Баяндама: "Отбасы – бастапқы тәрбие мектебі".

Тақырыбы:

«Отбасы – бастапқы тәрбие мектебі»

Сайрамбаева М.Д.    

2016-2017 оқу жылы

Отбасы – бастапқы тәрбие мектебі.

Заманымыздың заңғар жазушысы Мұхтар Әуезовтың «Ел боламын десең, бесігіңді түзе» деген нақыл сөзінің мәні тереңде жатыр. Яғни болашақ тізгінін ұстар, елінің ертеңі болар, халқының үмітін ақтай білетін, ден сау, білімді де саналы жас ұрпақты өсіру талабынан туындап отыр. Осы ұлы мақсаттарға жету мақсатында киелі де қасиетті екі түсінік бар. Бірі – баланың бастапқы тәрбие мектебі алтын бесік – отбасы болса, екіншісі – алтын ұя мектебі. Бұл екі ортаның да мақсат-мүддесі ортақ. Отбасы, ата-ана адамды дүниеге әкеліп, қалыптастырып, дамытып жетілдірсе, адам бойындағы бар игі қасиет мектеп қабырғасында қаланады.

Ұлы Абай атамыз «Адамның адамшылығы – ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы қрбы, жақсы ұстаздан болады» деп көргендікпен ой түйген. Бала өміріне қажетті тәлім-тәрбиенің іргетасы ата-ана арқылы отбасында қаланады.

Дана халқымыз «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» демекші  ата-наның әрбір іс-әрекеті балаға үлкен сабақ. Әрбір ата-ана өз балаларының тұңғыш тәрбиешілері. Бала – ата-ананың адамгершілік өмірінің айнасы. Адамгершілік қасиет отбасы мүшелерінің қадірлеуінен, олардың өзара бірлігі мен түсінушілігінен, ата-ана мен балалар арасындағы мейірімді қарым-қатынастың қалыптасуынан үлкенге құрмет, кішіге ізет секілді толып жатқан жазылмаған заңдылықтар арқылы көрініс табады.

Ата-ананың жасөспірімдерді қалыптастырудағы рөлі өте зор. Ата-ананың бала алдында жеке басының үлгі өнегесі, беделі жоғар болуы керек. Ата-ананың киім кию, сөйлеу мәдениетінің жоғары болуы, өзгеге деген ілтипаты, үй ішіндегі тазалық пен тәртіп, сыпайы мінез, мейірімділік, төзімділік, балаға деген сүйіспеншілік тәрбие барысында өзінің оң нәтиже берері анық. Баланың үйде көргені, ата-анасынан, жақсы туыстарынан естігені – ол үшін тәрбиенің ең үлкені.

Баланың жаны мен тәні таза, рухани бай, дені сау етіп өсірумен бірге, еңбекке деген сүйіспеншілікке, ұлтжандылыққа, адалдыққа, жинақылыққа баулып өсіруі шарт. Осы тамаша қасиеттердің бәрін ата-ана бойынан тауып, соған еліктеп өссе және әрбір ата-ана баласының жүрегінен жол тауып, оның өмірдегі шынайы досына айналса, тер төккен еңбекгінің жанғаны.

«Қарға балаласын аппағым дер, кірпі баласын жұмсағым дер» дегенді ескеріп, баланы қанша жақсы көргенімен, оның жасаған жағымсыз қылықтары мен елеулі қателіктерін ескерусіз қалдыруға мүлде болмайды. Әрине, ол үшін баланың намысын қорламай, ар-ожданын аяққа таптамай, сенімсіздікпен қарамай, байыппен, ақылмен, қамқор сөзбен түсіндіру қажет. Сәл ған сәтсіздігіне бола балаға сенімсіздік білдіру оны алға ұмтылмайтын, жігерсіз жасық бала болуға итермелейді. Ал бұл ата-ананың бала тәрбиесіндегі жіберген үлкен олқылығы. Отбасы жағдайында баланы кішкентайынан спортпен шұғылданып, денесін шынықтыруды, қоршаған ортаны қорғауды, еңбекке бейімделіп өсуін қалыптастырған жөн.

Тәрбие ешқандай үзіліс дегенді білмейді. Ол тұрмыста, ойын үстінде, оқу, еңбек барысында, барлық кезде  жүре береді. Сондықтан «Бала тәрбиесі – баршаға ортақ» екенін ескеріп, жас ұрпақты саналы азамат етіп тәрбиелеу – ең негізігі міндетіміз.

Ұлы Абайдың даналық ойларына тереңірек үңіліп көрейікші:

Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол

Адам болам десеңіз.

Тілеуің өмірің алдыңда

Оған қайғы жесеңіз.

Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек, бекер мал шашпақ

Бес дұшпанын білсеңіз.

Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рахым ойлап қой

Бес асыл іс көнсеңіз.

Мұндағы қашық болатын бес қасиетке бала бойын алдыртпасақ, ал асық болатын бес нәрсені тәрбиенің түп қазығы етіп алсақ, көздеген мақсатқа жетеріміз анық.