Презентация по башкирскому языку "Мәктәп баҡсаһы "

• 1 слайд

  4-се дәрес
  Лексик тема. “Мәктәп баҡсаһы”.
  
  Грамматик тема. “Ҡылымдарҙың заман менән үҙгәреше”.
  

• 2 слайд

  Дәрес маҡсаты
  1) көҙгө баҡса эштәре тураһында һөйләшеү, емеш-йәшелсәләр, дарыу үләндәренең атамаларын, уларҙың файҙалылығын иҫкә төшөрөү, ҡылымдарҙың заман менән үҙгәреүен телмәрҙә ҡуллана белергә өйрәтеү;
  2) уҡыусыларҙың бәйләнешле һөйләү телмәрен үҫтереү;
  3) шифалы үләндәрҙе һаҡларға өйрәтеү, хеҙмәткә һөйөү тәрбиәләү
  

• 3 слайд

  Өйгә эште тикшереү
  “Шиғриәт минуты”. ( Өйҙә “Көҙ”темаһына 4 юллыҡ шиғыр яҙып килеүселәр сығышын тыңлау.
  Көҙ тураһында һынамыштар. (Парлы эш. Уҡыусылар бер-береһенең эшен тикшереп баһалайҙар.)
  Көҙ темаһына өйҙә төшөрөлгән һүрәттәрҙән күргәҙмә ойоштороу. (Уҡыусыларға күргәҙмәләге һүрәттәрҙән көҙ билдәләрен һанап яҙырға ҡушыу.)
  

• 4 слайд

  Уҡытыусы һүҙе
  - Шулай итеп, ниндәй көҙ билдәләрен теҙеп яҙҙығыҙ? (Уҡыусылар яуаптарын ҡысҡырып уҡый.)
  - Көҙ тураһында ниндәй һынамыштар, юрауҙар менән таныштығыҙ?
  - Ә ниндәй мәҡәлдәр беләһегеҙ?
  - Хәҙер мин һеҙгә мәҡәлдәр уҡыйым. Һеҙ шул мәҡәлдәрҙе иҫтә ҡалдырып яттан яҙырһығыҙ. (Слайдта мәҡәлдәр күрһәтелә.)
  
  
  

• 5 слайд

  Мәҡәлдәрҙе яттан яҙыу
  1. Себеште көҙ һанайҙар.
  2. Яҙ уңмаған, көҙ уңмаҫ.
  3.
  

• 6 слайд

  Баһалау критерийҙары
  0 хата – “ 5 “,
  1-2 хата – “ 4 “,
  3-4 хата – “ 3 “!
  

• 7 слайд

  Йомаҡтарҙың яуабын табығыҙ
  1. Эсе ҡыҙыл, тышы ҡара,
  Ышанмаһаң ашап ҡара.
  2. Бер бөртөк ер аҫтына күмелде,
  Көҙ етеүгә балалары күренде.
  3.Үҫә ҡойма буйында,
  Гел сағыуҙыр уйында,
  Уты ла юҡ яндыра,
  Ҡорт саҡҡан эҙ ҡалдыра.
  

• 8 слайд

  Йомаҡтарҙың яуабы
  
  
  
  
  
  
  (Уҡыусылар йомаҡтарҙың яуабын тапҡас, класты рәттәргә бүлеп эш бирелә.)
  

• 9 слайд

  Күнегеүҙе эшләгеҙ
  Исемлекте дауам итегеҙ.
  1-се төркөм 2 -се төркөм 3 -сө төркөм
  ҡарағат картуф кесерткән
  ... ... ...
  

• 10 слайд

  Уҡытыусы һүҙе
  - Ниндәй һүҙҙәрҙе теҙеп яҙҙығыҙ? ( Һәр рәттән берәр уҡыусы яуаптарын ҡысҡырып уҡый.)
  - Был һүҙҙәрҙе бер һүҙ менән нимәләр тип атап әйтергә булыр ине?
  - Йәшелсәләр, емеш-еләктәр, үләндәр ҡайҙа үҫәләр?
  - Тимәк, уҡыусылар, бөгөн дәрестә нимәләр тураһында һөйләшербеҙ?
  - Эйе, бөгөнгө дәрестә беҙ көҙгө эштәр, мәктәп баҡсаһында ниндәй йәшелсә- емештәр үҫтерелеүе, дарыу үләндәре тураһында һөйләшербеҙ. Эштәрҙе төркөмдәргә бүленеп башҡарырбыҙ.
  

• 11 слайд

  Картина буйынса эш
  

• 12 слайд

  Картина буйынса һорауҙар
  - Уҡыусылар был картинала кемдәрҙе күрәһегеҙ?
  - Улар нимә эшләйҙәр?
  - Баҡсала ниндәй йәшелсәләр өлгөргән?
  - Алыҫта нимәләрҙе күрәһегеҙ?
  - Ағастар ниндәй төҫтә?
  - Араларында емеш ағастары күренәме?
  - Картинаны нимә тип исемләр инегеҙ?
  

• 13 слайд

  - Ә һеҙҙең мәктәп баҡсаһында нимәләр үҫә?
  - Һеҙ мәктәп баҡсаһында ниндәй эштәр башҡараһығыҙ?
  - Ниндәй дарыу үләндәрен беләһегеҙ?
  - Ни өсөн уларҙы дарыу үләндәр тип йөрөтәләр?
  - Һеҙҙең мәктәп баҡсаһында дарыу үләндәр үҫәме?
  - Емеш- еләктәр, йәшелсәләрҙең кеше өсөн файҙаһы бармы?
  ( Уҡыусылар мәктәп баҡсаһы, йәшелсә-емештәр, дарыу үләндәре, уларҙың файҙаһы тураһында үҙҙәре белгәндәрен һөйләйҙәр.)
  
  

• 14 слайд

  Уҡытыусы һүҙе
  - Уҡыусылар дарыу үләндәр тураһында шиғырҙар, йомаҡтар уҡыйым. Яуабын табып, буш шаҡмаҡтарға тултырып яҙырһығыҙ.
  - Шулай уҡ уларҙың файҙаһы тураһында ла күп нәмәләр белерһегеҙ.
  

• 15 слайд

  “ Урман аптекаһы”нда
  Йәйҙәрен дә, ҡыштарын да
  Мине ярата кеше.
  Минең сәйем бик файҙалы,
  Тарала өйгә еҫе.
  Баш аҫтына һалып ятһаң,
  Еҫе әсе әремдең.
  Йоҡоң тыныс булыр, тиҙәр,
  Еңеләйтер тәнеңде.
  

• 16 слайд

  Үҙегеҙҙе тикшерегеҙ
  

• 17 слайд

  Мәтрүшкә менән әремдең файҙаһы нимәлә?
  Обладает успокаивающим, отхаркивающим, противовоспалитель ным и обезболивающим действием. Настой с душицей показан при нервном возбуждении, бессоннице. Помогает при инфекциях ротовой полости.
  В листьях содержатся эфирное масло, аскорбиновая кислота, каротин и калийные соли. Очень широко используется в народной медицине, главным образом как желчегонное и усиливающее аппетит средство. Полынь обладает стимулирующим пищеварение.
  

• 18 слайд

  Аҡ сәскәле лә була,
  Ал сәскәле лә була.
  Меңъяпраҡтан мең дауа бар,
  Хуш еҫен генә һула.
  Япрағында күпме тамыр,
  Ҡарап торһаң ныҡ текләп.
  Быуындарың һыҙлағанда,
  Бер им булыр дегәнәк.
  

• 19 слайд

  Үҙегеҙҙе тикшерегеҙ
  

• 20 слайд

  Меңъяпраҡ менән дегәнәктең файҙаһы нимәлә?
  С древнейших времен используется как кровоостанавливающее средство. Помогает при заболеваниях мочевого пузыря и сердца. Входит в состав целебных чаев, повышающих аппетит, имеющих также желчегонное и слабительное действие.
  Для лечения используют корни и листья. Лопух обладает мочегонным потогонным, противовоспалительным, укрепляющим, иммуностимулирующим действием. В народной медицине лопух считается одним из самых сильных средств, препятствующих выпадению волос.
  

• 21 слайд

  Юл япрағы ябай ғына
  Тиеп ҡарама.
  Бик сихәтле икән дә ул
  Асыҡ яраңа.
  Тирә-яҡҡа йәм генә,
  Өҙөлһәләр, йәл генә.
  Емештәре мең дауа,
  Шифа ямғырҙар яуһа.
  

• 22 слайд

  Үҙегеҙҙе тикшерегеҙ
  

• 23 слайд

  Юл япрағы менән әлморондың файҙаһы тураһында
  Для лечения используют листья, соцветия и семена. Обладает противовоспалительным, бактерицидным, ранозаживляющим действием.
  По содержанию витамина С плоды шиповника превосходят многие растения, в них также много витамина Р, провитамина А, несколько меньше витаминов В, Ғи К.
  Шиповник обладает противовоспалительным, антисклерозным, кровоостанавливающим и заживляющим действием.
  

• 24 слайд

  Төркөмдәр менән эш
  1-се төркөм – “Урман аптекаһы”нда
  Бирелгән һүҙҙәрҙе руссаға тәржемә итегеҙ.
  Һары мәтрүшкә, кесерткән, андыҙ, балтырған, бөтнөк, үгәй инә үләне, сөйәл үләне, ҡаҙ үләне, юл япрағы, кейәү үләне,бәпембә, көтөүсе муҡсаһы.
  2-се төркөм
  Кәбеҫтәнең файҙаһы тураһында руссанан башҡортсаға тәржемә итегеҙ.
  Белокочанная капуста – важный источник витаминов. Так, витамина С в капусте больше, чем в апельсине,лимоне и мандарине.
  Основным лечебным действием капусты считается
  
  
  

• 25 слайд

  Ее способность лечить язву желудка. Лечит язву не сама капуста, а ее сок. Капуста полезна при заболеваниях печени и желчного пузыря, гастритов с пониженной кислотностью.
  
  3-сө төркөм – “ Табипта”
  Дарыу үләндәрен ҡулланып, эргәңдәге иптәшең менән диалог төҙөгөҙ. (Парлы эш)
  

• 26 слайд

  Үҙегеҙҙе тикшерегеҙ һәм баһалағыҙ
  !-се төркөм – “Урман аптекаһы”нда
  
  һары мәтрүшкә – зверобой
  кесерткән – крапива
  андыҙ – девясил
  балтырған – борщевик
  бөтнөк – мята
  үгәй инә үләне – мать-и-мачеха
  сөйәл үләне – чистотел
  ҡаҙ үләне – гусиные лапки
  юл япрағы – подорожник
  кейәү үләне – чабрец
  бәпембә – одуванчик
  көтөүсе муҡсаһы – пастушья сумка
  
  
  
  
  

• 27 слайд

  Күнегеүҙе эшләгеҙ
  Грамматик бирем. Тексты уҡығыҙ. Эш-хәрәкәтте белдереүсе һүҙҙәрҙе табығыҙ.
  Кишер һуты.
  Кишер һуты бөтә тәнде сәләмәтләндереүҙә ярҙамлаша. Унда А, В, С, Д, Е витаминдары бар. Һуты ашҡаҙан-эсәк эшмәкәрлеген яйға һала, тештәрҙе яҡшырта, бауырҙы таҙарта, төрлө тире сирҙәрен һауыҡтыра. (“Башҡортостан ҡыҙы” журналынан)
  

• 28 слайд

  Үҙегеҙҙе тикшерегеҙ
  Ярҙамлаша, һала, яҡшырта, таҙарта, һауыҡтыра.
  - Был һүҙҙәр ниндәй һорауға яуап бирәләр?
  - Ҡылым һүҙ төркөмө тураһында тағы нимәләр беләһегеҙ? Кем түбәндәге схема-проектҡа ҡарап, ҡылымдар тураһында иҫкә төшөрөп үтер?
  
  

• 29 слайд

  Схема ҡылым
  

• 30 слайд

  Төркөмдәр менән эш
  Грамматик эш. Картиналарҙы файҙаланып, ҡылымдарҙы өс заман формаһына ҡуйып, 3-әр һөйләп төҙөп яҙығыҙ.
  
  1-се рәт 2-се рәт 3 -сө рәт
  үткән заман хәҙерге заман киләсәк заман
  ни эшләне? ни эшләй? ни эшләр?
  ни эшләгән? ни эшләйәсәк?
  
  

• 31 слайд

  картина
  

• 32 слайд

  Тест
  1. Йәшелсәләр яҙылған юлды билдәләгеҙ.
  а) алма, картуф, кишер;
  б) мәтрүшкә, ҡурай еләге, лимон;
  в)кәбеҫтә, сөгөлдөр, һуған;
  2.Ҡайһы юлдағы һүҙҙәр дарыу үләндәренә ҡарай?
  а) астра, умырзая, ҡәнәфер;
  б) юл япрағы, көтөүсе муҡсаһы, әрем;
  в) һарымһаҡ, һуған, ҡуҙғалаҡ;
  3. Полынь һүҙенең башҡортсаға тәржемәһен табығыҙ.
  а) меңъяпраҡ; б) әрем; в) үгәй инә үләне;
  
  

• 33 слайд

  4. “Ут түгел, үҙе яндыра” йомағының яуабын билдәләгеҙ.
  а) әрем; б) андыҙ; в) кесерткән;
  5. “... , көҙ уңмаҫ” мәҡәленең башы нисек башлана?
  а) себеште...; б) яҙ уңмаған...; в) күп йоҡлаған...;
  6. Ҡылым предметтың ... белдерә?
  а) эш-хәрәкәтен; б) билдәһен; в) иҫәп-хисабын;
  7. Ҡылымдың нисә һөйкәлеше бар?
  а) 2; б) 4; в) 3;
  
  

• 34 слайд

  8. -а, -ә, -й ялғауҙары ҡылымдың ниндәй заман формаһында килеүен белдерә?
  а) киләсәк заман; б) үткән заман; в) хәҙерге заман;
  9. Ҡылымдарҙың үткән заман ялғауҙарын билдәләгеҙ.
  а)-р, -ыр, -ер; б) -ны,-не, -ты -те, -ды,-де, -ҙы, -ҙе; в) -асаҡ, -әсәк;
  10. Ни эшләр? һорауына яуап биреүсе һүҙҙәр яҙылған юлды билдәләгеҙ.
  а) уҡыр, килер; б) уҡый, килә; в) уҡыған, килде;
  
  

• 35 слайд

  Үҙегеҙҙе тикшерегеҙ
  1. в;
  2. б;
  3. б;
  4. в;
  5. б;
  6. а;
  7. б;
  8. в;
  9. б;
  10. а.
  
  
  

• 36 слайд

  Баһалау критерийҙары
  0 хата - “ 5 “,
  1-2 хата - “ 4 “,
  3-4 хата - “ 3 “!
  

• 37 слайд

  Дәресте йомғаҡлау
  - Шулай итеп, бөгөнгө дәрестә һүҙ нимә тураһында барҙы?
  - Ниндәй яңылыҡтар белдегеҙ?
  - Кемдәргә дәрес оҡшаны?
  - Үҙегеҙгә ниндәй баһа ҡуйырһығыҙ?
  
  

• 38 слайд

  Өйгә эш
  1. “ Баҡсалағы көҙгө эштәр” темаһына хикәйә яҙығыҙ.
  2. Йәшелсә-емештәр тураһында йомаҡтар яҙып килегеҙ.
  3. Ҡылымдарҙы хәҙерге заманға ҡуйып, йәшелсә- емештәр өлгөрөүе, ағас йомшартыу, ер ҡаҙыу, сүп-сарҙан таҙартыу, сәскә орлоҡтарын йыйыу һүҙбәйләнештәре менән һөйләмдәр төҙөп яҙығыҙ.