Темазы: Слог.(
2-ги кичээл ).
Сорулгазы:
Состерни кезектерге шын чарып өөренири.
I. Организастыг кезээ.
II.Катаптаашкын.
Чурук ёзугаар чугаа тургузар.
1.Фермада чулер
бар-дыр? Инек чуну бээрил? Инек кажан хей сут бээрил? (Фермада инектер бар.
Инек сут бээр. Инекти хей чемгерер.) Чуруктун утказынга таарыштыр чугааны
оон-даа ьнай уламчылап болур.
Кымнарнын авалары фермада ажылдап турарын айтырар. Ферма деп сөстун утказын тайылбырлаар. Инек сцт бээр деп
домакта каш сөс барын санаар. Кижи
бурузу ол домакты схемага көргузер.
Сөсту кезектерге (слогтарга) чарары.
Самбырага инек, бызаа, кажаа, машина чуруун
аскан турар.
- Бир дугаар чурукту керудер. Ында чуну чураан-дыр? (Инек.) Инек деп сөсту ниитизи-биле адаар бис. Баштай мени дьщнадар:
и нек.
Мен канчаар ададым, ынчаар адаар силер. Каш кезекке ададывыс? (Ийи.)
Башкы самбырада аскан сөс схемазыньн дал ортузундан узер.
Ном шко-ла
ка-ран-даш кы-ды-рааш-тар
2. Ынчангаш инек деп сесту ийи кезекке узуп адаанывысты схемага көргузерге мындыг-дыр. Ам дараазында чурукче керунер. Чуну чураан-дыр? (Бызаа.) Шуптувус узуктей
адаар бис. (Бы-заа.) Ол сөсту канчаар
ададывыс? (Узуктей.) Каш катап узуктели бээр-дир? (Ийи катап.) Ол сөстун
бирги кезээ кайыл, ийиги кезээ кайыл? (Бирги кезээ бы-, ийиги кезээ -заа, бызаа.) Сөсту ийи кезекке узуктей ададывыс, ынчангаш бо
сесте ийи слог бар. Сөстерни
кезектерге чарарын слогтарга чарары дээр. Сөстерни слогтап еередип турар уеде, кезек деп сесту «слог» деп
термин-биле чоорту солуур. Слог деп сесту ниитизи-биле ададыр.
3. Состерде слогтар санын тыварынга
мергежилгелер.
Уруг бурузу бодунун адын слогтааш, схемага
кергузер. Оон туннелин ундурер:
сестер бир, ийи, уш-даа слогтуг болур
(Ма-ша, На-та-ша, Саан). Уругларньн харыызын унелээр.
— Чамдык сестер чугле чангыс слогтан тургустунар. Чижээ: хол, бут, баш. аас.
Схемазы мындыг болур:
(хол, бут, тон, хун,
шай, от, сут, аас, дыл
Туннээр. Сос кезектен тургустунган дээрзин
уруглар туннеп чугаалаар.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.