"Африка халқы мен елдері" 7-сынып

                                                                                                        «Бекітемін»

                                                                                                  Мектеп  директоры

                                                                                                          К.К.Карбузов

Тақырыбы:    Африка  халқы  мен  елдері

Мақсаттары:

1.Африка  халқы  мен  елдерінің   географиялық  аймақтарын  оқи  отырып, халқының  нәсілдік   және  ұлттық  құрамын,  ерекшелігін  түсіндіру.

2.Оқушылардың   географиялық   дүниетанымын   қалыптастырып, картамен  жұмыс  істеуге  дағыдыландыру, ойлау   қабылеттерін   дамыту.

3.Оқушыларды   білімділікке,  ізденушілік, өз  ойларын  еркін  жеткізе  білуге, табиғатты  қорғауға  тәрбиелеуге.

Көрнекіліктер: Слайд, дүние  жүзі  физикалық  картасы,  глобус, Африка  физикалық  картасы,   атлас карта.

Сабақ   түрі: Аралас  сабақ

Сабақ  әдісі: Түсіндіру,  сұрақ- жауап, картамен   жұмыс.

Өтетін  орны: биология  кабинеті.

Сыныбы: 7

Өтетін  күні:  27.11.2014ж

Тақырыбы:        Африка    халқы  мен    елдері

Мақсаттары:

1.Африка  халқы  мен  елдерінің   географиялық  аймақтарын  оқи  отырып, халқының  нәсілдік   және  ұлттық  құрамын,  ерекшелігін  түсіндіру.

2.Оқушылардың   географиялық   дүниетанымын   қалыптастырып, картамен  жұмыс  істеуге  дағыдыландыру, ойлау   қабылеттерін   дамыту.

3.Оқушыларды   білімділікке,  ізденушілік, өз  ойларын  еркін  жеткізе  білуге, табиғатты  қорғауға  тәрбиелеуге.

Көрнекіліктер: Слайд, дүние  жүзі  физикалық  картасы,  глобус, Африка  физикалық  картасы,  атлас  карта.

Сабақ   түрі:  Аралас  сабақ

Сабақ  әдісі:  Түсіндіру,  сұрақ- жауап,  картамен    жұмыс.

                                  Сабақтың   барысы:

1.Ұйымдастыру  кезеңі:

Оқушылармен  сәлемдесу  түгендеу,  назарларын  сабаққа  аудару,  сабақ  кезеңдерімен  таныстыру.

2.Үй  тапсырмасын  тексеру    (Ұяшық  таңдап,  сұраққа-  жауап)

1.Африка  материгінің  жер  көлемі   қанша, немен  шектеседі?

( Материктің  ауданы  аралдармен  қоса  есептегенде 30,3 млн. шаршыкм.кв.  Батысы  Атлан  мұхиты, шығысы   Қызыл  теңізбен  Үнді  мұхит  суларымен, солтүстігінде  Жерота  теіңізі  сулары  шайып  жатыр.)

2.Африканы  айналып  жүзіп, Үндістанға  барған  саяхатшы  кім?

( 1497-1499  жылдары  Васкко  да  Гама   басқарған  португал  экспедициясы   Африканы  айналып  өтіп, Сомали  түбегі  арқылы  Үндістанға  қарай  бағыт  алып  барған.)

3.Африканың  шеткі  нүктелері?

( Солтүстігінде  Бен- Сека,   оңтүстігінде  Ине,  батысында  Альмади,  шығысында  Рас- Хафун.)

4.Африканың  өзендері  мен  көлдерін  зерттеп,  Виктория  сарқырамасын  ашқан  ғалым  кім?

( 1855 жылы  орыс  ғалымы  Давид  Ливингстон   Замбези  өзеніндегі  атақты  Виктория  сарқырамасын   ашты. Д.Линвингстон  Африканы  зерттеуге және  жергілікті   халықтар  туралы  мәліметтер   қалдырған.)

5.Африка   климактының   ыстық  болуының,  себебі   не?

(  Экватор  сызығының  бойында  орыналасқандықтан  күн  жылуы  мол  түседі.Материктің  көп  бөлігі   солтүстік  жарты  шарда,  ең  енді  бөлігін   Сахара  шөлі  алып  жатыр.)

6.Экватор  сызығын  екі  рет  кесіп  өтетін  өзен?

( Африканың  батысындаға  Конго  өзені. Африканың  ең  суы  мол  өзені,  дүние  жүзінде  суының   молдығы  жағынан   Амахзонкадан  кейін  екінші  орын  алады)

7.Солтүстік  Африка  қанадай  пайдалы   қазбаларға  бай?

(Мұнай,  табиға  газ,  фосфарит, темір,  маргенц)

8.Африкадағы  ең   үлкен  көл?

(Виктория  көлінің  ауданы  68  мың. шаршы  км.  кв.  Терең  жері  80 м.)

9.Африкадағы  ең  терең  көл?

(Таньганика  көлі  ең  терең  жері  1435м,  ені  50-80 км.  ал  ұзындығы 650км.)

10.Африка  материгіндегі  ең  биік  жанартау.

`(Шығыс   Африкадағы  Килиманджаро  жанартауы  биіктігі   5895м.)

Сөзжұмбақ  шешу

	Е
		Л
			Д
				Е
					Р
						І

1.Ең  ұзын  жануар?  ( Керік)

2.Құмды, тасты  шөл?  (Ливия)

3.Кеуіп  қалған  өзен  арнасы? (Уәдтер)

4. Оңтүстік  Африкадағы  сарқырама?  ( Тугела)

5.Африкадағы  ірі  сарқырама?  ( Нигер)

6.Ең  ірі   жануар?  ( Піл)

2. Жаңа  сабақты  түсіндіру.

Африка  материгі  жер   шарындағы  жер  көлемі  мен  халқының  саны  бойынша  екінші  орын  алады. Африка  құрылығының  саны   1 млрд.  Адамды  құрайды. Жер  шары  халқының 15  құрайды.Мемелекттік  жағдайы  Африканың  саяси  картасында  55 мемелекет  бар.

Олардың  үшеуі  манорхия   Марокко, Лесото, Свазиленд   қалғандары  респуликалық   мемелекеттік  құрылым.

Африка  тайпалары  8-5 мжб. Алғашқы  адамдардың  отаны  болған.Африканың  өазіргі  кездегі  халқының  саны  700 млн- нан  астам.Материктегі  халқының  нәсілдік , тілдік   құрамы  өте  күрделді.Жер  шарындағы  үш  нәсілде  кездеседі.

Солтүстік  Африкадағы  ең  бойшаң  адамдар   тутси  мен  химирлер.Олар  ерекше  сымбатты, шымыр,  бойларының  ұзындығы  180-200м.Ал, экваторлық  ормандарда   тұратын  адамдар  бойлары  өте  аласа  пигмейлер  тұрады, бойының  үзындығы  150м. Пигмейлердің  өңі  ақшылдау, кең  танаулы,  еріндері  жұқа.Ніл   өзеннің  жоғарғы  және  орта  ағысында,  шығыс   көлері  маңында  нилоттар  тұрады. Олар  бойы  бойшаң, құр  мұрынды  келеді. Калахари  шөлінде    бушмендер  мен  готтентотар    қоныстанған.Олардың  өңі  сары, беті  жалпақ  монғол  тектес  келеді.Африкада  аралас  нәсілге  жататындар   Эфиоптар  олар  европалықтар  мен  негр  тектестер  араласуынан  шыққан  нәсіл.

Еуропалық  тектес  нәсілдер   Африканың   солтүстігімен  оңтүстігінде  тұрады.Солтүстігінде   арабтар  мен  бербер   халықтары, Жерорта  теңізі  жағалауында  француздар  мекендейді.

Африкада   700-ге  жуық  тіл  бар.  Солтұстігінде  халықтар   судан  тілінде,  негізгі   халықтар  араб  және  француз   тілінде  сөйлейді.Оңтүстік  пен  шығыс  Африка  халықтар   банту  мен  ағылшын  тілінде  сөйлейді.  Африка  халқы  әркелкі   қоныстанған,  орташа  тығызджығы 1км.кв.   22  адамнан  келеді.

Африка  жерінде   Египет,  Эфиопия,  Гана   ежелгі  мемлекеттер  дүниежүзіндегі   мәдениеттың  дамуына  үлкен  үлес  қосқан.  Африка  елдері  Еуропаның  отары  болған.  400  жыл  құл  саудасы  кезінеде  халық  аяусыз  қаналды,  нәтежесінде  100 млн. жуық  құл  ретінде  Америкаға  әкетілді.

20ғасырда   екі  ел  тәуелсіздік  алды:  Либерия   мен  Эфиопия.   Шаруашылығы  даму  жағынан  жоғарғы  мемлекеттер: Оңтүстік   Африка  Респуликасы, Либия,  Алжир,Египет   елдері   қарқында  дамуда.  Ал   Мали, Нигер,  Чад,  Эфиопия,  Сомали  елері   даму  дәрежесі  жоғары.

Солтүстік   Африка   елдері:   Алжир, Либия, Египет,  Марокко,  Батыс  Сахара,Тунис  елдері. Халқы  берберлер  мен  арабтар   құрайды.

Батыс  Африка  елдері:   КАбо-Верда,  Сенегал,  Гамбия, Либерия,Гана, Нигерия  және  тб.  Халқының  саны жөнінен  ең  ірі  болып саналатын   Нигерия  - халық  саны 125 млн. асады.Халқының  ұлттық  құрамы  250-ден  астам  ұлт  өкілдері  тұрады.Астанасы -  Лагоста  қаласы.

Шығыс  Африка  елдері:  Судан,  Эритерия, Сомали, Уганда,  Кения, Руанда, Брунди,Танзия, Замбия,Малави.Шығыс  Африканың  солтүстігінде  араб  тілі, оңтүстігі  банту   тілінде  сөйлейді.

Эфиопия  таулы   қыраты  кофенің, қара  бидай  мен  тарының  отаны.Шығыс  Африка  елдері  кофесі  дүниежүзіне  танымал.Ал  Кения  жерінде  шайдың   бағалы  түрі  өсіріледі.

Оңтүстік  Африка  елдері:  Намбия, Боставана, Зимбабеве, Мозамбик,ОАР.  Мадагаскар,  Лестот. Халқытың  басым  бқлігі  жергілікті  банту  тілінде  сөйлейді.

Орталық  Африка  елдері:  Когно ДР. Габон,  Орталық    Африка  Рес. Камерун.

Африка  халқы  туралы  деректі  фильмнен   үзінді  көрсету. 3мин

-          Африка  қандай  аймақтарға  бөлінеді  және  қандай  елдер  жатады?

(  картадан  көрсет  жауап  беру)

                                              Солтүстік

Батыс

                                                                                                                                    Шығыс

 

Орталық

                                          Оңтүстік

Кестемен   жұмыс

Африка	Елдері  мен  халқы	Шаруашылығы	Пайдалы  қазбасы
Солтүстік Африка
Батыс  Африка
Орталық  Африка
Шығыс  Африка
Оңтүстік  Африка

4.Жаңа  білімді   бекіту

- Ал  енді  балалар,  бүгінгі  сабағымызда  не  білдік?

-  Келесі  сабақта  не   білгіміз  келеді?

5.Қортындылау      ( Жаубын  тап,  картадан  көрсет)

1.Ең  ұзын   өзен   -  Ніл  өзені  ұзындығы  6671км.

2.Ең  үлкен  шөл  -   Сахара  ауданы 7 млн. км.

3.Ең  ірі  жануар  -  піл  салмағы 7,5 тонна

4.Ең  биік  нүктесі-  Килиманджаро  жанартауы  биіктігі  5895м.

5.Ең  ірі  аралы  -  Мадагаскар  ауданы  590 мың  км.

6.Ең  ірі  көл  -  Виктория  ауданы  68мың.км.

7.Ең  терең   көл  -  Танганьика   тереіджігі  1470м.

8.Ең  ірі  сарқырама  -  Оңтүстік  Африкада  орналасқан   Тугела  биіктігі  933м.

6.Бағалау

-Сабақ  барысында  белсенді   қатысқан  оқушылар.

7.Үй  тапсырмасы (51-52 параграф  оқуға, кескін картаға  түсіру.

                                               Тексерілді:

«Таутүрген  орталау  мектебі-мектепке  дейін  шағын  орталығымен» КММ

                                             2014-2015  оқу  жылы

                        Үлгілі  сабақ

Тақырыбы:

Африка  халқы  мен  елдері

                                            Пәні:География 7-сынып

                                            Мұғалім: Батихан  Р