На тему "Шет тілі мұғалімдеріне арналған әдістемелік"

Using the Pronouns in English  Есімдіктердің ағылшын  тілінде қолданылуы 

Есімдіктер есім сөздердің атын да, белгісін де, санын да, атамай, тек нұсқап, меңзеп көрсетеді  және солардың орнына қолданылады. Қазақ тіліндегі сияқты ағылшын тілінде де есімдіктердің  бірнеше түрі бар.

Олар:

Personal pronouns (жіктеу есімдіктері)

Possessive pronouns (тәуелдік есімдіктері)

Demonstrative pronouns (сілтеу есімдіктері)

Reflexive pronouns (өзіндік есімдіктері)

Indefinit pronouns (белгісіздік есімдіктері) т.б.

1.Personal Pronouns (жіктеу есімдіктері)

Жіктеу есімдігінің жасалу жолдары төменде  көрсетілгендей  жасалынады.

Жіктеу есімдігі Атау септігінде (the Nominative case) – Who?(кім) сұрағына жауап берсе, Табыс септігінде (the Objective case) – Whom? (кімге?) деген сұрағыққа жауап береді.

Personal pronoun (жіктеу есімдіктері) Атау септігінде (the Nominative case)                   

Who? (кім) жекекше түрі                        Who? (кім) көпше түрі

I жақ          I (мен)                                        We (біз)

II жақ        You (сен)                                    You (сендер)

III жақ       He, She, It (ол)                           They (олар)

Personal pronoun (жіктеу есімдіктері) Табыс септігінде ( the  Objective case )                         Whom? (кімге?) жекекше түрі      Whom? (кімге?)көпше түрі                                            

I жақ      Me (маған)                             Us (бізге)

II жақ     You (саған)                            You (сендерге)

III жақ    Him, Her, It (оған)                 Them (оларға)

I am a teacher. She is a beautiful girl. They are good friends. We are  very clever pupils. My aunt gives me a gift. I promise to invite them  to my birthday  party. The teacher  explains  us (them, her, him)  the rule of the task.

2.Possessive Pronouns  (тәуелдік есімдіктері)

Тәуелдік есімдіктері зат есімді анықтап тұрады және тек зат есімнің алдында қолданылады. Whose? (Кімнің? Кімдікі?) деген сұрақтарға жауап береді.

Possessive pronouns (тәуелдік есімдіктері) Whose?(Кімнің?) жекекше         Whose?(Кімнің?) көпше

I жақ     My (менің)                                     Our (біздің) II жақ    Your (сенің)                                   Your (сендердің) III жақ   His,Her,Its (оның)                          Their (олардың) Whose?(Кімдікі?) жекекше                    Whose?(Кімнің?) көпше  I жақ      Mine (менікі)                                 Ours (біздікі) II жақ     Yours (сенікі)                                Yours (сендердікі) III жақ    His, Hers, Its(Оныкі)                     Theirs (олардікі)

My name is Marzhan. Whose name is Marshan?  What is yours?  Mine is Asel.

This is my flat.  It is mine.  That is her camera. That’s hers. Their job is not easy.

Whose school is this? It is ours. Your watch is wrong. Yours is wrong.

Есіңе сақта!  

my, your, his ….	-есімдіктері әрдайым  зат есімнің алдында қолданылады.
Mine, yours, his…	-есімдіктері зат есімсіз  қолданылады.

3. Demonstrative  Pronouns (сілтеу есімдіктері)

Сілтеу есімдіктері нұсқау және көрсету мағынарын білдіретін есімдіктің түрі.

This/these – есімдіктері жақын жердегі затты айтқанда қолданылады.

Тhat /those – есімдіктері алысырақ, қашығырақ  затты көрсетіп айтқанда қолданылады.

This (мынау)                These  (мыналар)

That  (анау)                  Those  (аналар)

This is a big city. These are big cities. I like this skirt.  I like these nice skirts. That is an old  house where I have  lived before. Those geese are ours.  I want to buy this round watch.   Show, me please, those  new watches. These countries  situated in Europe.

Есте сақта!

This, that	есімдіктері  жекеше түрде  қолданылады
Those, these	есімдіктері  көпше түрде қолданылады

This is а book .            These  are   flowers beautiful

That  is  a  window.     Those are  pens on the desk

4. Reflexive Pronouns (Өздік есімдіктері)

Өздік есімдіктері ағылшын  тілінде  жіктеу есімдігіне жекеше түрде  — self, ал көпше түрдегі  есімдіктерге – selves  жалғауы жалғануы арқылы жасалады. Өздік есімдігі  әр адамның белгілі бір істі өзі істегендігін көрсетіп тұрады.

Reflexive Pronouns (Өздік есімдіктері)
I   —      myself  (өзім)  You —  yourself  (өзің) He   —  himself  (ол өзі) She  — herself  ( ол өзі) It  — itself  ( ол өзі)	We — ourselves  (өзіміз) You  — yourselves  (өздеріңіз) They — themselves  (өздері)

He  solved his problem himself.  I brush my teeth myself every morning.  The little girl cleans her rooms herself. The farmers grow and look after vegetables themselves. We can translate the text ourselves.   The cat drinks milk itself.  You should repair your car yourself.

5. Indefinite Pronouns (белгісіз  есімдіктері)

Белгісіз есімдіктер саналатын және саналмайтын зат есімдермен  қолданылады. Олар Болымды, Болымсыз және Сұраулы сөйлемдермен  қолданылады.

Some                -body (біреу)

                         -thing (ешнәрсе)

                         -one (әлдекім)                                       

                         -were (бір жерде)

No                    -body (ешкім) 

                         -thing (ешнәрсе)                                              

                         -one (ешкім)

                         -were (ешқайда)

Any                   -body (ешкім) 

                          -thing (бірнәрсе)

                          -one (ешкім)

                          -were (еш жерде)

1.Some - есімдігі болымды сөйлемде, жауап бергенде көпше түрде қолданылады.  

Are there any pictures  on the wall?  Yes, there are some.  I have bought some souvenirs for my relatives on the way.

2. Some - есімдігі ұсыныс жасағанда қолданылады.

 Would you like some orange juice?

3. Some - есімдігі саналматын зат есіммен тек жекеше түрде қолданылады. There is some bread on the plate. I need some water. There is some fresh meat in the fridge, take it please.

Any - есімдігі болымсыз сөйлемде және сұраулы сөйлемде қолданылады.  

Have you any problem? No, I  haven’t  any problem. ( I have no problem )

Indefinite pronouns (белгісіз  есімдіктері): much, many, little, a little, few, a few.

 Көп                                                                                                   Аз     

 Much (саналмайтын зат есім)                                     Little  (саналмайтын зат есім)    

 Many (саналатын зат есім)                                          Few(саналатын зат есім)

much sugar           many desk                                        little sugar                     few   pears

much rain              many pens                                       a little rain                     a few  cars

Есіңе сақта!  

few, a few, many	(бірнеше, көп) – тек қана көпше түрде саналатын зат есімдермен қолданылады.
little, a little, much	(азырақ, көп) – тек қана жекеше түрде саналмайтын зат есімдермен қолданылады.
lots of, a lot of	(көп) – барлық  жағдайда  қолданылады.