“Уйныйбыз да, җырлыйбыз да ” (җырлы - биюле тамаша)

Ануфриева Р.И.,учитель начальных классов,

МБОУ «Татарская гимназия г. Белебея»

Название мероприятия: “Уйныйбыз да, җырлыйбыз да ” (җырлы - биюле тамаша).

Пояснительная записка

Актуальность

 Корневой системой, питающей древо современной культуры и искусства, несомненно, является народное творчество. Это уникальный мир духовных ценностей. Мы живем на земле, богатой своими традициями. Здесь родились, жили и умирали наши предки, передавая из поколения в поколение жизненный опыт, историю своей земли, искусство пения. Мы должны помочь детям не потерять связь с прошлым, не забыть родственных корней, питающих всё современное.

 Изучение культурного наследия, познание духовной сущности народной татарской культуры, песенных традиций нашего края, а через это – формирование художественного вкуса должно стать неотъемлемой духовной потребностью наших школьников.

Цель: Создать условия для обучения детей татарскому языку.

Задачи:

1.Формировать первоначальные умения и навыки практического владения татарским языком в устной форме, используя сюжетно-ролевые, словесно- подвижные и хороводные игры.

2.Посредством музыкальной культуры познакомить детей с татарским фольклором и культурой татарского народа.

3.Развивать внимание, логическое мышление, эстетическое восприятие, обращая внимание на передачу в изображении не только основные действия, но и характерные детали.

Возраст детей: 7- 8 лет.   

3.Оборудование:скамейки,макеты  деревьев, цветы, солнышко, облачки,магнитофон, компьютер, экран, презентация

4.  Сценарный план, ход проведения.

“Уйныйбыз да, җырлыйбыз да ”

(җырлы - биюле тамаша)

 Максат: Ана теленең бөеклеген, газизлеген күрсәтү, туган телне ихтирам итү хисе тәрбияләү; балаларда халкыбызның иң күркәм сыйфатларының берсе – ерак гасырлардан килгән гореф-гадәтләргә изге караш тәрбияләргә; укучыларның сөйләм телен, иҗади сәлатен үстерү; әти – әниләребезгә ихтирам тәрбияләргә; балаларны ял иттерү.
Җиһазлау:агачлар,чәчәкләр,балалар өчен өс киемнәр:түбәтәйләр,күлмәкләр,калфаклар.    

Болында кызлар, малайлар уйнап йөри. Кызлар җиләк, чәчкә җыялар. Кошлар сайравы ишетелә.

Кыз: Кызлар, егетләр күрегез әле,

Без бик матур болында.

Нинди соклангыч урын,

Чәчәкләр бик матур монда.

Малай: Төрле-төрле күбәләкләр,

Монда куышып уйныйлар,

Бергәләшеп уйный-уйный,

Ничек кенә туймыйлар.

Кыз: Әллә күпме матур чәчәк,

Әллә бәйләм ясыйкмы?

Чәчәкләр белән бергәләп

Әллә бәйрәм ясыйкмы?

Малай: Алсу гөлләргә күмелгән

Безнең тирә-як.

Гүзәл гөлләрдән дә гүзәл

Безнең балачак.

Кыз: Без җырлаган дәртле җырлар

Истә калачак.

Дәртле җырлар төсле дәртле Безнең балачак.

Малай: - Әйдәгез, бергәләп "Күрсәт әле үскәнем " уенын уйнап алабыз.

-Күрсәт әле, үскәнем,

Ничек кошлар очалар?

-Менә шулай, менә шулай,

Шулай кошлар очалар.

-Күрсәт әле, үскәнем,

Гөлләр ничек үсәләр?

-Менә шулай, менә шулай,

Шулай гөлләр үсәләр.

-Күрсәт әле, үскәнем,

Ничек печән чабалар?

-Менә шулай, менә шулай,

Шулай печән чабалар.

Кыз:     Без биебез тыпыр-тыпыр,

Без биибез тып та тып.

Без башласак, бик тиз генә

Булмый безне туктатып. Татар биюе (парлы)

Малай:- Капма-каршы такмаклар җырлап алыйк әле.

“Сафия такмаклары”

1.Идәнегез тигез икән,
Фанер җәйдегезме әллә?
Килдегез дә утырдыгыз,
Тамыр җәйдегезме әллә?!

Сафия, кара әле,
Алда гомер бар әле.
Сөймәгәнгә сөйкәлмибез,
Сөюче булыр әле.

Кыз:        Апам-анам уйнаган,

Уйнап һич тә туймаган.

Без дә уйнап калыйк әле,

Балачак бит узмаган.

Малай:     - Әйдәгез, "Йөзек салыш " уенын уйнап алабыз. Мин алып баручы булам.

Кыз:-Кемдә йөзек, йөгереп чык!

-Нинди җәза бирәбез?

Георгий –курайда уйный

Кыз:-Кемдә йөзек, йөгереп чык!

-Нинди җәза бирәбез?

Эльвина Кызлар, әйдәгез бергәләп җырлыйбыз.

–«Кәрия –Зәкәрия» (кызлар җырлыйлар).

Малай:  Бигрәк матур җырладыгыз.

Кыз:-Кемдә йөзек, йөгереп чык!

-Нинди җәза бирәбез?

Кыз. Әтәч булып кычкырсын.(Данил – әтәч булып кычкыра)

Кыз:-Кемдә йөзек, йөгереп чык!

-Нинди җәза бирәбез?

Кыз: Такмак әйтсен.

Малай:     Әтитәм, бәтитәм,

Бәрәңге жарить итәм.

Миңа бишле куймасагыз

Мәктәптән кайтып китәм.

Кыз:-Кемдә йөзек, йөгереп чык!

-Нинди җәза бирәбез?

Кыз:Азалия , берәр табышмак әйт әле, безгә?

Кыз:     Яз килсә-киенә,

Көз килсә-чишенә.(агач)

 Кыз:-Кемдә йөзек, йөгереп чык!

-Нинди җәза бирәбез?

Камила җыр

Кыз :       Менә нинди безнең малайлар,

Бигрәк батыр егетлэр

Күз дә тияр димиләр,

Шундый матур бииләр. (малайлар биюе)

Кыз:     Бәйрәм ясап йөрдек без,

Уйнадык без, көлдек без.

Малай: Ата-бабаларыбызның йоласын

Искә төшереп үттек без.

Кыз: - Ә хәзер, әйдәгез, барыбыз бергә "Туган тел" җырын җырлыйбыз. Ул әби-бабаларыбыз рухына дога булып ирешсен.

Малай: - Уйнап арыдык, вакыт та соң. Әниләр көтә торгандыр, кайтыйк инде.

5.Методические советы постановщикам: изучение необходимой литературы, отбор мелодий для музыкального сопровождения, изготовление декораций, мероприятие лучше проводить в актовм зале.

6.  Список используемой литературы.

1.Әхмәтов С. Уйныйбыз да, жырлыйбыз да. Яр Чалы, 1991.

2 .Виноградова Н. Ф. Народное творчество как средство воспитания любви к родному краю. М., 1983

2. Закирова К. В. Уйный-уйный үсәбез. Казан, 2005.

3.Кашипов М. Их, кунел ачабыз. Казан, 1996.

4. Мурланова Ф. Н.Балаларны татар халкының мәдәнияте hәм традицияләре белән таныштыру. Барда, 2002

5. Тресковская А. П. Воспитание на народных традициях. М., 1986