Жанартаулар мен ыстық бұлақтар. Ашық сабақ. География

Рза Қунақова атындағы орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы:       Жанауртаулар,

                              ыстық бұлақтар,         

                                            гейзерлер

Мұғалімі: Ахметжанова А.А.

Сыныбы: 6 «А»

Ноғайбай  2016ж.

Күні:                                 

Сыныбы: 6 «а»

1.Сабақтың тақырыбы: Жанартаулар, ыстық бұлақтар және гейзерлер

2.Сабақтың мақсаты: Жанартаулардың пайда болу жолдарын, ыстық бұлақтар мен гейзерлердің түзілуін, табиғаттағы маңызын анықтау.

3.Белсенді сабақ беру тәсілдері мен сабақтағы жұмыс түрі: жеке жұмыс,топпен жұмыс, картамен жұмыс.

4.Сабақтың нәтижесі:                                                                                                                          Білу: Жанартаудың түрлерін ажырата біледі.

Түсіну: Жанартаулардың пайда болуын.

Қолдану: Жер шарындағы жанартау атқылайтын аймақтарды көрсету. Талдау: ыстық бұлақ және гейзердің қалай пайда болуын .

5.Реурстар мен жабдықтар: оқулық, карта, жұмыс дәптер,интербелсенді тақта.

Сабақ барысы	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
	1.     Ұйымдастыру кезеңі. Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу. (Шаттық шеңбері) Топқа бөлу (географиялық құралдардың түріне қарай)	Оқушылар географиялық құралдардың түріне қарай екі топқа бөлінді
	Үй тапсырмасын сұрау.  Тест тапсырмасы. (6 сұрақ ) Жауапты интерактивті тақтада көрсету.	Жеке жұмыс жасайды. Топ басшылары жауап парағына белгілейді.
Жаңа сабақ	Төмендегі жұмбақ арқылы жаңа сабақтың тақырыбын ашу. Көмейінен ыстық жалын, Жер гүрілдеп от шығады Жолдағыны басып жайпап, Күл аралас сел ағады (4-5 слайд)	Жаңа сабақтың тақырыбын анықтайды.
1-қадам «Білу»	1.Жанартау, жанартаулық туф деген не? 2. Гейзерлер мен ыстық бұлақтар  деген не?	Постер арқылы қорғау.
2- қадам «Түсіну»	1.     Сөнеген жанартау деген не? 2.     Сөнбеген жанартау деген не? 3.     Слайд арқылы түсініктеме.	Топпен ақылдаса отырып, сұраққа жауап беру
3-қадам «Талдау»	жанартау құрылысын түсіндіру.	Сәйкестендіру карточкасы
4-қадам «Жинақтау»	Венн диаграммасын орындау. 1-топ Жанартаулар  мен гейзерлерді салыстыру. 2-топ Гейзерлер мен ыстық бұлақтарды салыстыру.	Венн диаграммасын орындайды. Қорғайды.
5-қадам «Қолдану»	Жанартаулардың кездесетін аймақтары? Шартты белгілер. -         сөнбеген              -сөнген	Картамен жұмыс. атластан 1- топ 3 сөнген жанартау, 2-топ 3 сөнбеген жанартау табу.
6-қадам «Бағалау»	Жанартаулар мен ыстық бұлақтардың адам өмірдегі маңызы	Тұжырымдама жасау.

Үй тапсырмасы: Тест.

Сабақ барысы

Көмейінен ыстық жалын,

Жер гүрілдеп от шығады

Жолдағыны басып жайпап,

Күл аралас сел ағады

Жанауртаулар, ыстық бұлақтар, гейзерлер

Бос орындарға тиісті сөздерді жаз.

1-тапсырма: Жанартаулар- көмейінен ыстық газ, бу, күл, тас, т.б. тау жыныстары атқылап тұратын және жер бетіне отты қоймалжың зат лава тасып төгілетін конус пішінді тау. Уақыт өте лай тасқыны мен күл нығыздалып, қатты жыныстың жанартаулық туф деп аталатын ерекше түрін түзеді.

2-тапсырма: Жер сілкінуді зерттейтін ғылым-сейсмология деп аталады. Гейзер (исландша-саулау, шапшу, лақ ете тұсу). Гейзер – оқтын –оқтын ыстық су мен бу атқылап тұратын су көзі. Бұрқақ атқылайтын мұндай бұлақтарды гейзерлер деп атайды.

3-тапсырма: Қазіргі кезде Жер шарының сейсмикалық картасы жасалып, онда басты екі сейсмикалық белдеуі көрсетілді: Тынықмұхиттық және Жерорта теңіздік белдеу. Гейзерлер  Ресейде, Исландияда, Канадада, АҚШ-та, Жаңа Зеландияда, Жапонияда, Қытайда бар.

4-тапсырма: Жерасты ыстық минералды сулары емдік сауықтыру мақсатында пайдаланады. Радон және минералды (арасан) шипалы сулар Қазақстан аумағында таралған .

5-тапсырма: Жанартаулар мен гейзерлер және ыстық бұлақтардың ерекшеліктерін анықтап, кестені толтыр.

	Ұқсастығы	Ерекшеліктері
Жанартаулар	Жер қойнауында ішкі күштердің әрекетінің нәтижесінде болатын табиғат құбылыстары	Көмейінен ыстық газ, бу, күл, тас, т.б. тау жыныстары атқылап тұратын және жер бетіне отты қоймалжың зат лава тасып төгілетін конус пішінді тау.
Гейзерлер		Газ қысымы үлкен болған жағдайда су мен газ мезгіл-мезгіл шапшып атылады. Гейзердің көмейінен алдымен ыстық бу, оған ілесе бірнеше ондаған метр биіктікке дейін ыстық су атылады. Және күркіреген дыбыс шығады.
Ыстық бұлақтар		Жер бетіне жақын жатқан және әлі де салқындап бітпеген магма ошақтарынан ыстық бу мен газ тоқтамастан бөліне береді. Олар жолындағы түрлі газдарды ерітіп, қосып алады. Жер асты суларын қыздырады және газға байытады, ондай сулар жер бетіне минералды ыстық бұлақ түрінде ағып шығады.

1-тапсырма: жер шарындағы барлық жанартау конустарының жартысы неліктен Тынық мұхиттың жағасы мен аралдарына орналасқан?

Ж: Сөнбеген жанартаулар тау жасалу әрекеттері жүріп жатқан аймақтарда кеңірек тараған, мұндай жерде магма жер бетіне шығуға оңай жол табады, сондықтан жанартаулардың көпшілігі Тынық мұхиттың жағалауында орналасқан.

2-тапсырма: Не себепті жер бетін қалыптастырудағы жанартау әрекеттері маңызды деп есептеледі?

Ж: Жанартауды зерттеу пайдалы қазбалардың пайда болу сырларын ашуға көмектеседі.

3-тапсырма:

1)    Венн диаграммасын толтыр

1-тапсырма:

1)    Жанартаудың құрылысы қандай бөліктерден тұрады?

2)    Жанартаудың атқылау көрінісі сипатта.

3)    Қандай жанартауды сөнген және сөнбеген жанартау деп атайды?

4)    Кескін картаға сөнбеген жанартауды түсіріп, олардың географиялық координаталарын анықта.

Бағалау парағы

	Оқушының аты-жөні	Үй тапсырмасы	1-қадам	2-қадам	3-қадам	4-қадам	5-қадам	6-қадам	Қорытынды
1
2
3
4
5
6

Бос орындарға тиісті сөздерді жаз.

1-тапсырма: Жанартаулар- _____________ ыстық газ, бу, ____, тас, т.б. тау жыныстары атқылап тұратын және жер бетіне отты ____________________ зат лава тасып төгілетін конус пішінді тау. Уақыт өте лай тасқыны мен күл нығыздалып, қатты жыныстың ______________________________________ деп аталатын ерекше түрін түзеді.

 Бос орындарға тиісті сөздерді жаз.

2-тапсырма: Жер сілкінуді зерттейтін ғылым-__________________________ деп аталады. _______________ (исландша-саулау, шапшу, лақ ете тұсу). Гейзер – оқтын –оқтын ыстық су мен бу атқылап тұратын су көзі. Бұрқақ атқылайтын мұндай бұлақтарды __________________________ деп атайды.

Бос орындарға тиісті сөздерді жаз.

3-тапсырма: Қазіргі кезде Жер шарының сейсмикалық картасы жасалып, онда басты екі сейсмикалық белдеуі көрсетілді: ___________________ және ________________________________ белдеу.  Гейзерлер _________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________ бар.

Бос орындарға тиісті сөздерді жаз.

4-тапсырма: ________________ ыстық минералды сулары ______________ сауықтыру мақсатында пайдаланады. ________________       және _______________(арасан) шипалы сулар Қазақстан аумағында таралған .

5-тапсырма: Жанартаулар мен гейзерлер және ыстық бұлақтардың ерекшеліктерін анықтап, кестені толтыр.

	Ұқсастығы	Ерекшеліктері
Жанартаулар	Жер қойнауында ішкі _______________ әрекетінің нәтижесінде болатын табиғат _______________	Көмейінен _________________________ ____________________________т.б. тау жыныстары атқылап тұратын және жер бетіне ___________ қоймалжың зат лава тасып төгілетін конус пішінді тау.
Гейзерлер		Газ қысымы ________________ болған жағдайда су мен газ мезгіл-мезгіл шапшып атылады. _________________ көмейінен алдымен ыстық бу, оған ілесе бірнеше ондаған метр биіктікке дейін ыстық су атылады. Және күркіреген дыбыс шығады.
Ыстық бұлақтар		Жер бетіне _____________ жатқан және әлі де салқындап бітпеген магма ошақтарынан ыстық _____ мен ______ тоқтамаствн бөліне береді. Олар жолынжағы түрлі газдарды _______________, қосып алады. Жер асты суларын қыздырады және газға байытады, ондай сулар жер бетіне минералды ыстық бұлақ түрігде ағып шығады.