пăхса илер, ăшă кулӑ  парнелĕр.

- Пурне тăма ыйтатăп, суд пырать. Прокурора сăмах паратпăр.

Прокурор: Уçă тата хупă сасăсем пирки мĕн чухлĕ калама пулать - ха? Шкул ачисене йывăрлăх ним тума та кирлĕ мар. Мĕн уйрăмлăхĕ пур унта? Е, ё, ю, я сасăсем  вырăнне э, о, у, а, ç, ч хыççăн ы тата и çыраççĕ-и, е  хупă сасăсем вăрăм е кĕске илтĕнеççĕ-и?

Судра хÿтĕлекен: Эпĕ вара е, ё, ю, я сасăсене, ç, ч хыççăн хăçан ы, хăçан и, хупă сасăсем вăрăммăн илтĕннине тĕпе хурса тĕрĕс çырма пĕлмелле тесе шутлатăп. Кăна пĕлмесен тĕрĕс çырма вĕренейместпĕр.

Судья: Свидетельсене тухма чĕнетĕп. Суд умĕнче тĕрĕссине калама тупа тăвăр. 

Свидетельсем: Тупа тăватпăр!

II.      Вĕреннĕ материала тĕрĕслени.

1.       Урок темипе тĕллевне палăртни.  

Учитель: Ачасем,  ăнлантăр ĕнтĕ, эпир халĕ фонетика пайне вĕреннине çирĕплетсе хăварма тăрăшатпăр.

Судья: Документсене илĕр. Унăн содержанипе паллашса ĕçсене туса пĕтерсе суда килсе пама ыйтатăп (ачасем ĕçсене тетрадьсем çинче пурнăçлаççĕ).

Нумай точка вырăнне кирлĕ сас палли хушăр. Сăмахсенчи хупă сасăсем мĕнле сасăсем хушшинче вăрăмланнине кăтартса парăр.

Раман ашшĕ колхоз утарне пăхса пурăнать. Утарĕ ялтан и…ĕ километрти вăрманта вырнаçнă. Унта çитме вăрма…е кĕрсен те тепĕр и…ĕ километр кайма…а. Анчах Раманăн хăрас шу…ăшĕ çук.

Акă вăл вăрмана çитсе кĕчĕ. Вăрман хĕ...инче лапсăр…а чăрăшсем, кăтра юмансем, ярапа…ă хурăнсем йăваш çилпе ху…ен кашласа лара…ĕ. Тÿ…ĕнрех каяс тесе Раман çултан пăрăнчĕ те ансăр сукмакпа вĕтлĕхе пырса кĕчĕ. Вăл е…ĕл сукмакпа, çемçе кĕ...е тăрăх утнă пек, шă…ăн та пĕр сасăсăр пырать. Вă…ăм курăкпа çинçе йывăç тура…исем çеç ăна перĕ...ипе су…анса ху…ен чăштăртатса илеççĕ.

(Ç.Элкер.)

Судья: Халĕ шар курнӑ ҫынна тухма ыйтатăп.

Шар курнă çын: эпир, сăмахсем,  ачасем уçă тата хупă сасăсене тĕрĕс çырма пĕлменнишĕн, хуйхă куратпăр.

Судья: Халех вĕçне – хĕрне тупатпăр! Ачасем, экран çине пăхăр-ха. Кунта сас паллисем панă. Çак сас паллисенчен сăмахсем тумалла. Мĕншĕн И е Ы çырмалла.

- с, ч, о, и, л;

- ç, р, у, ы;

- ç, н, е, и, ç;

- ч, л, ы, й, а;

- ç, р, а, м, ы;

Адвокат:  Ачасем пĕтĕмпех тĕрĕс тунине татах та татах çирĕплетсе пама пултаратпăр.

Судья: Эпĕ вара ĕç вырăнне кайма ыйтатăп. Унта хамăрăн хăвăртлăха, пултарулăха, тимлĕхе, тавçăрулăха тĕрĕслер. 

Анаграмма тӑвасси. (Анаграмма вӑл сӑмахри сас паллисен сыпӑкӗсене вырӑнӗпе ылмаштарса е кай енчен малалла каласа ҫӗнӗ сӑмах йӗркелени).Ҫак сӑмахсенчи сас паллисене вырӑнӗсемпе улӑштарса тата мал енне ҫ ( шавлӑ х.с) сас палли лартса сӑмахсем тӑвӑр.

1) лару (ҫурла);

2) хӑна (ҫӑхан);

3) авӑр (ҫавӑр);

4) кӗле (ҫекӗл);

5) туна (ҫунат);

6) тур (ҫурт);

7) хӑма (ҫӑмха);

8) лӗпӗ (ҫӗлӗк);

9) кӳлӗ (ҫӳлӗк).

Адвокат: Ман шутпа, çирĕплетусем çителĕклĕ, çавăнпа манăн хутĕлевçĕсене хăтарма ыйтатăп.

Прокурор: Задание йывăрлатма тата следстви эксперименчĕ ирттерме ыйтатăп.

Судья: Эпĕ килĕшетĕп.

Мĕнле сасă пытаннă? (Ачасем сиксе юлнă сас паллисене лартса укерсе илеççĕ).

т	у
	л	к	а
к	а		р	а
	н	ч	ĕ	к
	п	а	л	а
к	а		р	а

Адвокат: Следственный эксперимент доказал, что ребята умеют различать простые и сложные предложения.

Прокурор: Çук! Эпĕ килĕшместĕп! Требую очной ставки!

Судья: Юрать, «ан йăнăш» ятлă вăйă иртеретпĕр.

Ҫемҫе сӑмах каласан сарӑ тӗс йӑтӑпӑр

Хытӑ сӑмах каласан хӗрлӗ тӗс йӑтӑпӑр

Хутӑш сӑмах каласан симӗс тӗс йӑтӑпӑр

(Путек, ҫуркунне, хӗвел, атӑ, кантӑк, кушак, ирхине, пукане, чечек,курӑк).

         Судья: Приговор йышăнма пурне те тăма ыйтатăп.
Сутсе янă хыççăн пĕр хурав патне çитрĕмĕр: хутла тата хутсар предложенисене турре кăлармалла.

III.    Урока пĕтĕмлетни.

1.       Харкам туяннă пĕлĕве хаклани.

2.       Ачасен ĕç-хĕлне тишкерсе пĕтĕмлетни.

3.       Урока вĕçлени.