Изи да кугу йылме уке. Нет большого и малого языка. На марийском языке. К дню Марийской письменности

Изи да кугу йылме уке

(Марий Тишке кече вашеш)

1.Кеч-могай йылмыштат  тÿн верым мутвундо налеш.

2. 10 томан «Марий мутер» 32 тÿжем утла шомак ,С.Я.Черных «Словарь марийских личных имен.Марий ен-влак мутер» 16120 марий лÿм,. З.ВУчаев. «Марла-рушла мутер» 20 тÿжем наре шомак уло.

3.Кап, парня,олык, шоган, имне  чуваш йылме гыч , кияр, кешыр, перемеч, поран пасу татар йылме гыч,черке, пырня, курезе, кÿсле, костенеч руш йылме гыч

4. Мут ыштымаште эн патыр суффиксальный йöн. Лÿм мут ышташ 42 суффикс, пале мут ышташ 27 суффикс, глагол ышташ 40 утла суффикс, наречий ышташ 21 суффикс кучылталтеш.

5. Кугезе марий йылмыште пÿртÿс мут уке улмаш. Тудым юмо мут дене кылденыт. Пÿртÿс мут тыге лийын: пÿрымö+ тÿс мут-влак  негызеш.1920  ийлаште шочын.

6. Гласный йÿк-влак( йонйÿк): олыкмарий-8, курыкмарий-10, касвел-йÿдвел наречий-12.

7.Шомак гласный йÿк дене моктенен огеш керт- мутым каласаш неле, мураш йöсö.

8. Лач гласный ден  йонгыдо согласныян мут-влак шуко уло: айдеме, авана, яндар, мланде.

9.Марий учебниклаште( школлан лукмо) 7 падежым ончыктат. Южо учëный   сравниетльный , совместный ( З.В.Учаев),  лишительный(О.А.Сергеев) падеж-влакым   тушко ешараш кÿлмö нерген ойлат.

10 Обстоятельственный падежын кушак? йодышыжо мондалтеш. Обстоятельственный падеж  местный падеж деке лишем шога.Чыла годымат алмашташ ок лий. Могай падежым кучылташ кÿлмым глагол ойла

11.Пале мут синонимлан поян.

12. Чот мут еш 20 ута мут гыч шога.

13.Олмештыш мут- тÿрлö койышан, кугу ешан ойлымаш ужаш. Чылаж годымак лÿм мутым, пале мутым, чот мутым алмаштен огеш керт.

14.Ик гана але писын лийше действийым ончыкташ ал суффикс, шуко гана лиймым  ончыкташ ыл, кал, ед, ышт суффикс-влак полшат.

15.Шорымо причастий  чулым улмыж дене ойыртемалтеш.

16.Наречий утларакше пале мут гыч лиеш. Синонимлан поян.

17.М.Шкетан ден Д.Орай  сылнымутым возымо пашаштышт 700 утла  онартыш мутым кучылтыныт.

18.Почеш мут ешат поян. Наречий гыч лийше почеш мут ятыр погына.

19. Сложный предложений( кыдежан ойлончо) кок шомакан лийын кертеш.

20. Чÿчкыдын кучылталтше 9 тужем мут гыч  4 тÿжемже лÿм мут лиеш.

21.Марий йылме денат кугу шонымашым, поро ойым каласаш лиеш. К.Васин.

22.Йылмына курымла гоч кугезына-влак деч мемнан деке толын шуын, волгалтын, атыланен. Шуко возыктыш ден книгалаш куклаш лийдымын пенгыдемын. Тугеже тудо йомшаш огыл. С.Д.Дмитриев

           С.Д. Дмитриевын «Шочмо йылмынан поянлык  ден чеченлыкше» пашаж почеш ямдылыме. «Ончыко» №11 стр-12-26 В.Смирнов ямдылен.