Внеклассное мероприятие по предмету "Познание мира"

Табиғатты қорғай біл.

(Экологиялық ертеңгілік)

Гаухар:SOS!SOS! Аса  маңызды хабар келді. Біздің Жер  ғаламшары ауырып

             қалды. Оған кінәлі адамзат қауымы .

Жадыра:Ерте замандағы адамдар табиғатқа тағзым ететін .Табиғатқа табы-

              натын .Себебі оның өмірі табиғи  құбылыстарға байланысты болды

              Сәті түспеген аң аулаудан кейін адамдар ашығатын . Қатты суықтан

              қорғана алмайтын .Құрғақшылық жылы жем таба алмай қиналғанда,

              ол Күнге, Айға, Суға табынып олардан мейрімділік сұрайтын. Қазір

              олай емес. Адамдарда егістіктер, фермалар, заводтар, жылы үйлер,

              әр – түрлі  техникалар бар.Енді адам табиғат қысымынан қорықпай-

              ды.Қарны ашса- малын сояды,тоңса- пешін жағады,құрғақшылық

              болса- егінін суарады. Енді адам өзін табиғат Қожасымын  деп есеп-

              тейді.

              Адам табиғатты жеңемін деп ауа мен суды, топырақты,бәрін де  лас-

              тады. Соның салдарынан ормандар құрып, көптеген жануарлар мен

              құстардың түрлері жойылып кетті. Адамдар өздерін табиғаттың бір

              бөлшегі емес. Табиғаттың тізгіндеушісіміз  деп есептейді.

     Диас:1969 жылы  белгілі  ғалым саяхатшы Тур Хейердал жолдастарымен

              “Ра”папирус қайығында Атлант мұхитын басып өткен.Сонда Хейер-

              дал  көргендерін былай суреттеген :”Мұхиттың беті толған пластик

              бутылкалары,целлофан,нейлоннан жасалған заттар толып жатыр.Бі-

               рақ  бұдан да, көзге  жағымсыз көрінетін бір нәрсе- олсудың бетінде-

              гі төгілген мұнай қалдықтары.Олардың үлкендіктері иненің ұшындай

              бұршақтай.Міне содан бері 43 жыл өтті.Бірақ біздің планета бұдан да

              бүлініп келеді.

  Назгүл:Күннен күнге жердің ластануын өздерің байқап жүрсіңдер.Өзіміздің

               ауылымызды байқайықшы әр жерде төгілген қи,күл,ұшып жүрген

               бутылкалар,целлофандар,шашылып жатқан қоқыстар.Қалаға барар

               жолдағы Красный Яр селосына кіре берістегі қоқыс төгетін жерден

               шашылған қоқыстар жел соққанда жан-жаққа қарай ұшады.Тіпті

               Атлант мұхитындағы  қоқыстардыңішінде де өзің далаға лақтырған

               пакеттің немесе пластик бутылканың жетуі ғажап емес.

Айғаным:Біздің жер шарын емдеу керек. Жерді емдемесек  өзіміз жоғаламыз.

                Сол себепті барлық елдер табиғатты қорғау жөніндегі заңды қатты

                 сақтау жайында келісім шартқа отырған.

                  SOS! SOS!дейді бізге планетамыз.

                  --Тоқта!Ойлан!Жердің бетін жалаңаштама!Жерді шөлге айналдыр-

                  ма!—дейді бізге жер.

                 Тоқта!Ойлан!Сен ағаштарды шаппа!Ағашты шапсаң мен құрғап қа-

                  ламын.Мен кеуіп барамын.Енді жерге түскен дәнді мен өсіріп,өн-

                  діре алмаймын,-дейді жер.

       Әсем: Шымды жерде көресіз қара топырақ,

                  Шіріген шөп,тозаңнан болған құрақ.

                   Егер оған дым тиіп,күнжылытса,

                  Жан кіріп,шөп шығады гүл жапырақ.

Данияр:Ормандағы гүлдерді жұлма,олар орнында қалсын ,тұқымын шашсын,

               букетті тек өзің өсірген гүлдерден ғана жаса                                  

Жадыра:Қасиетті сөз бар еді “Кие”деген,

               Киеліге жоламас күйе деген.

               Жерін,елін,Отанын сүйетіндер,

               Ең алдымен бұл сөзді сүйеді ерен.

     Диас:Тірі нәрсе,шөп деген,көгал деген,

                Көкті жұлма болады обал деген.

                Ата-анамыз жыланға үйге кірген,

                Басына ақ сүт құйып “ жоғал” деген.  

Нұрсұлтан:”Ұя бұзба, жұмыртқаға тиме”деп,

                  Ұрысушы еді менің анам күйгелек.

                   “Жас шыбықты сындырма “ деп ұрсатын.

                   Шыққанымда “тұлпарымды”сүйретіп.

       Әлия:Өрмекшінің өрмегін бұзба,өрмекшіні өлтірме.Себебі көптеген зи-

                 анды бунақденелілерді өрмекші жояды.

                  Ұя бұзба!Бұзба деймін балаға ,

                  Өсиетің қандай ғажап,жан ана!

                  Тал –теректі  тамырынан қиятын,                       

                  Тас жүректер әлі де көп арада.

     Гаухар:Бұзба!- дейді аспан түгел, жер түгел,

                  Сол өтініш анамды еске келтірер.

                  Анам болып ұлы Отаным сөйлейді,

                  Бұзылмасын дүние түгел, жер түгел!

   Жәнібек:Ағаштың қабығын жонба! Қайыңның нәрін жинап сусын қылма!

                   Бұл ағаштың өлуіне әкеледі.

                   Жаның сал табатын,

                   Орман болған бұл ағаш.

                    Қорыққанда жалғызға,

                    Қорған болған бұл ағаш..

Нұрсұлтан:Нәсіп болған бұл ағаш,

                    Бесік болған бұл ағаш.

                    Найзасына батырдың,

                    Сап та болған бұл ағаш.

          Әсем: Құстарды аулама ,оларды атпа, ұстама. Құстардың табиғаттағы 

                    маңызы өте зор.Олар орман елшісі.

           Диас:Жаңа шыққан  дала құстарының балапандары нашар ұшады.Сол

                     себепті орманға итіңмен барсаң оның құстар мен жануарларға

                      тиіспеуін қадағала.

       Жадыра: --Құсың қайда қарағым- ау?

                      --Атпадым.

                      -- Көп еді ғой көлде де құс.

                       -- Көп екен.

                      -- Неге атпадың ?

                      --Түк дәлелім жоқ екен.

                      --Атуға сен қимадың ба?

                      --Қимадым. Туған жердің құстарын да сыйладым.

        Әлия:Кірпі ,тасбақа,қаршыға сияқты жануарларды үйіңе алам деме.

                 Көбінесе бұндай қылықтардың аяғы жануарлардың  өмірімен

                 аяқталады.

Нұрсұлтан:Құмырсқа илеуін бұзба.

        Әсем:Көбелекті  жайдан-жай аулама.

        Әлия:Улы саңырауқұлақболса да оны сындырма.Ол адам үшін

                  улы болса да, кейбір аңдар оны ем ретінде пайдаланады.

    Гаухар:Орманға  барғанда соқпақ жолмен ғана жүр. Шөптің үстінен

                 жүргенде шөптер,гүлдер,насекомдарды басасың.

Айғаным:Жидек теруге барғанда бұталарды сындырма.Жидекті тамыры-

                 мен  жұлма!  Олай істесең ендігі жылы жидекті теретін жерің

                 азаяды.

        Хор:Туған жерді сүю-парыз,

                Сүю үшін білу – парыз.

                 Қасиетін ұғу-парыз,

                 Күзетінде тұру-парыз.

2—бөлім

Балалар,енді ұққандарың болса соны тексеріп көрейік :1)Жерге неге қауіп

төнді? 2) SOS деген не? 3)”Pa” дегеніміз не? Онымен кім жүзді? Ол нені көрді?

4)Табиғат туралы дөңгелек белгілерді көрсетіп, әр сурет нені

 білдіретінін анықтау.

5)Қорытынды:Төбемізде тырналар тыраулайды,

                         Біз оларға жаудырдық сұрауларды.

                         Дүниеде жақсы жер қайда?- дедік,

                         Біздерге оны білу пайда дедік.

                         Жақсы жер деді олар туған жерің,

                         Жидегін жеп, көбелек қуған жерің

6)Табиғатты қорғау үшін бізге не істеу керек?

3—бөлім

Сайыс жоспары.

1)Әділ –қазылар алқасын сайлау.

2)Төрт сыныпқа да карточкалар беріледі.

    а)Өсімдік бөліктерін ата.

    б)Өсімдікке өсу үшін не керек?

    в)Төрт түлікке өсу үшін не керек?

    г)Төрт түліктің пайдасы қандай?

3)Дүниетануға байланысты тесттер беріледі .

4)Жұмбақ шешу.

1)Білетін бар жұмысы,                      

     Әлемнің төрт бұрышы.

      Оңтүстік пен солтүстік,

      Батыс пен шығысы.

                                            (Компас)    

   2)Төңірегі  тең көрініп,                                                                         

       Теген жатыр төңкеріліп.

        Жас та сыйған , кәрісыйған,

        Астына оныңбәрі сыйған.

                                                       (Аспан)

    3)Қанатсыз құс маңып барады ,

        Көзінен жасы тамып барады .

                                                           (Бұлт)

     4)Қазан толы кілкілдеп,

         Қайнады жай бүлкілдеп.

                                                          (Жаңбыр жауғандағы айдын көл )

      5)Болуларым  қашып кетті,

          Көк  қағазды  басып кетті.

          Қатарларын тізіп алды,

          Арттарында ізі қалды.

                                                           (Кемпірқосақ )

       6)Жаңғақ жауған орманда,

           Күндіз қорек айырып,

           Жатады кеш болғанда

           Өз құйрығын жамылып.

                                                           ( Тиін )

         7)Бұлар хабар тыңдап,

            Сақ  тұруға тиіс.

            Бірақ өсек жинап,

            Кетпегені  дұрыс.                  

                                                            (Құлақ )

          8)Екі сақшы қырағы,

              Бәрін көріп тұрады.

              Қуанғанда нұр шашып,

              Қайғырса мұң тұнады.

                                                              (Көз )

           9)Ештеңені көрмейді ,

              Естімейді дыбысты .

              Кеудесін жел кернейді,

              Жеткізіп бар иісті .

                                                              (Мұрын )

            10) Қызыл шымшық қамаулы,

                   Жылтың қағып қарайды .

                   Егер сайрай жөнелсе,

                   Таң қалдырар танайды.

                                                                (Тіл )

5)”Қайсысы қай ағаштікі” – ойын

6) “Атын ата” ойыны.

7)Табиғи материялдрдан заттар жасау(сабан,бұта,картоп,шырша,бүрі,қауыр-

    сын)

8)Табиғатқа байланысты ырым-тыйымдар.

4—бөлім.

Қорыту.Ең жақсы қатысқан өз білімін көрсете алған сыныптарға орын беру.

              Әділ қазылар шешімі бойынша :

              Бірінші орын –4-сыныпқа.

              Екінші орын –3-сыныпқа.

              Үшінші орын – 1- сыныпқа.

              Төртінші орын – 2-сыныпқа.

Дөңгілағаш негізгі мектебінде өткен ертеңгілік жоспары.

Өткізген бастауыш сынып мұғалімі :

Жақыпова Сәуле Тоқбайқызы.

атты

экологиялық ертеңгілік.