Урок на тему "Мағжан Жұмабаев өлеңдері"

• 1 слайд

  Қарашаның он екісі
  Мағжан Жұмабаев
  “Мен кім?”, “Қазақ тілі” өлеңдері
  Көкте- күнмін, көпке нұрым шашамын,
  Көңілге алсам, қазір ғарышқа асамын.
  Шеті, түбі жоқ теңізбін қаракөк,
  Ерігемін-толқып, шалқып, тасамын.
  

• 2 слайд

  1893 жылы Солтүстік Қазақстан облысы, Сасықкөл мекенінде дүниеге келген
  Білім алған ортасы:
  Ғалия медресесі;
  мұғалімдер семинариясы;
  Мәскеу көркем әдебиет институты
  Тұңғыш жинағы «Шолпан» 1912 жылы Қазанда жарық көреді.
  «Батыр Баян», «Ертегі», «Қорқыт», «Қойлыбайдың қобызы», «Жүсіп хан» поэмалары
  М.Горький, Гете, Байрон, Лермонтов, Кольцов шығармаларын тәржімалаған.
  А.Байтұрсынұлы,
  М.Дулатұлынан дәріс алады.
  С.Сейфуллинмен бірге оқиды.
  Омбыда «Бірлік»,
  Мәскеуде оқып жүргенде «Алқа» қоғамдық ұйымдарын құрады
  С.Есенин,
  В.Рождественскийлер-мен танысты.
  1938 жылы 18 наурызда «халық жауы» деген жаламен атылады.
  

• 3 слайд

  Мағжан Жұмабаевтың өмірбаяны
  
  Мағжан Жұмабаев (1893-1938) – ХХ ғасырдың басында қазақ әдебиетінің көгінде жарқырай жанған жарық жұлдыздарының бірі. Туған жері - бұрынғы Ақмола губерниясының Ақмола уезіндегі Полуденовский болысы (қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы Булаев ауданы). Әкесі Бекен (Бекмағанбет) орта дәулетті, өзінің әділдігімен, адамгершілікті парасатымен ел арасында беделі жоғары адам болған. Соған орай оны бір сайлауда болыс етіп сайлаған көрінеді.
  Ауыл мұғалімінен хат танып, сауат ашқан Мағжан 1905 жылы Қызылжардағы медресеге оқуға түсіп, оны жақсы үлгеріммен аяқтайды. Бірақ бұл оқу білсем, көрсем деп ілгері ұмтылған жас талапты онша қанағаттандырмайды.
  

• 4 слайд

  Ол оқу іздеп Уфаға аттанады. Сонда өзінің білім беру дәрежесінен Жоғары діни оқу орнымен пара пар Медресе Ғалияға оқуға түседі. Медреседе оқып жүргенде, осында оқытушы болып істейтін, татардың белгілі жазушысы Ғалымжан Ибрагимовтың назарына ілігеді. Болашақ ақынның зор дарынын таныған Ғалымжан Мағжанды қамқорлығына алып, оған көп жәрдем көрсетеді. Соның көмегімен Қазан қаласында Мағжанның «Шолпан» атты тұңғыш жинағы жарық көреді, соның ақыл-кеңесімен Омбыдағы мұғалімдер семинариясына түседі
  
  Жастайынан орысша оқып, орыс әдебиетінің мәдениетіне еркін жеткен Мағжан қазақ поэзиясына өзіндік ерекшелігімен, дарынды болмысымен келеді. Әуелде лапылдап тұрған сезімін, ынтыға үзіліп тұрған махаббатын жастық жалынымен, жандырып жіберердей леппен жеткізуге ұмтылған ол енді бірте-бірте ой есейгендігін танытып, азаматтық лирикаға қарай ойысады. Мұнда да ол зарлы да өкінішті ой сезімдерін ерекше құдіретпен, шыңғырған жан даусының қуатымен жеткізіп, ішкі мұңы мен ашу кегін табиғи байланыстырып жібереді.
  

• 5 слайд

  Мағжан тегі
  
  
  
  Атығай
  
  
  Арғын
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  Өтеміс
  
  Өтеген
  
  Шонай
  
  Жұмабай
  
  Бекен
  
  Мағжан
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 6 слайд

  Бекеннің балалары
  Аба-мүсілім,
  Күләндәм,
  Қаһарман
  Мағжан,
  Мұхаметжан,
  Сәлімжан,
  
  Күлбәрәм,
  Қалижан,
  Сабыржан
  

• 7 слайд

  Мағжанның бүркенші аттары
  “Мыж-мыж”,
  “Мәжеке”
  “Балапан”
  “Сахарзада”
  

• 8 слайд

  Мағжанның ұстаздары
  Ахметден
  Кәрім
  Мұхаметжан
  

• 9 слайд

  Білім алған ордасы
  Ауыл молдасы
  “Ғалия”медресесі
  Омбы семинариясы
  

• 10 слайд

  Мағжанның барлық өмірі - поэзиясында
  Мағжан – ұлы ақын
  Мағжан – лирик, сыршыл ақын
  Мағжан – эпик ақын
  

• 11 слайд

  Мағжанның қызметі
  “Алаш” партиясын құруға қатысты
  “Бостандық туы”
  редактор,
  “Ақжол”газетінде
  қызмет атқарды
  “Шолпан”, “Сана” журналдарында қызмет атқарды
  

• 12 слайд

  Мағжанның достары
  
  Ғалымжан Ибрагимов
  
  Міржақып Дулатов,
  Сәкен Сейфуллин
  
  Мұхтар Әуезов,
  Әбубәкір Диваев
  

• 13 слайд

  Мағжанның барлық өмірі - поэзиясында
  Мағжан – ұлы ақын
  Мағжан – лирик, сыршыл ақын
  Мағжан – эпик ақын
  

• 14 слайд

  Өлеңдерінің тақырыбы
  “Көңіліңді ашар”
  “Гүлсім ханымға”
  “Бұлбұл”
  “Сен сұлу”
  “Жас сұлуға”
  “Махаббат не?”
  “Анама”
  “Ана”
  “Жаным анам-
  жібек тілді ақ көңіл”
  “Туған жер”
  “Туған жерім-Сасықкөл”
  “Оқжетпестің қиясында”
  “Орал тауы”
  “Көкшетау”
  “Жаз келді” “Қысқы жолда”
  “Жазғы жолда”“Жазғы таң”
  “Күзді күні” “Жазғытұры”
  “Күз”“Күннің батуы”
  “Толқын” “Толған ай ”
  Ғашықтық
  жырлар
  Ана
  тақырыбы
  Табиғат
  лирикасы
  Туған
  жер
  

• 15 слайд

  Мағжанның поэмалары
  Жүсіпхан
  Қорқыт
  Батыр Баян
  

• 16 слайд

  «Қазақ жазушыларынан, әрине, Абайды сүйемін. Менің бала күнімнен ішкен асым, алған нәрімнің барлығы да – Абайдан. Бұдан соң Мағжанды сүйемін. ... Мағжан мәдениеті зор ақын. Сыртқы кестенің келісімі мен күйшілігіне қарағанда бұл бар заманның шегінен асқандай ... бүгінгі күннің бар жазушысының ішінен келешекке бойұрып, артқы күнге анық қалуға жарайтын сөз – Мағжанның сөзі»
  
  Мұхтар Әуезов
  

• 17 слайд

  Мағжан – ең алдымен, сыршыл ақын. Ол жүректің қобызын шерте біледі, оның жүрегінен жас пен қаны аралас шыққан тәтті сөздері өзгенің жүрегіне тәтті у себеді. Мағжан не жазса, сырлы, көркем, сәнді жазады.
  Оқушының жүрегіне әсер бере алмайтын құрғақ өлеңді, жабайы жырды Мағжаннан таба алмайсыз.
  
  Жүсіпбек Аймауытов
  

• 18 слайд

  Ақын болу дегенің – теңіздейін тебірену,
  Ақын болу дегенің – анадайын емірену
  Ақын болу дегенің – арыңа бір шық тұрмау
  Ақын болу дегенің – жүректерді тұтқындау.
  
  Еркеш Ибрагим.
  

• 19 слайд

  «Әлемдегі ел өмірі ақ қағаздай байқасаң,
  Депті бір қарт ақиқаттың құдіретіне бас иген, -
  Сол қағазда нақыл сөз бен аты қалған жақсының,
  Тауып айтқан сөздеріне адам түгіл тас иген».
  
  
  Әбдірахман Жәми
  

• 20 слайд

  «Артқы күнге анық қалуға
  жарайтын сөз – Мағжанның сөзі»
  
  (М.Әуезов)
  

• 21 слайд

  «М.Жұмабаев – Абай мен қазіргі қазақ
  поэзиясының арасындағы
  поэтикалық көпір»
  
  
  (Ғ.Ибрагимов)
  

• 22 слайд

  «Мағжанның ақындығы да, кісілігі де ерекше бөлек еді. Ақындық өміріне, біліміне келсек, алаштың екі күшті адамының бірі, тіпті ең дарындысы, күштісі Мағжан болатын. Бірі – біздің осы күнгі М.Әуезов»
  
  
  (С.Мұқанов)
  

• 23 слайд

  Әдебиет теориясы
  Метафоралық шендестіру. Шендестіру, антитеза- бір-біріне кереғар құбылыстарды, мән-мағынасы әртарап ұғымдарды, түр-түсі әр бөлек нәрселерді өзара бетпе-бет қою арқылы бұлардан мүлде бөлек басқа бір құбылыстың, ұғымның, нәрсенің суретін, сыр-сипатын, кескін-кейпін анықтау, аңғару, елестету.
  

• 24 слайд

  ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ЖҰМЫС
  Бөлшектерді қосу ойыны
  
  
  Бастапқы сөйлем: Өз өлеңдерінде халықтың ауыр тағдыры мен өмірін шынайы суреттеді.
  
  Кеңейтілген сөйлем: ----------------------------------------------
  
  Бастапқы сөйлем: Ақын тілді құрметтеген.
  
  Кеңейтілген сөйлем: ----------------------------------------------
  

• 25 слайд

  Үйге тапсырма:
  М. Жұмабаев туралы іздену, хронологиялық кесте
  
  “Мен кім?” өлеңін мәнерлеп оқу
  
  “Қазақ тілі” өлеңін жаттау
  
  “Тіл құдыреті” тақырыбында эссе жазу