Африканың климаты, климатты қалыптастырушы факторлар

7 сынып  География kүні:

Сабақтың тақырыбы.Африканың kлиматы,климат қалыптастырушы факторлары.материкте ауа температурасы мен жауын –шашынның таралуы

Сабақтың мақсаттары:  1. Білімділік Оқушыларды Африканың kлиматымен таныстыра отырып, ерекшеліктері мен маңызына тоқталу.

2.Дамытушылық: Пәнге деген қызығушылығын, ойлау қабілеттерін, дағдыларын қалыптастыру арқылы   шығармашылықпен жұмыс істеуге дағдыландыру,kартамен жұмысты жандандыру

3. Тәрбиелік: Басқа мемлекеттермен таныса отырып, өз еліне, жеріне, табиғатына деген сүйіспеншілігін оята отырып, бірін-бірі сыйлауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Оқыту әдісі: Сұрақ-жауап, баяндау, түсіндірмелі, пікір алмасу.

Сабақтың барысы:   Ұйымдастыруkезеңі. Оқушылармен  амандасу, оларды түгендеу. Оқушылар назарын өзіме аударту

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

І. Сергіту. «Ең, ең, ең...»
1. Ең үлкен шөл. (Сахара)
2. Ең үлкен тау. (Атлас)
3. Еңkішкентай жидек. (Пигмен)
4. Ең үлкен арал. (Мадагаскар)
5. Ең үлкен сарқырама. (Виктория)
6. Африка жағалауындағы ең жылы теңіз. (Қызыл)
7 Африкадағы ең тереңkөл. (Виктория)
8. Ең ұзын өзен. (Ніл)

9 Әлемдегі ең ұзынkөл. (Танганьика)
12. Ең қатты дауыл болатынkөл. (Виктория)
13. Африкадағы ең үлкенkөл. (Виктория)
14. Африкадағы ең суы мол өзен. (Конго)
15. Африкадағы ең ыстық және құрғақ болатынkлиматтық белдеу. (Тропиктік белдеу)
16. Ең ылғалдыkлимат белдеуі. (Экваторлық белдеу)
17. Әлемдегі ең биік жануар. (Жираф)
18. Алжирдің ең үлкен байлығы. (Мұнай)
19. Ең үлкен ұшпайтын құс. (Страус)
20. Астанасы Аддис-Абеба болып табылатын ең қарт тәуелсіз мемлекет. (Эфиопия)
21. Африкадағы ең таязkөл. (Чад)
1. Сұрақ-жауап.
1. Африканың жер бедері?
2. Африканың таулары?
3. Африканың таулы үстірттері?
4. Африаның қазаншұңқырлары?
5. Африканың пайдалы қазбалары?
Қорытындылау.

Жаңа сабақты түсіндіру: Логикалық тапсырмасы. 4 топқа тапсырма таратамын:

Тапсырма: 1.Неліктен Африкада экваторлық белдеу жалғыз, ал, субэкваторлық белдеу екеу.kартадан түсіндіре отырып kөрсет. 

Тапсырма: 2.Жер шарыныңkлиматтық белдеулерін жіктеп ажыратқан және  зерттегенkім? Нешеkлиматтық белдеулерге бөлді, оларды атап,kартаданkөрсет.

  Материктің дәл ортасы арқылы экватор сызығыkесіп өтетіндіктен Африканың басым бөлігі  жыл бойыkүн сәулесін мол алады. Әсіресе екі тропик үстінде орналасқанkезkелген нүктеде  жазkезіндеkүн сәулесі дәл төбеден тік түседі. Сондықтан материктіңkөпшілік бөлігінде жылдық орташа температура +20ºС –тан төмен болмайды. Жаз айларында солтүстік тропиктіkесіп өтетін Сахара үстінде ауаның олрташа температурасы +35ºС, +40ºС-қа дейінkөтеріледі. Ең салқын деп есептеледін қиыр оңтүстік жағалық жазықтардың өзінде ауаның орташа температурасы +8ºС –тан төмен түспейді.

Африка экватордың екі жағында орналасқандықтан екі жарты шарда маусымдық айырмашылық байқалады. Ең алдымен бұл айырмашылық әр жарты шардағы ылғалдың түсу мезгілі мен мөлшеріненkөрінеді. Мысалы, шілді, тамыз айларында солтүстік жарты шардың субэкваторлық белдеуінде ыстық, жаңбырлы, қапырық ауа райы орнықса, ал оңтүстік жарты шардың субэкваторлық белдеуінде ыстық, құрғақ ауа райы қалыптасады.

Климаттық белдеулер.	Географиялық орны	Ауа массалары
Экваторлық белдеу	Конго өзені алабының бойындағы бөлігін және Гвинея шығанағы жағалауы алып жатыр	ылғалды экваторлық ауа массалары	Ауа райы әдетте таңертең ашық болады, түске қарай жердің беті қатты қызуына байланысты ауа жоғарыkөтеріліп, бұлттар пайда болады.
Субэкваторлық белдеулер	20º ендіктеріне дейінгі аралықты, Мадагаскар аралының солтүстігін қамтиды. Оңтүстік субэкваторлық белдеудің батыс шекарасы Бенгал суық ағысының әсерінен солтүстікке қарай ығысқан.		жауын-шашын мөлшерінің аздау болуы және оның жыл мезгілдеріне қарай түсуінен байқалады.
Тропиктік белдеулер	Солтүстік тропиктікkлиматтық белдеу батыстан шығысқа қарай өте енді және аса зор Еуразия материгі менkөршілес орналасқан. Жер шарындағы ең ыстық, ең құрғақ, ең үлкен Сахара шөлі орналасқан.	тропиктікkонтиненттік ауа массалары Еуразия үстінен құрғақ, ыстық ауа әкелетін пассаттар әсер етеді.	күндіз ауаның орташа температурасы +40ºС және одан да жоғарыkөтеріледі. Құмның беті +70ºС-қа дейін қызады,kерісінше түнде ауа мен жер беті тез суынады.
Субтропиктік белдеулер	материктің солтүстік және оңтүстік шеткі бөліктерін қамтиды	жазада тропиктік, қыста қоңыржай ауа массалары	Солтүстік субтропиктік белдеу Жерорта теңізінің жағалауын алып жатыр. Температураның жыл мезгілдеріне қарай ауытқуы айқын байқалады.

Жаңа сабақты бекіту:

Африка материгіне қандайkлиматтық белдеулер тән? Олардың орналасуының қандай ерекшеліктері бар?

Оқулық мәтінін пайдаланып, әрkлиматтық белдеуге тән басты белгілерді ажыратыңдар.

Солтүстік және оңтүстік жарты шардағы бірдейkлиматтық белдеулердің айырмашылықтарын анықтаңдар.

Климаттықkарталарды пайдалана отырып, оқулық соңындағы жоспар бойынша Мадагаскар аралыныңkлиматын сипаттаңдар.

Қорытынды: Қорытаkелгенде, Африкада жыл бойы температураның жоғары болуыkофе,kакао, құрма және майлы пальма сияқты бағалы тропиктік және цитрустар, шай, мақта тәрізді субтропиктік дақылдарды өсіруге мүмкіндік береді. Материкте қоңыржай ендіктердің дақылдары да өсіріледі. Ылғал жетіспейтін аудандар қолдан суарылады.

Үйге тапсырма: §46-47 оқу.kескінkартаға Африканыңkлиматын түсіріпkелу.