"Отырар сазы" фольклорлық- зтнографиялық оркестрі

Сабақтың тақырыбы: «Отырар сазы» - фолклорлық  этнографиялық оркестрі

Сыныбы: 3 «а»

Мұғалімнің аты-жөні: Кожантаева Салтанат Едилбаевна

Пәні: Музыка

Мектебі: Қиғаш жалпы орта мектебі

Сабақтың мақсаты: :  1.Оқушыларға  «Отырар сазының» негізін құрған зерттеуші Болат Сарыбаев туралы  түсінік беру, қазақтың дарынды композиторы және дирижері Нұрғиса Тілендиевпен таныстыру.

Дамытушылығы: Есте сақтау қабілеттерін, шығармашылық белсенділігін арттыру, ән салу шеберлігімен қоса қосымша шығармашылық іске дағдыландыру, музыкалық таным, білім сауаттылығын тереңдете түсу.

3.Оқушылардың музыка аспаптарына деген қызығушылықтарын арттыру,  қазақ музыка өнерін құрметтеуге,  ұлттық  музыканы қадірлей білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа сабақты түсіндіру, сұрақ-жауап, топтық жұмыс.

Сабақтың әдіс-тәсілі: түсіндіру,сұрақ-жауап,ән орындау,музыка тыңдау.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, постер,бағдаршам,үнтаспа.

Сабақтың нәтижесі: Сынып оқушыларының пікірімен санасады,топтық жұмысқа үйренді. Музыканы тыңдап,талдай біледі. Оқушының шығармашылық қабілеті дамыды.

Барысы: 1.Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушыларды түгендеу.     Ал қанекей, балалар, сәлемдесіп алайық.

-Көңіл күйлеріңіз қалай?

-Керемет!

-Сабаққа дайындықтарыңыз қалай?

-Тамаша!

-Ынталарыңыз ше?

-Ғажап!

-Ендеше сабағымызды бастайық

-О,о,о,о,о...

Сабағымызға керекті кітап, дәптерімізді шығарайық.

Балалар біздің бүгінгі сабағымызға қонақтар келіп отыр.Ендеше сабағымызға бәріміз жақсы қатысып отырайық. Бүгінгі сабағымыз сәтті өтсін деп мен сіздерге сыйлық ретінде  кітап ортасына салатын аралық беремін. Сұраққа дұрыс жауап берген оқушылар смайликтер арқылы бағаланады. Сондықтан бірнеше сұраққа жауап беруге тырысыңыздар. Алған смайликтеріңді аралыққа жабыстыра беріңіздер. 

Балалар ,ортаға шығып  шаттық шеңберін құрайық.

 2.Қар лақтыру әдісі арқылы үй тапсырмасын есімізге түсіріп  алайық.

Ұлт аспаптар оркестрі қашан құрылды?

Алғашқы ұлт аспаптар оркестрін кім құрды?

Оркестр құрамында неше адам болды?

Құрманғазы атындағы ұлт аспаптар оркестрі қай жылы құрылды?

Ұлттық аспаптар неше топқа бөлінеді? Ішекті, үрмелі, ысқышты, ұрмалы.

Домбыра аспабының түрлері?

Қобыз аспабының түрлері?

Ең алдымен топка бөлініп алайық.Мына жерден суреттер таңдап аламыз.Музыкалық аспаптардың суреттерін берілген,  домбыраның суретін алғандар - 1топ, ал   қобыздың суретін алғандар - 2топ

3.Орнымызға орналасып, сабағымызды бастайық. Ендеше балалар дәптерімізді ашып бүгінгі күнді жазып, тақырыпты жазып қояйық.

Жақсы балалар сабағымызды жалғастырамыз.

Отырар сазы - Қазақтың мемлекеттік халықтық музыкалық аспаптарының фольклорлық -этнографиялық оркестрі. 1980 жылы ансамбль ретінде қазақ филармониясының жанынан құрылған

Оркестрдің ұйымдастырушысы, көркемдік жетекшісі және бас дирижері КСРО-нің халық артисі Н. А. Тілендиев. 1982 жылдан оркестр “Отырар сазы” деп аталады. Музыкалық шығармалар ерте кезден белгілі қазақтың ұлттық аспаптарында орындалады.

Қазірде Н. Тілендиев атындағы Қазақтың мемлекеттік академиялық фольклорлық-этнографиялық халық аспаптар оркестрі деп аталады. -Оркестрдің құрамында домбыра мен қобыздан басқа,қазақтың жетіген, шертер, шаңқобыз, месқобыз, сырнай, сазсырнай,сыбызғы, асатаяқ, дауылпаз,тұяқтас,қоңырау т.б. аспаптары бар. Оркестр фольклорлық туындылармен қатар аңыз,шежіре,күйлер сипатында жазылған Қазақстан композиторларының шығармаларын, кинофильмдер музыкасын да орындайды. Оркестр құрамында 65 өнерпаз қызмет етеді. Оркестрдің репертуарында халық күйлері-”Кеңес”, “Сары өзен”, “Салкүрең”,халық композиторларының шығармалары –Тәтімтеттің “Қосбасар”, “Саржайлау”, “Сылқылдақ” , “Ерденнің күйі”, Ықыластың “Қамбар батыры”, М. Төлебаевтың “Еске алуы”, Н. Тілендиевтың “Ата толғауы”, “Көш керуені”, К. Күмісбековтың “Қорқыт күйі”, “Фараби сазы” және т.б күйлері бар.Бүгінгде ұрпақтар сабақтастығын паш етіп,оркестрге Н.Тілендиевтің қызы Динара Тілендиева жетекшілік етеді.

 Болат Сарыбаев Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясын қобыз класы бойынша бітірген, мұнан соң халық аспаптар кафедрасында дәріс берген, бір мезгілде қазақтың халықтық музыкалық аспаптарын жинау мен зерттеу жөніндегі қызметтермен айналысты. Зерттеушінің дербес жинамасы әртүрлі халықтардың төрт жүзге таман музыкалық аспабын қамтиды, ол сондай-ақ сыбызғы, сырнай, жетіген, шертер, шаңқобыз, дабыл және басқа халықтық қазақ музыкалық аспаптары жинамасының иесі. Ол бұл аспаптарда Ықылас атындағы қазақтың музыкалық аспаптар Музейіне тапсырған. Б.Сарыбаев “Қазақтың халық аспаптары” монографиясында табылған аспаптардың түрін, қатарын, дыбыстық берілімін, ойнау тәсіліне ғылыми сипаттама бере отырып, жіктейді. Бұл зерттеуге бағалы қосымша ретінде Сарыбаевтың көмегімен “Қазақтың музыкалық аспаптары” әдемі альбомы жарық көрді.

4.Музыка тыңдау: Н. Тілендиевтің күйі “Ата толғауы” орындайтын “Отырар сазы”” оркестрі

-Осы күйді тыңдау барысында қазақтың қандай музыкалық аспаптарының үнін ажырата алдыңдар?

-Күйді тыңдай отырып, қазақтың халық аспаптарын орындалу ретіне қарай орналастырып дәптерлеріңе жазыңдар?

Жақсы балалар ендеше шаршаған боларсындар бір серігіп алайық.

5. Сергіту сәті: “әуенді жалғастыр”ойынын ойнап жіберейік.

Өздеріңе таныс әндерден үзінді қойылады білетін топ тез арада жалғастырып кетеміз.  1. Ақ сиса әні.     2. Қошақаным әні.   3. Сәулем ай әні   4. Гүлдерайым әні

6.Музыка сауаты: Нота ұзақтылықтары. Музыкалық есеп.

7.Топтық жұмыс.    2топқа жұмыс беріледі.

        1 топ-сөзжұмбақ          2 топ -  қорытынды тест

Сөзжұмбақ  «оркестр»

Сұрақтары:

1. Фольклорлық -этнографиялық оркестрдің аты қалай аталады?

2. Ұрмалы аспап

3. Қобыз аспабының қандай түрін білесің?

4. Оркестрге басшылық ететін адам.

5. Сілкіп ойнайтын аспап

6. Форте F мағынасы

7. Оркестр құрамындағы аспаптар тобы

                     Қорытынды тест

1. Оркестр құрамында домбыра аспабының қандай түрлері пайда болды.?

2. Оркестр құрамында қандай үрмелі аспаптар бар?

3. Болат Сарыбаев қандай  көне музыка аспаптарын қайта жаңғыртты?

4. Дирижердің міндеті, дирижер  қандай болуы керек?

5 «Отырар сазы»  оркестірінің  дирижері және көркемдік жетекшісі кім?

6. Нұргиса Тілендиевтің  күйлерін ата?

7. Болат Сарыбаевка кім бата берді?

8. Қазіргі кезде «Отырар сазы» оркестріне кім жетекшілік етеді?

8. Дауысты жаттықтыру:   Ми-и-а, ми-и-а

                              Еркем, еркем, еркем-ай,

                              Еркелеген еркем –ай,

                               Еркелеген  еркемді

                               Еркелетсем екен-ай.

9. Ән айту.   «Қасиетті домбыра»-әні    

Интерактивті тақтадан сөзін оқып, берілген әнімізді орындайық.

Хормен, топпен, жеке орындау.

10. Ассоцияциялау.   1 топ - Болат Сарыбаев        2- топ  Нұрғиса Тілендиев

 Екі топ бірін-бірі бағалайды.

11.Оқушылардың  сабақта алған білімдерін жинақтап, қорытындылау.

Бағалау парақшасын тақтаға ілу. Ұпайларын санап, оқушылар өз бағаларын шығарады. Ұпай санын көп жинағандар   Ботагөз-12 ұпай  бағасы «5»

 Әли-8 ұпай бағасы «4», Жалғас-8 ұпай бағасы «4», т.с. бағаланды.

12. Сабағымызды жинақтап,  INSEPT әдісі бойынша - стикерлерге өз ойымызды жазамыз. Сабақта не меңгердіңдер, не түсініксіз болды,

не білгілерің келеді соларды жазып, тақтадағы гүлдің үстіне жабыстырамыз.

Отырар сазы - Қазақтың мемлекеттік халықтық музыкалық аспаптарының фольклорлық -этнографиялық оркестрі. 1980 жылы ансамбль ретінде қазақ филармониясының жанынан құрылған

Оркестрдің ұйымдастырушысы, көркемдік жетекшісі және бас дирижері КСРО-нің халық артисі Н. А. Тілендиев. 1982 жылдан оркестр “Отырар сазы” деп аталады. Музыкалық шығармалар ерте кезден белгілі қазақтың ұлттық аспаптарында орындалады.

Қазірде Н. Тілендиев атындағы Қазақтың мемлекеттік академиялық фольклорлық-этнографиялық халық аспаптар оркестрі деп аталады. -Оркестрдің құрамында домбыра мен қобыздан басқа,қазақтың жетіген, шертер, шаңқобыз, месқобыз, сырнай, сазсырнай,сыбызғы, асатаяқ, дауылпаз,тұяқтас,қоңырау т.б. аспаптары бар. Оркестр фольклорлық туындылармен қатар аңыз,шежіре,күйлер сипатында жазылған Қазақстан композиторларының шығармаларын, кинофильмдер музыкасын да орындайды. Оркестр құрамында 65 өнерпаз қызмет етеді. Оркестрдің репертуарында халық күйлері-”Кеңес”, “Сары өзен”, “Салкүрең”,халық композиторларының шығармалары –Тәтімтеттің “Қосбасар”, “Саржайлау”, “Сылқылдақ” , “Ерденнің күйі”, Ықыластың “Қамбар батыры”, М. Төлебаевтың “Еске алуы”, Н. Тілендиевтың “Ата толғауы”, “Көш керуені”, К. Күмісбековтың “Қорқыт күйі”, “Фараби сазы” және т.б күйлері бар. -”Көш керуен”-Н. Тілендиевтің шығармаларының ішіндегі биік музыкалық талғаммен жазылған, әсем әуенді күй. Күйде қазақ халқының көне музыкалық аспаптарының үні ерекше бір үндестікпен дыбысталады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1.