Интеллектуалды сайыс "Қасиетті екі пән"

Солтүстік Қазақстан облысы

Уалиханов ауданы

Әуезов орта мектебі КММ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Сабыр Айгерім Қайратқызы

Тақырыбы: «Қасиетті екі пән»

Мақсаты:

- туған тіліміздің тұғырының мықты болуына негіз қалаған аға ұрпақ өкілдерінің еңбектерінен оқып үйрену, қазақ тілінің мәртебесін көтеру;

- тез ойланып, жауаптарын тиянақты, жүйелі айта алуға, мұғалімдердің қазақ тілі мен әдебиеті пәні бойынша білімдерін ортаға салу.

Сабақтың әдісі: топтық жұмыс, ойын

Сабақтың көрнекілігі: плакат, кубиктер, сандық, үлестірмелі кеспелер

Сабақтың барысы:  

      Ұйымдастыру кезеңі:

(«Шаттық шеңбері» ойыны, ұстаздар бір-біріне жылы-жылы тілектерін айтады).

         Құрметті ұстаздар! «Қасиетті екі пән» атты сайысымызға қош келдіңіздер! Сабағымыздың тақырыбы, қасиет тұтатын екі пәніміз, олар – қазақ халқының қасиет тұтатын қазақ тілі мен әдебиеті.

          Бұл сайыс үш кезеңнен тұрады:

 I кезең: «Мен ұнататын екі пән»

 II кезең: «Ертегілер еліне саяхат»

 III кезең: «Сөз тапқанға қолқа жоқ»

         ІІ топқа бөлінеміз:

1-топ: «Алғырлар»

2-топ: «Тапқырлар»

         Сабағымызға кіріспес бұрын осы сайысты бағалайтын әділ-қазылармен таныс болайық.

         Ал енді сайысымыздың  I кезеңіне көшейік:

          I кезең «Мен ұнататын екі пән»

          Бірінші кезеңнің шарттары, бұл кезеңде қарапайым төртбұрышты лақтыру арқылы қазақ тілі мен әдебиет пәнінен сұрақтарға жауап беру.

         Қазақ тілі сұрақтары:

1.                 Тілдің негізгі қызметтері? (қарым-қатынас, пікір алысу, өз ойын білдіру құралы)

2.                 Әдеби тіл нешеге және қалай бөлінеді? (жазбаша тіл, ауызша тіл)

3.                 Белгілі бір тілдегі сөздердің жиынтығын не деп атаймыз?(лексика)

4.                 Тура және ауыспалы мағынаға бес-бес мысал келтір (тура мағына: терең көл, ашық терезе, өткір пышақ,т.б. ауыспалы мағына: терең ой, мінезі ашық, өткір көз т.б.)

5.                 Лексика дегеніміз не? (белгілі бір тілдегі сөздердің жиынтығы)

         Әдебиет пәнінен сұрақтар:

1.                 Әдебиет қандай тілден аударғанда және қандай мағына береді? (араб тілінен аударғанда «үлгі сөз» деген мағына)

2.                 Төрт түлік малды ата және олардың пірлерін халық қалай атаған? (жылқы пірі – Қамбар ата, қойдікі – Шопан ата, түйенікі – Ойсылқара, сиырдікі – Зеңгі баба, ешкінікі – Шекшек ата)

3.                 Мақал-мәтел дегеніміз не және олардың түрлері? (Мақал тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін білдіріп, белгілі бір тұжырым жасайды. Мәтелдер ой-пікір бейнелі әрі тұспалдап айтылған ишара түрінде болады. Түрлері: еңбек жайлы, адамның қасиеттері жайлы, ата-ана жайлы, туған -туыс жайлы және т.б.)

4.                  «Ер төстік», «Аяз  би», «Керқұла атты Кендебай» ертегінің қай түріне жатады.

         ІІ кезең.  «Ертегілер еліне саяхат»

          Бұл кезеңде мұғалімдерге екі тапсырманы орындау арқылы ертегілер елінің қақпасын ашу қажет, ол үшін бірінші тапсырма мынадай:

         Интербелсенді тақтадан бір мұғалім қатысушыларға сұрақ қояды, сол сұраққа әр топтан бір мұғалім жауап беру керек.

          1. Сұрақтар:

  1) «Аяз би» ертегісінде неше жаман айтылған және олар не?

  2) «Керқұла атты Кендебайдың» ертегідегі образының сомдалуы, ол қандай адам?

         Жауабы:

  1) Үш жаман: шөптің жаманы – , құстың жаманы –, адамның жаманы – .

  2) Ертегіде Кендебайды жақсы образда сомдаған, ол жақсы, қайырымды, адамгершілігі мол, ізетті, кішіге құрмет, үлкенге ізет білдіретін адам.

   2. Тақтада берілген ертегілер еліне апарар қақпаны ашу үшін баспалдақ арқылы сұрақтарға жауап бере отырып қақпаға жете аламыз.

          III кезең. «Сөз тапқанға қолқа жоқ»

          Бұл кезеңде  қазақ тілі пәнінен берілген тапсырмаларды орындау және бұл кезең өз ішінен үш тапсырмадан құралған, олар:

1-тапсырма. Сандықта берілген сөздерді таңдап алу арқылы сол сөзден бірнеше сөздер шығару. Олар: сөзжасам, грамматика, лексика, стилистика, фонетика, синтаксис сөздері берілген.

2-тапсырма. Мұғалімдердің мақал-мәтелге деген құштарлығын тексеру, жарыстыру. Тілге байланысты мақал-мәтел жарыстыру.

3-тапсырма. Сөзжұмбақ, тақтада берілген сөзжұмбақты шешу.

         Сабақты қорыту. (Әділ-қазылар сөзі,  жеңген топқа алғыс хат беріледі.)

         Сүйемін туған тілім — анам тілін,

          Бесікте жатқанымда-ақ берген білім.

          Шыр етіп жерге түскен минутымнан

          Құлағыма сіңірген таныс үнін, - деп, бүгінгі «Қасиетті екі пән» сайысымызды аяқтаймыз, көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахмет, сау болыңыздар!