Физика пәнінен "Сәулелену көздері" тақырыбына презентация

• 1 слайд

  Сәулелену көздері
  

• 2 слайд

  α
  Химиялық элементтердің радиоактивті ядроларының изотоптары  альфа-бөлшектерді бөледі. Ауыр ядролар үшін альфа-ыдырау сипаты тән.
  β
  Бұл кезде ядро изотоптарының элементтері өзбеттерімен электрондарды шығарады.
  γ
  Атомдардың номерлерімен массалар санының өзгертілуінсіз, массасы мен зарядтары жоқ, фотонның элементарлы бөлшектері түріндегі изотоп элементтерінің көп мөлшердегі энергияларының ядролардың қозулары нәтижесінде шығарылатын жағдай.
  

• 3 слайд

  Радиоактивтік жағдай кезінде тұрақсыз ядролар бір немесе бірнеше бөліктерге бөлінеді. Жалпы алғанда атом нейтралды болады. Кез келген атомдар нуклидтер деп аталынады. Бірдей Z номерлері бар, бірақ А массалары әртүрлі нуклеидтерді атомдық номрлері  Z изотопты элементтер деп аталады. Бірдей элементтердің изотоптарының протондары мен орбитиалды электрондарының саны бірдей болады, бірақ нейтрондарының саны химиялық құрамы бойынша әртүрлі, сондықтан ядроларының қасиеті әртүрлі болады.
  
  

• 4 слайд

  Қазіргі кезде урандық, актиниилық және торийлік қатарға жататын 30-ға жуық α-активті ядролар белгілі. Бұл тізбектер 238U, 235U ядродан басталып, 206Pb, 207Pb, 208Pb аяқталады. Осы табиғи α-активті ядролар басқа қорғасыннан кейінгі орналасқан жеңілдеу ядролар тобына жататын жасанды жолмен алынған α-активті ядролар бар.
  α радиоактивтіліктің ең керемет қасиеттерінің бірі α бөлшектердің энергияларының аз өзгергенде олардың жартылай ыдырау периодының диапозондарының өте үлкен болып табылуы.
  212Ро жартылай ыдырау периоды үшін 8,78 МэВ шығады. Оның жартылай ыдырау периоды Т1/2 = 3,04∙10-7с
  
  

• 5 слайд

  
  β активті ядроның жартылай ыдырау периодының мүмкін мәнедерінің шегі 10-2 с болады. Бұл ыдырау кезіндегі энергияның нуклонның ядромен байланыс энергиясынан көп болуын тудырады. Бұл жағдайда нуклондардың ядродан шығу ықтималдығы β бөлшектерден көп болады. β ыдырау кезінде нитрина пайда болады. β бөлшектердің спектрі үздіксіз.
  β ыдырау кезіндегі бөлінген энергия көп болса, соғұрлым жартылай ыдырау периоды аз болады. Кейбір β өтулер үшін өту энергиясының 5-ші дәрежесіне пропорционал жартылай ыдырау периоды кемиді.
  
  

• 6 слайд

  γ – сәуле шығару магнит өрісінде ауытқымайды, демек оның заряды жоқ. Гамма – сәуле шығару радиоактивтік ыдыраудың жеке бір түрі емес, ол α және β ыдыраулармен қабаттаса өтетін процесс. Қозған күйдегі ядро атом сияқты, жоғарғы энергетикалық деңгейден төменгі энергетикалық деңгейге өткенде энергиясы бар гамма-квантын шығарады
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 7 слайд

  Егер пайда болған β ядро қозған күйде болса, γ квант шығарады да, негізгі күйге көшеді. Нейтрондарды генерациялау кезінде мына реакция қолданылады.
  Нейтрондарда радиоактивті ядролар болмайды. Ядроның қозу энергиясы ядроның байланыс энергиясымен ұшып келген бөлшектің кинетикалық энергиясының қосындысына тең. Егер қозу энергиясы нейтронның байланыс энергиясынан көп болса, онда нейтрон бөлініп шығады. Ал, қозу энергиясы массалық саны β тең негізгі ядроның энергиясы мен нейтронның қосындысына тең болады
  9 4Ве + 4 2Не → 12 6С + 1 0n
  Q = 5,71 МэВ
  Q = [(mc + mn) – (mBe + mβ)]c2 = 5,71 МэВ
  

• 8 слайд

  Реакторлар
  Ядролық реактор, атомдық реактор – атом ядросы бөлінуінің басқарылатын тізбекті реакциясын жүзеге асыратын құрылғы. Оның негізгі бөліктеріне: ядролық отын (мысалы, уран не плутоний), баяулатқыш, шағылдырғыш, суытқыш), бақылау және өлшеу приборлары жатады.
  Атомдардың ядроларын бөлетін немесе біріктіретін реакциялар арнайы қондырғыларда орындалады. Ондай қондырғыларды атомдық (ядролық) реакторлар немесе атомдық (ядролық) бомбалар деп атайды.
  
  

• 9 слайд

  Ядролық реактор кейде пайдаланылатын баяулатқышына (мысалы, графит, бериллий, ауыр су, т.б.) не суытқышына (мысалы, сұйық металл, т.б.) қарай да бөлінеді. Өзін-өзі қуаттайтын тізбекті реакция уран-графитті ядролық реакторда Э.Фермидің басшылығымен 1942 ж. 2 желтоқсанда АҚШ-та алынды. Атом реакторларындағы ядролық реакциялар басқарылатын жолмен іске асырылады, ал атом бомбаларында басқарусыз жарылыс түрінде орындалады.
  Тізбекті бөліну реакциясына қажетті ядролық материалдың ең аз массасын сындық масса дейді.
  Уран - 235 изотопы үшін сындық масса 23 килограмдай болады. Бұл — диаметрі 13 см болатын біртұтас уран кесегі. Атом бомбасында ядролық жарылыс затын біртұтас етіп жасамайды. Ядролық реактордың негізгі бөлігін белсенді аумақ (активті зона) құрайды. Белсенді аумақ жылу шығарғыш элементтер (ЖШЭ) деп аталатын ядролық отынмен толтырылған таяқшалардан, оларды айнала қоршап тұрған графит тежегіштерден тұрады.
  

• 10 слайд

  Назарларыңызға рахмет