Презентация по казахскому языку на тему "Қазақ ғарышкерлері "

• 1 слайд

  "Ғарышқа - 55 жыл" атты
  өнеге сағаты
  

• 2 слайд

  12 сәуір - Ғарышкерлер күні
  

• 3 слайд

  1961 жылы 12-сәуiрде
  Юрий Гагарин «Восток» кемесiмен ғарышқа ұшты
  Юрий Гагарин
  адамзат баласындағы
  тұңғыш ғарышкер
  

• 4 слайд

  Ғарышқа
  55 жыл
  

• 5 слайд

  Ғарышкер ит - ЛАЙКА
  Лайка — ғарышқа сапар шеккен әлемдегі тұңғыш тіршілік иесі.
  1957 жылдың 3-қарашасында ғарышқа салмағы алты келі, жасы екі жастан асқан Лайканы «Спутник-2» ғарыш кемесімен ғарышқа аттандырып жіберді. Ғарыш кемесі ұшырылғаннан кейін, шамамен, 5-7 сағаттан соң Лайка ғарыштағы температураның күрт артуы мен стресстің салдарынан өледі. Сынақты ұйымдастырушылар о бастан-ақ Лайканың жерге қайтуын күткен жоқ. Олардың жоспарлауынша Лайка ғарышта бір аптаға жуық уақыт өмір сүруі керек болатын.
  Кеңес Одағының ғалымдары Лайкамен берге тағы екі итті жаттықтарған болатын. Олар:  Белка мен Стрелка. Осынау үлкен сынақты іске асыру үшін Лайканың ұшырылуынан біраз жылдар алдын арнайы коммисия құрылып нақты шараларды анықтап отырды.
  Кеңестік ғалымдар ғарышқа иттерді жіберген болсағ, өз кезегінде, АҚШ ғалымдары сынақ жасау үшін шимпанзелерді пайдаланды.
  Аты әлемге тарап, атаққа кенелген Лайканың құрметіне әндер жазылап, сигарет шығарылды. Тіпті, топтарының атын өзгерткен әншілер де болды. Ғарыш күніне орайластырылып әр түрлі ашықхаттар әзірленді.
  

• 6 слайд

• 7 слайд

  1946 ж маусымның 27-інде Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданы, «1-інші май» ұжымшарында дүниеге келген, қазақ. Жоғары білімді. Техника ғылымдарының докторы, профессор, академик, авиация генерал-майоры.
  
  1991ж 2 қазанда Байқоңыр ғарыш алаңынан “Союз ТМ - 12” ғарыш кемесімен ұшып, “ Мир” орбиталдық комплексінеде өзге ғарышкерлермен бірге сегіз тәулік бойы ғылыми зерттеу жұмыстарын жүргізіді.
  
  Тоқтар Әубәкіров зерттеуші ғарышкер есебінде, Александр Волков және аустрия ғарышкері Франц Фибек, «Союз ТМ-13» ғарыш кемесімен ғарышқа ұшуға кірісті. Апта бойы «Мир» орбиталды кешенінде жұмыс істеді. 1991ж  ж. қазаннаың 10-ында ғарыш кемесімен Жерге қайтып қонды. Ғарышта өтеген мерзімі — 7 күн 22 сағат 13 минут.
  Әубәкіров, Тоқтар Оңғарбайұлы —
  Қазақстанның тұңғыш
  ғарышкер ұшқышы
  

• 8 слайд

  Қазақстанның: «Халық Қаһарманы» атағы
  «Қазақстанның ғарышкер-ұшқышы» атағы
  «Отан» ордені(1995)
  Кеңес Одағының:
  «Знак Почета» (Құрмет Белгісі) ордені (1987)
  «Герой Советского Союза» (Кеңес Одағының Ері) атағы (1988),
  «Золотая Звезда» (Алтын Жұлдыз) медалі (1988)
  «Ленин» ордені (1988),
  «Заслуженный Летчик-испытатель СССР» (КСРО еңбегі сіңірген сынаушы ұшқыш) (1990)
  «Летчик-космонавт СССР» (КСРО ғарышкер-ұшқышы) (1991)
  «Октябрьская революция» (Қазан революциясы) ордені (1991)
  Ресейдің:
  «Золотая Звезда» (Алтын Жұлдыз) медалі (1995)
  Аустрия Республикасының:
  «Алтын Крест» ордені 1988)
  «Алтын Крест» ордені (1993)
  
  Тоқтар Әубәкіров — мәжілісмен
  

• 9 слайд

  Қазақтың қара баласы Талғат Мұсабаев ғарышқа қасиетті Құран кітапты, туған жердің бір уыс топырағын, көк байрақты ала ұшқан.
  1994 ж. ғарышқа 1-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-19 ) 126 күн ғарышта өткізген.
  
  1998 ж. ғарышқа 2-ші рет ұшқанда (Союз ТМ-27) 208 күн ғарышта өткізген. Гиннестің үздік табыстар кітәбінде бір айдың ішінде 5 рет не бары 30 сағат 8 минөт ұзақтығымен ашық ғарышқа шыққанны жазылып алынған.
  Ұшқанда американ ғарышкері Л. Эйартс пен ресей ғарышкері (шуваш ұлтынының өкілі) Николай Бударинмен бірге.
  Қонғанда ресей ғарышкерлері Николай Бадурин мен Юрий Батуринмен бірге.
  2001 ж. ғарышқа 3-ші рет ұшқанда (Союз - ТМ-32) 8 күн ғарышта өткізген.
  Ғарышкер -
  Талғат Мұсабаев Амангелдіұлы
  

• 10 слайд

  
  Қазақстан Республикасы
  «Халық Қаһарманы» атағы (1995)
  «Қазақстанның ғарышкер ұшқышы» атағы (1995)
  «Отан» ордені (1998)
  «Барыс» 1-ші дәрежелі ордені
  «Астана» медалі (1999)
  Ресей Федерациясы:
  «Дружба народов» ордені (1991)
  «Герой Российской Федерации» атағы (1994)
  «Лётчик-Космонавт РФ» (1994)
  «За заслуги перед Отечеством» 3-ші дәрежелі ордені (1998)
  «За заслуги перед Отечеством» 2-ші дәрежелі ордені
  Аустрия Республикасы:
  Аустрия Республикасының ордені
  Америка құрама штаты: «Ғарышқа ұшқан үшін» NASA медалі (1998)
  
  Союз ТМ-32 экипажы –
  Деннис Тито (Dennis Tito),
  Талғат Мұсабаев, Юрий Батурин
  Марапаттары:
  

• 11 слайд

  Елбасы
  Н.Назарбаевпен
  бірге
  

• 12 слайд

  Айдын Ақанұлы Айымбетов 
  (27.07.1972,
   Алматы облысы,
   Талдықорған қаласы, 
  Өтенай ауылы - Қазақстан ғарышкері,
  Халық қаһарманы.
  
  
  
  Мектепті алтын медальмен бітірген. 1993 жылы Армавирдегі жоғарғы әскери авиациялық училищені "ұшқыш-истребитель" мамандығы бойынша бітірген.
  
  
  
  
  

• 13 слайд

  1993 жылы алғаш рет ғарышкерлікке өтініш берді.
  Екінші мәрте 2001 жылдың 5 мамырында қайта берді.
  2002 жылы Ресей-Қазақстан мемлекетаралық бірлескен ғарышқа ұшу келісімі аясында Мәскеу қаласында медициналық комиссиядан өтті.
  09.11.2002 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметі жанындағы ведомствоаралық комиссия мәжілісінде Қазақстан Республикасы ғарышкерлері отрядына кіргізу туралы ұсыныс жасалыынды.
  12.10.2012 жылғы Қазақстан Республикасы Үкіметінің №1304 қаулысы негізінде Қазақстан Республикасының ғарышкері дәрежесі берілді.
  26.05.2015 жылы Қазғарыш баспасөз хатшысы Ербол Дәулетов 2015 жылы ғарышкер Айдын Айымбетовті британдық әншінің орнына 2015 жылдың қыркүйегінде ғарышқа жіберу туралы мәселені талқылап жатқандығын хабарлады.
  2015 жылы 2 қыркүйекте 2-бортинженер ретінде транспорттық пилоттанған «Союз ТМА-18М» кемесінде ЭП-18 саяхаты аясында Байқоңыр ғарыш станциясынан Халықаралық ғарыш станциясына аттанды.
  Айдын Айымбетов ғарышта он күн болып, маңызды зерттеулер жүргізген болатын. Халықаралық ғарыш станциясынан оралған Айымбетовті президент Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі күтіп алды.
  Ғарыштық даярлығы
  
  
  
  
  
  

• 14 слайд

• 15 слайд

  “Космос әлемінде” ойыны
  

• 16 слайд

  108 минут
  Алғашқы ғарышқа ұшу ұзақтығы
  қанша уақытқа созылды?
  

• 17 слайд

  Шолпан - Венера
  Таңғы немесе кешкі жарық жұлдыз қандай планетаның аты?
  

• 18 слайд

  Екі жұлдыз, екі жарық көктегі,
  Төбемізден тұрып алды кетпеді.
  Музыкалы сұрақ:
  «Жұлдыз» деген сөзі бар қандай өлең жолын білесіз?
  

• 19 слайд

  Иттер: Лайка, Белка, Стрелка, Пчелка, Мушка, Звездочка, Чернушка, Уголек, Ветерок - 9
  Ғарышқа адамзат ұшқанға
  дейін не жіберді,
  аттарын білесіңдер ме?
  
  

• 20 слайд

  Байқоңыр
  Ғарышқа ұшатын ракеталар
  біздің облысымыздағы қай ғарыш
  айлағынан ұшырылады?
  

• 21 слайд

  
  Әйелдер арасынан 1963 жылы алғашқы рет ғарышқа кім ұшты?
  Валентина Терешкова
  

• 22 слайд

  Тюбиктерде
  Космос корабльдерінде
  тамақтар қайда
  сақталады?
  

• 23 слайд

  Жоқ, өйткені космоста олар өз салмақтарын жоғалтады
  Ғарышкерге
  дене жаттығулары үшін
  гантельдер керек пе?
  

• 24 слайд

  Скафандр
  Ғарышка ұшу кезінде
  космонавт киетін киім
  қалай аталады
  

• 25 слайд

  Ғарышкер болғысы келетіндерге!
  Барлығы да армандаудан басталатыныын ұмытпаңдар.
  Армандаудан қорықпаңдар!
  Жалқаулыққа салынбаңдар!
  
  Сәттілік тілеймін!