Къырымтатар тили .7-нджи сыныф.
Мевзу: Фииль. (кириш дерси).
Макъсатлар:
-Фииль сез
чешити акъкъында анълам берюв, фиильлерге догъру суаль къоюв ве дигер чешитлерден
фаркъыны, фиильлернинъ нуткъумыздаки ролюни бельгилемек;
-Фииллернинутукъта
къулланув ве манаджа келишкен фииллерни тапув хусусиетлерини инкишаф этмек;
-Талебелернинъ
афызаларыны, фикир юрсетювлерини ве озь фикирлерини ифаде этмекни инкишаф этюв;
-Озь
сагълыкъларына мукъайтлыкъ, этрафтакилерге урьмет тербиелев ве ана тилине
меракъ догърув.
Дерснинъ
теминаты: такъдим, дерсликлер.
Дерснинъ
кетишаты:
I.Тешкилий
къысым (селямлашув).
II.Янъы
мевзугъа кириш.
Тахтада
сезлер: алма, къырмызы, окъумакъ, чечечик, тербиелер,бакъты, ашай.
Тахтада не
коресинъиз? (сезлер) ( 2 слайд).
-Сизлерге
берильген сезлер боюнджа насыл вазифелернинъ беджерильмесини теклиф этер
эдинъиз?(ялгъамаларны тапмакъ, сез чешитлерини ве сезлернинъ сайысыны
бельгилемек).
-Бу сезлерни
насыл болюклерге болер эдинъиз? Таныш олгъан, яни эвель кечильген сез
чешитлерини айтынъыз.
-Демек, окъумакъ,
бакъты, ве ашай сезлери къалдылар. Оларны дефтерлеринъизге язынъыз.
-Бельки, бу
сез чешитининъ адыны бириси биледир?
Тахтада:ИФАИПИРЛЬЮ.
Арткъач арифлерни алып ташласакъ, дерсимизнинъ мевзусыны тапармыз. ( 3слайд).
-Насыл
мевзу? (Фииль)
III.
Янъы мевзунынъ илян этилюви.
Тахтада:
Сан ве дерснинъ мевзусы язылгъан.( 4слайд)
-Келинъиз,
«Сез чешитлери» адлы Э.Гъанининъ шакълы шииринден парчасыны окъуйыкъ.( 5слайд).
Ким? ве
Не?-деп,
Исимлер
эр вакъыт суаль бере.
Фииль исе
гедже-куньдюз
Иш,
арекет беджере…
Сез
чешитлерни билермиз.
Оларны
огренемиз.
Оджамыз
сорагъанда,
Догъру
джевап берермиз.
-Фииль
акъкъында сиз энди не билесинъиз?
-Бираз
тюшюнип, айтынъыз, фииллерни дигер сез чешитлеринден фаркъ этмек ичюн, насыл суаллерге
джевап бермелимиз?( 6слайд)
- Фииль нени
бильдире?(предметнинъ иш-арекетини)
- Насыл
суаллерге джевап бере?( Не япты? Не япа? Не япаджакъ?)
- Озь
мисаллеринъизни кетирнъиз.
-
Фииллернинъ джумледеки ролю. Кениш олгъан джумле тизип олурмызмы?
Вазифе:
Келинъиз, фииллерни тюшип къалгъан метинни окъуп бакъайыкъ. Оларнынъ манасыны
анълап олурмызмы?( 7слайд)
Азламлар
коюнде бу гедже бир башкъалыкъ… Койнинъ ара-сыра эвлеринде, тышарында дым
къаранлыкънен курешмек истер киби, пенджереден джельпиреп созулгъан яры
къырмызы лампа ярыкълары…, койнинъ ашакгъы башында копеклер, биревлерни
озгъарыр киби,… Биревлернинъ теренден «Танъ йылдызы…» тюркюсини мунълу-мунълу
йырлагъаны…
-Ибраим акъам! Ибраим акъам!-сеси… О,артыкъ баштакисинден котеринки…
Ибраим акъайнынъ азбар къапысы янында чыкъкъан бу сеске башта Ибраим
акъкъайнынъ барагъы…: тереклер тюбюндеки къорайлар устюнде яткъан баракъ, татлы
юкъусындан уянып, сес кельген тарафкъа…Къаранлыкъта яткъан еринде
тенбель-тенбель авулдап … да,кельген кишининъ азбаргъа …да, ав-авларыны…,
азбар къапыгъа догъру…
-Бу метинде
фииллер тюшип къалгъан. Биз не акъкъында сез юрсетильгенини анълап оламыз?
-Къарарнен,
анълашыла ки,Азманлар коюнде гедже маалинде бир вакъиа олып кече.
-Лякин
бутюнлей бу вакъианы биз анълап оламызмы? Келинъиз, бу метинни дерсликте
филлернинъ къулланувынен окъуйыкъ.
Дерсликнен
чалышув: 79-иш.
Лугъат иши:
джельпиремек-ельпиремек(развеваться)
къорай-бурьян
-Метинни
окънъыз. Энди бу насыл вакъа олгъаны бизге ачылды?
-Насыл
сезлер анъламагъа ярдым эттилер? Олар насыл сез чешитинен ифаделенелер?
-Демек,
фииллернинъ джумледе ишлетильмеси муимдир. Не ичюн олар кереклер?(джумле
тизильгенде, олар нутукъны джанландыралар, айтылгъан сезлернинъ манасы
анъламакъ ичюн ярдым этелер).
-Озюмизни
дарслик вастасынен тешкерейик.34с. Къайде.( 8слайд).
Предметнинъ
иш-арекетини, рухий ве булынгъан алыны бильдирген там маналы сезлерге фииль
дейлер. Фииль джумледе, эксерий алларда, хабер вазифесинде келе.
Раатлыкъ
дакъкъасы: «Ким тез тапар?»
Берильген
исимлерге фииллер тапмакъ керек. Эр сырагъа бирер сез бериле. Насыл сыра чокъча
фииллер тапса, о гъалебе къазана. ( 9слайд).
IV.Пекетюв.
Фииллерни язып
алынъыз.(10слайд).
Тесири,
ялдызлап, сырлагъан, къая, джоштурды, къокъугъан, сепе, шувлагъан, шу, бере,
козюме.
-Келинъиз,
тешкерейик. 80-иш. Чергез Алининъ шиирни окъунъыз.
-Шиирни
окъугъан сонъ, сизде насыл тюшюнджелер, дуйгъулар пейда олды?( табиатны севмек,
озенге бармакъ, темиз авада нефес алмакъ…)
Вазифе: козь
кирмек, чамашыр ювмакъ, ресим козетмек, ишке ашыкъмакъ.(11 слайд).
-Тахтада не коресинъиз?( сез бирикмелери).
-Олар
арасында дигерлеринден фаркълы олгъан сез бирикме бармы?
(фразеологизм: козьге кирмек).
-Не ичюн о
дигерлеринден фаркълана?(талебелернинъ джеваплары).
-Онынъ
манасыны анълатынъыз. Козь сезюнен дигер фразеологизмлерни хатырланъыз(козю ел
чеке, козь къыйыгъындан бакъмакъ, аягъы баскъан ерни козю корьмей, дерт козьнен
елгъа бакъмакъ,…)
-Къалгъан сез
бирикмелернинъ маналары анълайышлымы?
-Олардан
насыл сез чешитлери ишлетиле?
-Мен
фииллерни къапатаджам, сиз исе сез бирикмелерни янъыдан тизинъиз.
V.Екюнлев.(12слайд).
-Бугунь биз
фииллер акъкъында сез юрсеттик. Келинъиз, сизлернен бойле меракълы (рефлексия)
усулнен дерснинъ нетиджесини чыкъарайыкъ:
« -Бугунь мен
дерсте…»
Ве сенкан
тизейик. Меселя:
Меракълы, эмиетли
Бильдире,
джанландыра, арекет эте
Иш яшта дегиль,
баштадыр!
Иш-арекет.
-Эвде сизге
фииллерни огренмек вазифеси бериледжек, лякин шиирдеки огъланчыкъкъа огренювни
ошатманъыз. Динъленъиз.(13слайд).
«Фииллерни
огренем»
Мектептен эвге
келем,
Фииллерни огренем:
«Секирем»,
«чекем», «чапам»
Къапы-пенджере
«ачам».
«Отурам» ве сонъ
«турам»,
Кене «секирем»,
«чапам».
Маса устюне
«минем»,
Сонъ долафкъа мен
«кечем».
Бойлеликнен, мен
тезден
Фииллерни огренем.
Бираз вакъыттан
сонъра,
Бириси къапыда
тура.
Бакъсам, нени
корейим?
Къомшумыз-Абдурейим.
Дей ки : «Сизде
дженк бармы?»
Я да эв
йыкъалармы?
Джевабым: «Екъ,
Абдурейим,
Фииллер
огренейим…»
VI.Эв
вазифеси: 81-иш, къаидени огренюв.(14 слайд).
VII.Баалав
-Дикъкъатынъыз
ичюн сагъ олунъыз!
-Сагълыкънен
къалынъыз.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.