Атом ядросының құрамы. Ядролық әрекеттесу. Ядролық күш. Физикалық шамалардың ядролық физикадағы өлшем бірліктері. (9 сынып)

• 1 слайд

  Өткен тақырыпты қайталау
  1
  2
  6
  5
  4
  3
  

• 2 слайд

  Сәулелердің әсерінен электрондардың сұйық және қатты дене бетінен босап шығу құбылысын фотоэффект деп айтамыз
  
  1.Фотоэффект дегеніміз не?
  

• 3 слайд

  Е=hv
  2.Планк формуласы қандай?
  

• 4 слайд

  Өзіне түскен әр түрлі жиіліктегі сәулелерді толық жұтып алатын денені абсолют қара дене деп атайды.
  3.Абсолют қара дене деп қандай денені айтамыз?
  

• 5 слайд

  hv= А шығу + 𝑚𝜗 2 2
  4. Эйнштейн формуласы қандай?
  

• 6 слайд

  Е т =𝜎 𝑇 4
  5. Стефан-Больцман заңы қалай өрнектеледі?
  

• 7 слайд

  1911ж. Э.Резерфорд
  6.Атомның планетарлық моделін кім және қашан ашты?
  

• 8 слайд

  Атом ядросының құрамы. Ядролық әрекеттесу. Ядролық күш. Физикалық шамалардың ядролық физикадағы өлшем бірліктері.
  

• 9 слайд

  1911ж. Резерфорд Күн жүйесіне ұқсас атомның планетарлық моделін ұсынды.
  Энергия мен импульстің сақталу заңына сүйеніп, 1932 жылы Резерфордтың шәкірті Д.Чэдвик ядро құрамына кіретін жаңа бөлшек – нейтронды ашты. Кез-келген химиялық элементтiң атомының ядросы оң зарядталған протоннан және заряды жоқ нейтроннан тұрады. Оларды жалпылап нуклондар деп атайды, ал тұтас ядро нуклид дейді.
  
  

• 10 слайд

  Атом ядросының құрылысы
  Көміртек атомы
  

• 11 слайд

  
  
  Ядродағы протондар мен нейтрондардың жалпы санын А әрпімен белгілейді. А санын массалық сан деп атайды.
  Протонның массасы мен заряды:
  m p=1836me≈1,67.10-27 кг, e0=1,6.10-19 Кл.
  Нейтронның массасы:
  m n=1839me.
  Нақты бір элементтің ядроларындағы протондар саны (Z) өзгермейді, нейтрондар саны әр түрлі болып кездеседі. Осыған сәйкес химиялық элементтің ядролардағы нуклондар саны (А) өзгеріп отырады.
  Мысалы, сутек ядросы 𝑍 𝐴 𝐻 таңбасымен белгілейді.
  Z саны – элементтің реттік нөмірі, сол элемент атомының ядросындағы протондардың санына тең. Ол арқылы ядроның заряды анықталады.
  𝑞 я =+𝑧∗𝑒
  Сондықтан, Z санын заряд саны деп атайды. Мысалы, гелий атомы ядросының 2 4 𝐻𝑒 заряды 𝑞 я =+2𝑒, ал заряд саны 𝑍 𝐻𝑒 =2.
  
  
  

• 12 слайд

• 13 слайд

  А массалық санмен Z заряд санын біле отырып, ядродағы N нейтрондар санын таба аламыз:
  N=A - Z
  Бір-бірінен тек нейтрондар санына қарай ажыратылатын бір элементтің әр түрлі ядроларын изотоптар деп атайды.
  Ядрода нуклондарды берік байланыста ұстап тұрған күшті ядролық күш деп атайды.
  Ядролық күш күшті өзара әсерлесулерге жатады. Ядролық күштің қасиеттері:
  1. Ядролық күштер қысқа әрекетті күштер. Оның әсер ету ара-қашықтығы шамамен~10-15 м.
  2. Ядролық күштер қаныққыш күштер. Яғни әрбір нуклондар тек көршілес белгілі нуклондармен әсерлесе алады.
  3. Ядролық күштер зарядтарға тәуелсіз. Ядролық күш зарядтардың бар- жоғына, олардың таңбаларына тәуелді емес.
  
  

• 14 слайд

  Атом ядросының құрылысын, қасиеттерін және түрленуін зерттейтін физиканың бөлімін ядролық физика деп атайды. Атом ядросы нейтрондар мен протондардан тұрады. Ядролық физикада, бірліктердің халықаралық жүйесімен қоса, арна
  йы бірліктер де қолданылады. Оларға ұзындық, масса және энергия бірліктері жатады.
  1.Ядролық физикада ұзындық бірлігі ретінде фемтометр алынады: 1 фм= 10 −15 м. Бұл бірлік Италия физигі Э.Фермидің құрметіне ферми деп те аталады.
  2.Атомдық және ядфролық физикада бөлшектердің массасын анықтағанда массаның атомдық бірлігі деп аталатын шама қолданылады. 1 м.а.б. = 1,66.10-27кг
  3.Атом физикасында энергияның бірлігі ретінде электрон-вольт (эВ) алынады.
  1эВ = 1,6∙ 10 −19 Кл∙1В=1,6∙ 10 −19 Дж
  1кэВ = 10 3 эВ=1,6∙ 10 −16 Дж
  1МэВ = 10 6 эВ=1,6∙ 10 −13 Дж
  1ГэВ = 10 9 эВ=1,6∙ 10 −10 Дж
  
  

• 15 слайд

  Есеп шығару.
  42 жаттығу, №1
  Есептер жинағынан:
  16-16; 16-17; 16-18.
  

• 16 слайд

  Бекіту сұрақтары:
  1.Нейтронды кім және қашан ашты? 2.Нуклондар деп нені айтамыз?
  3.Ядролық күштер дегеніміз?
  4.Фемтометр ненің бірлігі ретінде алынды?
  5.Массаның атомдық бірлігі нешеге тең?
  

• 17 слайд

  
  
  Үйге тапсырма
  
  
  § 55-56(1)
  42 жаттығу, №2