ЭССЕ "ҰСТАЗ – КИЕЛІ, ӘРІ ӨТЕ КӨНЕ МАМАНДЫҚ"

               ҰСТАЗ – КИЕЛІ,  ӘРІ ӨТЕ КӨНЕ МАМАНДЫҚ !

        Мен -заманауи мұғаліммін.  Тарихқа үңілсек, халқымыз әрқашанда ұстаз мәртебесін көтеріп, аса жоғары қастерлеп, бағалаған . Адам Ата Хауа Анадан бері жұмыр басты пендені ойландырып,толғандырып келе жатқан, қоғам өзгерсе де қажеттігін жоймайтын үлкен мәселе – шыр етіп дүниеге келген нәрестені өмір сүруге дайындау. Бұл – қиынның қиыны. Себебі әр адам – қайталанбас тұлға. Оның жан дүниесі – өзінше бір әлем. Ұстаз – сол әлемді шар-тарапқа жетелеуші. Оз басым, ұстаз – бала болмысына өзгеріс енгізуші, бағыт-бағдар беруші, ата-ананың сенімді көмекшісі деп ұғынамын. 

      Ұлы ағартушы Ахмет Байтұрсынов: «Мектептің жаны – мұғалім.  Мұғалім қандай болса, мектебі һәм сондай болмақшы, яғни мұғалім білімді болса, білген білімін басқаға үйрете білетін болса, ол мектептен балалар көбірек білім біліп шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі, мектепке керегі – білімді, педагогика, методикадан хабардар, оқыта білетін мұғалім», – деген. Ғасырға жуық уақыт өтсе де, Алаш арысының осы сөзі ескірген емес. Тек білімді, сауатты адам ғана келешек тізгінін қолына ала алады. Ал, баланың білімге, оқуға деген қызығушылықтарын оята білу ол біздердің, яғни ұстаздар қауымының басты міндеті деп білемін.

        Ұстаз – киелі әрі өте көне мамандық.  Өмірдегі көп мамандықтардың ішінде жан-жақты білімділікті, икемділікті, шеберлікті, ерекше шәкіртжандылықты, мейірімділікті қажет ететін мамандық– ұстаздық.  Олай дейтінім, мұғалім еңбегі біріншіден, адамзат қоғамы тарихында жинақталған ғылым негіздерінен білім беруге тиіс болса, екіншіден, үнемі шәкірттерімен қарым-қатынаста болып, білсем, үйренсем деген бала арманы мен оның сырлы тағдырына басшылық етуді мойнына алған маман.  Ескендір Зұлқарнайын: «Даңқ пен абыройға кенелуімде мен бір адамға қарыздармын, ол – ұстазым Аристотель»,- десе, Абылайхан Төле биді, Шәкәрім ұлы ақын Абайды ұстазым деп, шексіз құрметтеп кеткен екен.

      «Мен  - мұғаліммін» дегенді  кейбіреулер өкінішпен, екіншілер ұяла дауысын бәсеңдете, ал тағы басқасы жасқана  айтады, ал мен болсам өз мамандығын мақтан тұтатын , алғанынан  берері мол жүздеген педагогтар сияқты,  ұстаз болғанымды мақтан етем! Өмірдегі бақытым – жүрек қалауымен ұстаз болуым . Бұрынғы қазақ даласындағы ағартушылық қызмет-  балаға жазу-сызу, оқуды үйретуге ғана  болса, бүгінгі таңдағы білім беру саясаты мүлде басқаша. Бүгінгі ұстаз шәкіртіне ғылым негіздерінен мәлімет беріп қана қоймай, оны дүниежүзілік білім, ақпарат, экономика кеңістігіне шығуға, яғни қатаң бәсеке жағдайында өмір сүруге тәрбиелеуі керек. Ол нағыз ұстаздың ғана қолынан келеді. Біріншіден,ол- өз кәсібінің майталманы болу керектігі айтпаса да түсінікті. Осы мақсатта,  Қостанай мемлекеттік педагогикалық университетінде студенттік қызыққа толы өмірде  білім нәрін сусындатып , дипломды маман атандым . Әрине, ұстаз болу жоғарғы  педагогикалық оқу орнын бітіру аздық етеді. Ұстаздық атты ұлы шыңға көтерілу үшін өмір бойы оқисың- бұл менің  ұстаздық еткен қызметімнің алтын арқауы, бәйтеректей биік діңгегі.   ХХІ ғасыр- бұл ақпараттық қоғам дәуірі,  технологиялық мәдениет дәуірі. Сондықтан, екіншіден,  күнбе күнгі көп қырлы  ұстаздық еңбегімде өмірдің көшінен қалмай, яғни білім мен біліктілікті әрдайым жетелдіріп,  жаңа инновациялық технологияларды меңгеріп отыру керектігін түсіндім.  

       Мен сабақтарымда  бірсарындылықты ұнатпаймын, сондықтан әрдайым оқушылар үздіксіз ізденіс үстінде . «Мен еш уақытта өз оқушыларыма еш нәрсе үйретпеймін – тек қана олардың оқуы үшін жағдай жасаймын»  ,-деген Альберт Эйнштейннің сөзі мақсатым.  Ойлап шығару, жүзеге асыру, топтық жұмыс, жеке жұмыс, даралап оқыту, сан алуан дамыту ойындары – қалыпты  сабақ үлгісі.  Ұстаз ретінде тек қана жалаң білім беріп қоюмен шектеліп қалмауға барынша тырысамын:тәжірибе алаңы, ғылыми конференциялар, ғылыми жобалар сайысы, зияткерлік ойындар қолданамын. Ұлы  ағартушысы Уильям Уорд:  – Жай мұғалім хабарлайды,  Жақсы мұғалім түсіндіреді, Керемет мұғалім көрсетеді, Ұлы мұғалім шабыттандырады, – деген сөздерін ой елегінен өткізіп отырамын.  Жылма жыл курстарға қатысып, тәжірибе жинақтау, алмасуды жөн санаймын.

    Әрдайым есімнен ұлы ғұлама Әбу Насыр Әл – Фарабидің «Адамға ең бірінші білім емес, тәрбие беру керек, тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы» деген ұлағатты сөзі шыққан емес. Менің ұғымымда, алдымыздағы әрбір бала қайталанбас бір ғажайып әлем десек, мұғалім шын мәнінде баланы жан тәнімен беріле сүюі керек.

       Алдымен рухани қуат беру керек. Мейірімділік, шыдамдылық, кешіре білу, баламен тең жағдайда сырласу, оның мүмкіндіктеріне сену, ойын әрқашан құлақ қоя тыңдау арқасында   қанша тентекті жуасытып, небір еркені сабасына түсіріп, тәртіпке баулып, есейтіп, ержеткіздік десенші! Егер әр шәкірт өмірде бір кірпіш болып қаланып, ұстаздан шәкірт озып жатса, бұл нағыз мақтаныш емес пе?

     Бақыттың үлкені – өзіңді-өзің тану. Ұстаз өзін-өзі қай уақытта таниды? Ол алдындағы шәкіртінің қияға қанат қағып, елінің азаматы болған сәтінен таниды. Ендеше, бүгінгі білім мен білік бәсекелес заманда ұландарымыздың биіктен көрінуіне күнделікті ісіміздегі жаңашылдығымыз арқылы, жан-жақты берген тәрбиеміз арқылы қол жеткіземіз. 

Краткое описание документа:

Мен -заманауи мұғаліммін. Тарихқа үңілсек, халқымыз әрқашанда ұстаз мәртебесін көтеріп, аса жоғары қастерлеп, бағалаған . Адам Ата Хауа Анадан бері жұмыр басты пендені ойландырып,толғандырып келе жатқан, қоғам өзгерсе де қажеттігін жоймайтын үлкен мәселе – шыр етіп дүниеге келген нәрестені өмір сүруге дайындау. Бұл – қиынның қиыны. Себебі әр адам – қайталанбас тұлға. Оның жан дүниесі – өзінше бір әлем. Ұстаз – сол әлемді шар-тарапқа жетелеуші. Оз басым, ұстаз – бала болмысына өзгеріс енгізуші, бағыт-бағдар беруші, ата-ананың сенімді көмекшісі деп ұғынамын.

Ұлы ағартушы Ахмет Байтұрсынов: «Мектептің жаны – мұғалім. Мұғалім қандай болса, мектебі һәм сондай болмақшы, яғни мұғалім білімді болса, білген білімін басқаға үйрете білетін болса, ол мектептен балалар көбірек білім біліп шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі, мектепке керегі – білімді, педагогика, методикадан хабардар, оқыта білетін мұғалім», – деген. Ғасырға жуық уақыт өтсе де, Алаш арысының осы сөзі ескірген емес. Тек білімді, сауатты адам ғана келешек тізгінін қолына ала алады. Ал, баланың білімге, оқуға деген қызығушылықтарын оята білу ол біздердің, яғни ұстаздар қауымының басты міндеті деп білемін.