Инфоурок Родная литература Другие методич. материалыПриложение (Нохчийн яздархойн биографи)

Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)

Скачать материал

Выберите документ из архива для просмотра:

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft МАМАКАЕВ М Office Word (2).docx

Мамакаев Мохьмад Амаевич (16 декабрь-1910-2 август 1973)

-нохчийн г1араваьлла яздархо ву.

Магомет мамакаев винв 1910 шарахь Ачхой –мартанехь къехочун доьзалехь.Цо чекхъяьккхина университет Воскан Лакхара литературни курсаш Москвахь.!960 шарахь болх бина «Орга» альманахан коьртачу редакторан даржехь.

Цуьнан произведенеш зорбанехь араевлла 1926 шарахь.Цо язйина «Зелимхан» роман, «Даймехкан лаьмнаш», « Со Сибрех вина вац».

Мамакаев Магомета леррина берашна ца язйина шеен произведенеш, амма цуьнан произведенешкахь дукха а х1умнаш ду  берашна хаадезаш.

Мамакаевн произведенеш шеен халкъ дукхадезарх, Даймохк дукхабезарх, 1алам дукхадезарх  юьзна ю.

Поэт кхелхина  2 августехь 1973 шарахь.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Методические разработки к Вашему уроку:

Получите новую специальность за 3 месяца

Руководитель службы приёма заявок

Получите профессию

Методист-разработчик онлайн-курсов

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft АРСАНУКАЕВ Office Word (2).docx

Арсанукаев Шейхи нохчийн сийлахь яздархо ву.

 

Арсанукаев  Шайхи  вина 1930-чу шеран  август  беттан  15-чу  дийнахь  Ведана  районерчу  Дишни-Веданахь.  Яздан волавелла  школехь  волуш  дуьйна.  1965-чу  шарахь  араяьлла  поэтан  хьалхара  «Лаьмнашкахь  1уьйре»   стихийн  гулар.  Цул  т1аьхьа  цхьаъ  вукхунна  т1аьххье  араюьйлу  Ш.Арсанукаевн  стихийн,  поэмийн  гулар: «Безаман  шовда»,  «Ц1еран  суй», «Новкъахь», «Керла де», «Ханг1ала»,  стихашкахь  повесть «Тимуран  тур»,  ткъа  иштта,  стихашкахь  язйина  роман  «Кхолламан  сизаш»,  и  д1. кх. а.        

Арсанукаев  Шайхин  стихаш  зорбане  йийлина  оьрсийн,  украинийн,  казахийн,  дуккхачу  кхечу  кьаьмнийн  метнашкахь.  Цо  ша а дукха  къахьоьгу  вежараллин  къаьмнийн  литературан  тоьлла  произведенеш  нохчийн  мате  гочъеш.  Арсанукаевс,  хьакъ а  йолуш,  лелайо  халкъан  поэтан  сийлахь  ц1е.

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Секретарь-администратор

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft МУТАЛИБОВ Office Word (2).docx

Зайнди Муталибов

Нохчийн яздархо ву. Иза вина 1922 шарахь  15 сентябрехь Хоттани чохь веданан районехь, къехочун доьзалехь.

Жима волуш дийна болх бан дийзира муталибовн. 7 класс чакхъяьккхинчул т1аьхьа цо болх  бо  юьртарчу школехь пионервожатичун даржехь.

З. Муталибовн  дуьххьарлера  стихотворении арайолу зорбанехь  1937 шарахь «Ленинан некъ « газетан  аг1онашкахь.

   1941 шарахь З. муталибов 255- полка юкъахь т1ам т1е воьду. Цо т1ом бо Южни, Сталинградски, Юго- заподни т1емашкахь.цу т1ам т1ехь мог1арера салтичух цунах хилира  штабан куьйгалхо.Цуьнан  ю 7 награда. Царах цхьаъ ю «орден Ц1ечу байракхан». Иза ву  майор запаса советан эскаран.

   Т1еман хенахь муталибовс язйина дукха стихаш. Очеркаш, дийцарш.Царна т1ехь цо дуьйцура салтечун майраллех, Даймохк дукхабезарх лаьцна.

  1946-1957 шерашкахь цо болх бо киргизийн школашкахь  хьехархочун даржехь.Амма  нохчий ц1абирзинчул т1аьхьа цо болх бо журналистан даржехь ,директор книжни издательствин.

   Цуьнан дукхахйолчу произведенийн тема- т1еманиг ю. Яздархо – т1емлочо юх-юха а  яздо  халкъо т1ом болуш гайтинчу майраллех лаьцна.Цуьнан произведенешкахь дерг  дерриге а бакъдерг ду т1етоьхна х1ума а доцуш .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Бухгалтер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft ш окуев Office Word (2).docx

Шима Окуев

нохчийн  яздархо ву. Цунах лаьцна ала хала ду. Иза ч1ог1 корматалла йолуш  стаг хилла. Цунна ч1ог1а дукхабезаш хилла шеен жима даймохк-шуьйта, шеен хазачу чехкачу татолашца, луьстачу хьаннашца, ц1еначу  шовданашца, догц1еначу адамашца.Безаш хилла  цундела наггахь бен цигара  д1аса ца волуш.

Шеен Даймохк дукхабезар хоуьйтуш цо ялош хилла х1ара притча.

«Мохьмад Пайхмара (1алайх1и салам) ц1а деш  хилла Маккахь.Массо а садолу х1ума схьа а кхайкхина цо аьлла, ша кху меттигах ц1е таса волу, дехар дина массо а х1умане  кху меттера д1аяла  аьлла. Цул таьхьа ц1е тесна. Волавелла воьдучу  пайхмарна (1алайх1и салам) яьгна хала дийнайисна текхарг. «Ас дехар мА динера массаьрга д1аг1о  аьлла.Хьо х1унда  ца яхана д1а?». «Суна  оьг1аз мА г1олахь, кху махкахь ян а йина , кхиа а кхиъна со.Сайн Даймохк дукхабезарна ца ялаелира со кхузара д1а, цундела сайн махках йолучулла  кхузахь ягар  г1олий хийтира сунна.»

- «Ойлаел аш, текхарг а оццул ч1ога шеен  Даймахкана т1ера хилча , стаг х1унда хир вацара  цунна т1ера ?»- олура Шимас.Цу текхарган  ц1арах  поэто хоуьйту шеен даймохк  дукхабезар.

Ш. Окуев  нохчийн яздархо, прозаик ву. Иза вина 1937 шарахь Г1алахь.Цуьнан  да цу хенахь  просвещенин системехь болх беш хилла. Амма г1алахь иза дукха ца ваьхна. Шен кхо шо каьчча иза махкахваьккхина Казахстане хьажийна. Цигахь цо чакхъяьккхина  школа.

Шимас дозалла дан мегар дара  шеен дайх.Цуьнан дедена Орцина дика вевзаш хилла обарг Зеламха.Цо цунна хьошалла деш хилла шеен ц1ахь, цунна цхьацца г1уллакхаш т1ехь ойлаян г1о деш хилла.Цуьнана деваша Беца прапорщик  ша воллушехь , цунна цхьацца г1уллакхаш т1ехь  г1о деш хилла.Окуев дена а гина хилла Зеламха. Иза лоазуш хилла  цуьнца.

1957 ш окуев ц1авирзина .Цо чакхъяьккхина Нохч.Г1алаг1айн хьехархойн  институтан  филологийн факультет.Болх бина «Ленинхо» газетан редакцехь редакторан даржехь.

Цу хенахь г1араваьлла яздархо волу  цо г1о деш хилла  кегийчу  яздархошна.Цул таьхьа белхаш бина хьехархочун, директоран даржашкахь.Ша яздан волавелла жима волуш дуьйна. Амма  цуьна зорбане  евлла 1957 шарахь дуьйна .Цу шарахь бен нохчашна яздан  бакъо  ца елла.Цо язйина «сан шуьйта», «лаьмнийн аз», «Чорин притчаш».

Ш. Окуев кхалхина  шеен 49 шо долуш  1986 ш.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

HR-менеджер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft Office Рашидов Word (2).docx

Рашидов Шах1ид

Нохчийн г1араваьлла яздархо ву.

Рашидов Шах1ид 1940-чу шеран 15-чу ноябрехь вина Гуьмсан районерчу Энгель – эвлахь. Рашидов Шаид стихаш язъян волавелла 6-чу классехь докшушволуш. Дуьххьара нохчийн маттахь язъиина стихотворени Мамакаев Мохьмаде гайтира цо. Нохчийн маттахь дуьххьарлера стихотворении зорбане елина 1958-чу шарахь. Безамах яра иза. Дуккха иллеш, эшарш ду цуьнан стихаш т1ехь язъйина. Дуьххьарлера  д1ааьлла  илли  ду «Ломара  зезаг». Шен  хазчу  озаца  и  илли  д1аэлира  Магомедов  Султана.

Дуккха  а  ладог1архошна  дукха  дезаш  ду  Шах1идан  дешнаш  т1ехь  даьхна  безамах  долу  иллеш. Царех  ду «Илланча  сох  винарг», «Чов», «И  туьтеш  сийна», Дог  дитна  воьду  со»…

Рашидов  Шах1ид  тахана  а  к1ад  ца  луш, къахьоьгуш  схьавог1у

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Няня

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft Office Word (3ПОЭТЫЫЫЫ).docx

 

 

Арсанукаев  Шайхи  вина 1930-чу шеран  август  беттан  15-чу  дийнахь  Ведана  районерчу  Дишни-Веданахь.  Яздан волавелла  школехь  волуш  дуьйна.  1965-чу  шарахь  араяьлла  поэтан  хьалхара  «Лаьмнашкахь  1уьйре»   стихийн  гулар.  Цул  т1аьхьа  цхьаъ  вукхунна  т1аьххье  араюьйлу  Ш.Арсанукаевн  стихийн,  поэмийн  гулар: «Безаман  шовда»,  «Ц1еран  суй», «Новкъахь», «Керла де», «Ханг1ала»,  стихашкахь  повесть «Тимуран  тур»,  ткъа  иштта,  стихашкахь  язйина  роман  «Кхолламан  сизаш»,  и  д1. кх. а.         

 

Арсанукаев  Шайхин  стихаш  зорбане  йийлина  оьрсийн,  украинийн,  казахийн,  дуккхачу  кхечу  кьаьмнийн  метнашкахь.  Цо  ша а дукха  къахьоьгу  вежараллин  къаьмнийн  литературан  тоьлла  произведенеш  нохчийн  мате  гочъеш.  Арсанукаевс,  хьакъ а  йолуш,  лелайо  халкъан  поэтан  сийлахь  ц1е.

 

 

Бадуев Са1ид Сулейманович

  Вина 1903 шеран 23чу автустехь Соьлжа г1алахь чекхъяьхна хъехархойн курсаш, болх бина школехь.Нохчийн драмтеатрехь исбаьаллин куьгалхо лаьттина.Язъян волавелла 1925ш. Доций дийцарен,  стихаш араевлла нохчийн духхьарлерчу «Серло» газетехь.

 

Са1ида дуьххьара язйина « Мацалла» ц1е йолу         повесть. 1928-1929 ш. Язйина повесташ: «Бешто», «Ц1еран арц». 1930ш. нохчийн литературехь дуьххьарлера роман « Пет1амат».

 

  Бадуевн кхоллараллин некъ 10 – 12шаре бен бах ца Белла. Цуьнан дахаран некъ хаьдда 1937ш. Гулагехь. Оцу йоццачу хенахь Са1ид язъян ларийна иттаннаш дийцарш, повесташ, поэмаш. Иза ву пхийтта сов пьесин автор.     

 

Бадуев Са1ид нохчийн литературан бухбиллархо ву.

 

Мамакаев Мохьмад

 

 

 

Вина  1910  ш, декабрехь  Т1ехьа – Мартант1ехь. Хьалхе  байлахь  висна  берийн  ц1ийнехь  кхиъна. Цуьнан  стихеш  зорбане  йийла  юьйлаелла  1926 ш. дуьйна. Мамакаевн  дуьххьарлера  поэтически  сборник  араяьлла  1930 ш.

 

1931-чу  шарахь « Ч1ег1ардиг»  ц1е  йолу  шолг1а  сборник.

 

Цо  язъина  поэмаш  ( « Ненаца  дина  къамел», « Т1улгаша  а  дуьйцу», «,Кемсийн  хорха» …)   « Зелимха»  - роман, « Революцин  мурд» , кхийолу  произведенеш.

 

 « Ленинан  некъ»  газетан  редактор  волу  Мохьмад  лоцу  1937 – чу шарахь. 1940 – чу  шеран  апрелехь  бакъво  иза. 1941 шеран  3 сентябрехь  юха  Гулагех  яккха  5  шо  хан  туху  цунна.Цигахь  Мамакаевс  16  шо  хан  токху.

 

Цигара  ц1авирзинчул  т1аьхьа  1962 шарахь  дуьйна  ша  дийна  мел  ву

 

Мохьмада  «Орга»  альманахан  редактор  болх  бо.

 

Кхелхина  1973  ш.

 А эти материалы Вы читали?

 

Вина  1918 шеран 2 декабрехь  Теркайистехь, Лаха – Невре  ц1е  йолчу  юьртахь.

 

Мамакаев  1арбин  кхолларалла  коьртачу  шина  муьре  екъало: хьалхара  мур – 1934шарера  1944  шаре  кхаччалц  язйина  йолу  произведенеш,  шолг1а  мур -   1945 – 1958 шерашкахь  язйинарш.

 

Мамакаевн  кхоллараллехь  кортачех  цхьаъ  хуьлий  д1ах1утту  даймехкан  тема.  Царах  цхьаерш  ю  х1орш: « Даймохк « ( 1958 ), « Кавказан  латта « (1958 ) и д1. кх. а.

 

 Йоккха  меттиг  д1алоцу  Мамакаевн  кхоллараллехь  цуьнана  иллеша  а, эшарша  а.  Оцу  эшарашкаххьий, иллешкаххьий  ма - ярра  гучуелира  поэтан  ша – тайна  йолу  говзалла  а, цуьнана  шеен  башхаллаш  хилар  а. 1арбис  кхоьллина  дуккха  а  лирически  эшарш. Уьш  1аламат  исбаьхьа  а, мукъамца  атта  алалуш  а, кхин  а  атта  дагахь  1емаш  а  ю. Мамакаевн  кхолларалла  нохчийн  халкх  кхеташ  а, цунна  1аламат  гергара  а, цо  лерина  а  ю.

 

 Поэтан  цхьамог1а  стихотворенешхалкъо  ша  кхоьллина  фольклорни  иллеш  а, эшарш  а  санна  лоруш  т1еэцна.

 

 Нохчийн  халкъана  хьоме  а, сийлахь  а  волу  поэт  шеен  кхоллараллин  ницкъаша  угар  зазадаьккхинчу  хенахь  1958  шарахь  вела, амма  цуьнана  ницкъ  болу  поэтически  дош  дехар  ду.

 

 Мамакаевн  кхоллараллехь  кхиа  а  кхпъна, кхуьуш  бу  нохчийн  поэташ, цара  баркаллица  ц1е  йоккху  поэзехь  шайн  хьехархочун – Мамакаев  1арбин. Шеен  халкъана  даггара  г1уллакх  дарехь  вайн  къоначу  поэташна  мехала  масал  ду  цуьнана  дахар

 А эти материалы Вы читали?

 

Рашидов Шаид 1940-чу шеран 15-чу ноябрехь вина Гуьмсан районерчу Энгель – эвлахь. Рашидов Шаид стихаш язъян волавелла 6-чу классехь докшушволуш. Дуьххьара нохчийн маттахь язъиина стихотворени Мамакаев Мохьмаде гайтира цо. Нохчийн маттахь дуьххьарлера стихотворении зорбане елина 1958-чу шарахь. Безамах яра иза. Дуккха иллеш, эшарш ду цуьнан стихаш т1ехь язъйина. Дуьххьарлера  д1ааьлла  илли  ду «Ломара  зезаг». Шен  хазчу  озаца  и  илли  д1аэлира  Магомедов  Султана.

 

Дуккха  а  ладог1архошна  дукха  дезаш  ду  Шах1идан  дешнаш  т1ехь  даьхна  безамах  долу  иллеш. Царех  ду «Илланча  сох  винарг», «Чов», «И  туьтеш  сийна», Дог  дитна  воьду  со»…

 

 Рашидов  Шах1ид  тахана  а  к1ад  ца  луш, къахьоьгуш  схьавог1у

 А эти материалы Вы читали?

 

 

Сулаев  Мохмад  Абуевич  вина  1920  шарахь, сентябрь  беттан  20 – чу  дийнахь  Г1ойт1ахь. Деша  ваххалц  йолу  белаллин  хан  цигахь  яьккхина  цо. Цул  т1аьхьа  Грозный  г1аларчу  16  школехь  1928 –чу  шарахь  долийна  дешар  цо  д1ахьо  1алхан – Юьратахь  хиллачу  юьхьанцарчу  опорни  школехь  а. Иза  1933  шарахь  чекхяьккхича, Сулаев  Мохьмад    деша  вахара  Баку  г1ала. Цигах  педагогически  рабфакехь  дешна  ваьлча, цо  1941  шарахь  чекхйоккху  Бакура  медицински  институт. Оцу  хенахь  дуьйна  схьа  лоьралла  а, литературни  болх  а  цхьана  д1акхоьхьу  цо.

 

Сулаев Мохмада  дуьххьара  шеен  байташ  язъян  йолийра  1935  шарахь. ша  Бакухь  доьшуш  волчу  хенахь «Нохчийн  йиш»  ц1е  йолу  фольклорах  тарйина  стих  язъярца.

 

 1958  шарахь, «Безаман  эшарш»  ц1е  а  йолуш, керла  поэтически  сборник  арайаларца  д1аболабо  цуьнан  кхоллараллин  шолг1ак  мур. Цо  арахоьцу  поэзин  а, прозин  а  книжкаш: «Велларг  денвар» (дийцарш 1959  шо); «Даймехкан  з1аьнарш» (стихаш  1961  шо)…

 

Сулаев  Мохьмад  стихашкахь  денло  исбаьхьчу  Кавказан, вайн  мехкан  диц  ца  лун  1аламан  сурташ.

 

Кестта, цхьаъ  вукхунна  т1аьххье, арайовлура  цуьнан  поэзин  керла  сборникаш: «Дагчуьра  суьйнаш» (1968 шо), «Йоврйоцу  ц1е» (1970 шо), «Бакъдерг» (1973 шо), «Акхтарг», «Гила»  дукха  кхиерш.

 

Цуьнан  дешнаш  т1ехь  яздина  иллеш  вайн  халкъо  чйог1а  дезаш  т1еоьцу, царех  ду: «Угаре  а  хаза  зезаг», «Г1ан», «Хьо  яре  хьоьжу», «Къаьхьа  кад»…

 

 Сулаев  Мохьмадан  поэзин  чулацаме  хьаьвсинчул  т1аьхьа, цуьнан  поэтически  говзаллин  а  тидам  бан  даьлча, гучудолу  цуьнан  хьоста  нохчийн  ширачу  поэзехь  хилар. Олуш  ду, поэтан  говзаллин  хьехархой  муьлш  бу, хаа  лаахь – уьш  лаха  цунна  угаре  а  безачу  поэташлахь

 

Нохчийн  поэт  Сулейманов  Ахьмад  вина  1922 – чу  шеран  май  беттан  1 – чу  дийнахь  Хьалха – Мартан  районан  Олхазар  к1отарахь.

 

Дукха  а  шерашкахь  хьехархочун, школан  куьгалхочун  белхаш  бина, яздархойн  Союзан  исбаьхьаллин  литературина  пропоганда  яран  Бюрон  председатель  лаьттина  Ахьмад.

 

Литературехь  хьалхара  г1улчаш  яьхна  хх – г1а  б1ешеран  30 – чу  шерийн  чакхенехь. «Безаммий, шаьлтий», «Дог  дохден  ц1е», «Лаьмнийн  шовданаш», «Даймехкан  некъаш», Лаьмнийн  мукъамаш»  стихийн  гуларийн  автор  ву  Сулейманов  Ахьмад. Ахьмадан  дуккха  а  байташ  иллешка, эшаршка  йирзина, халкъана  евзаш  а , езаш  а  хилар. Царех  цхьадерш: «Къечу  илланчин  хелхар», «Весет», «Ма  ала  соьга», «Машаран  кхокха».

 

Сулейманов  Ахьмад  ша  иллеш  олуш  вара

 

Вина  майн  беттан  29 – чу  дийнахь  1924 – чу  ш.Надтеречни  районан  Лаха – Неврехь. Школа  чекхъяьккхинчул  т1аьхьа  шен  корматаллин  болх  д1аболийра  «Путь  социализма»  ц1е  йолчу  газетан  редакцехь, 1944 шо  кхаччалц.

 

 1957 – чу  шарахь  Нохч – Г1алг1айн  1илманан – талламан  институтехь  болх  беш, нохчийн  мотт  хьоьхуш  вара  шен  юьртахь.Дуьххьарлера  поэтан  сборник  «Сирла  некъ»  араяьлла  1959 – чу  шарахь, т1аккха  «Верность» (1964),  «Дорогой  счастья» (1981).

 

Джамалханов  Зайнди  поэт, хьехархо, 1илманча, публицист, фольклорист  ву. Нохчийн  халкъан  дукха  эшарш, иллеш, кицанаш, х1етал – металш, иштта  турпалхойн  иллеш  ду  цо  гулдина. Вайн    халкъо  дукха  пайда  оьцу  цо  язбенчу  белхех.

 

 

Дикаев Мохьмад вина 1941-чу шеран 1-чу сентябрехь. Нохийчоьнна иза велларг ю Соьлжа – Г1алина гена йоццуш 1уьллуш йолу юрт. 1959-чу шарахь иза деша волало Нохч – Г1ал1айн пачхьалкхан хьехархойн институтехь, историн – филологин факультетехь, 1963 –чу шарахь кхиамца и чекх а йоккхий, циггахь хьехархочун балхахь вуьсу. Оццу шерашкахь Мохьмад вевза поэт санна а. Доккха пох1ма долу дешан пхьар сиха билгалволу.

 

 Цуьнан шатайпа пох1ма  билгалдоккху  г1арабевллачу  поэташа  А. Твардовскийс, Н. Тихоновс, М Мамакаевс. Халкъо  езаш  т1еоьцу М. Дикаевн  поэзии. Ларамаза  дацара  цуьнан  дукхах  йолчу  байтех  халкъан  иллеш  хилар.  Хеназа  хаьдда  поэтан  дахар.  Дикаев  Мохьмад  кхелхина  1979 шеран 29 октябряхь.

 

 Зорбанехь  араваьлла  М. Дикаевн  поэзин  киншкаш: « Нохчийн  х1усам»-1871 ш., «Стеган  ц1е»-1990ш.

 

 

Вина  1910  ш, декабрехь  Т1ехьа – Мартант1ехь. Хьалхе  байлахь  висна  берийн  ц1ийнехь  кхиъна. Цуьнан  стихеш  зорбане  йийла  юьйлаелла  1926 ш. дуьйна. Мамакаевн  дуьххьарлера  поэтически  сборник  араяьлла  1930 ш.

 

1931-чу  шарахь « Ч1ег1ардиг»  ц1е  йолу  шолг1а  сборник.

 

Цо  язъина  поэмаш  ( « Ненаца  дина  къамел», « Т1улгаша  а  дуьйцу», «,Кемсийн  хорха» …)   « Зелимха»  - роман, « Революцин  мурд» , кхийолу  произведенеш.

 

 « Ленинан  некъ»  газетан  редактор  волу  Мохьмад  лоцу  1937 – чу шарахь. 1940 – чу  шеран  апрелехь  бакъво  иза. 1941 шеран  3 сентябрехь  юха  Гулагех  яккха  5  шо  хан  туху  цунна.Цигахь  Мамакаевс  16  шо  хан  токху.

 

Цигара  ц1авирзинчул  т1аьхьа  1962 шарахь  дуьйна  ша  дийна  мел  ву

 

Мохьмада  «Орга»  альманахан  редактор  болх  бо.

 

Кхелхина  1973  ш.

Айдамиров А. Абдулхакимович  вина  1933 - чу шарахь  Нажин – Юьртан  районерчу  Мескитахь, ахархочун  доьзалехь. Юьхьанцара  школа  шайн  юьртахь  чекхъяьккхина  цо.

 

Жимчохь  д1аболабелла  Айдамировн  къинхьегаме  некъ. 1957 – чу  шарахь  Мескитарчу  школе  нохчийн  метан,  литературан, историн  хьехархочун  балха  вахийтира  иза.

 

Нохч – Г1алг1айн  пачхьалкхан  педагогически  институтан  историко – филологически  факультет  чекхъяьккхира  цо  1963 –чу  шарахь.

 

Дуьххьарлера  цо  язъина  стихотворении   «Лермонтовн  безамна»  зорбане  елира  1956 – чу  шарахь «Винчу  лаьмнашкахь» ц1е  йолу  книги  т1ехь  зорба  тоьхна  ю  стихотворенеш: «Даймохк», «Винчу  лаьмнашкахь», «Бералла», «Ясин  тог1ехь», «Ненан  мотт», «Х1ай  буьйса», «Бехк  ма  Билла»  дуккха  а  кхиерш  а. Цо  язъина  цхьайолу  стихаш  халкъан  эшаршка  йирзина, масала: «Винчу  лаьмнашкахь», «1аьржа  буьйса», «Езачу  йо1е», «Воккхачу  стеган  илли», «Хьайна  лаахь», «Даймохк» иштта  кхин  а.

 

Яздархочун  «Лаьмнашкахь  серло», «Тхан  эвлахь», «Лаьмнийн  некъашкахула»  ц1ераш  йолу  книгаш  т1ера  дукхахйолу  произведенеш  а  ю  юьртан  таханлера  дахар  гойтуш. Айдамиров  Абузар  юьртахь  вехаш  ву. Юьртан  дахар – цуьнан  дахар  ду.

 А эти материалы Вы читали?

Александр Михайлович Халебский

 

Арсанукаев  Шайхи  вина 1930-чу шеран  август  беттан  15-чу  дийнахь  Ведана  районерчу  Дишни-Веданахь.  Яздан волавелла  школехь  волуш  дуьйна.  1965-чу  шарахь  араяьлла  поэтан  хьалхара  «Лаьмнашкахь  1уьйре»   стихийн  гулар.  Цул  т1аьхьа  цхьаъ  вукхунна  т1аьххье  араюьйлу  Ш.Арсанукаевн  стихийн,  поэмийн  гулар: «Безаман  шовда»,  «Ц1еран  суй», «Новкъахь», «Керла де», «Ханг1ала»,  стихашкахь  повесть «Тимуран  тур»,  ткъа  иштта,  стихашкахь  язйина  роман  «Кхолламан  сизаш»,  и  д1. кх. а.        

 

Арсанукаев  Шайхин  стихаш  зорбане  йийлина  оьрсийн,  украинийн,  казахийн,  дуккхачу  кхечу  кьаьмнийн  метнашкахь.  Цо  ша а дукха  къахьоьгу  вежараллин  къаьмнийн  литературан  тоьлла  произведенеш  нохчийн  мате  гочъеш.  Арсанукаевс,  хьакъ а  йолуш,  лелайо  халкъан  поэтан  сийлахь  ц1е.

 

 

 

Вина 1903 шеран 23чу автустехь Соьлжа г1алахь чекхъяьхна хъехархойн курсаш, болх бина школехь.Нохчийн драмтеатрехь исбаьаллин куьгалхо лаьттина.Язъян волавелла 1925ш. Доций дийцарен,  стихаш араевлла нохчийн духхьарлерчу «Серло» газетехь.

 

Са1ида дуьххьара язйина « Мацалла» ц1е йолу         повесть. 1928-1929 ш. Язйина повесташ: «Бешто», «Ц1еран арц». 1930ш. нохчийн литературехь дуьххьарлера роман « Пет1амат».

 

  Бадуевн кхоллараллин некъ 10 – 12шаре бен бах ца Белла. Цуьнан дахаран некъ хаьдда 1937ш. Гулагехь. Оцу йоццачу хенахь Са1ид язъян ларийна иттаннаш дийцарш, повесташ, поэмаш. Иза ву пхийтта сов пьесин автор.      

 

Бадуев Са1ид нохчийн литературан бухбиллархо ву.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Методист-разработчик онлайн-курсов

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft Office Word (6).docx

Зайнап Сулейманова

 

 

 

Одним из аспектов, отражающих глубину духовно-культурного наследия любого народа, является фольклор. На памяти у нас целая плеяда имен истинных представителей чеченского народа, посвятивших себя этому великому и благородному делу

 

- сохранению памяти народной, его истории и самобытности одной из таких, настоящих хранителей и носителей чеченской духовности является дочь известного поэта Ахмада Сулейманова – Зайнап.

 

«Хочу, чтобы кто-нибудь из моих детей унаследовал мою болезнь — болезнь под названием «литература», - говорил Ахмад Сулейманов. Воплощением его мечты стала старшая дочь поэта Зайнап. На сегодняшний день она, можно сказать, единственная чеченская женщина-сказочница. Ее произведения востребованы и любимы читателями. Посредством своих сказок она учит детей универсальной формуле, в которой четко обозначено, что есть добро и что есть зло, благодаря которой и формируется их характер. Но, к сожалению, сама жизнь порой бывает далека от сказки.

 

... Детство Зайнап прошло с бабушкой, матерью отца. Родители ее развелись, когда она была совсем маленькой.

 

- Моя денана была очень добрая и мудрая женщина,

 

- вспоминает Зайнап. - Помню, как она водила меня на бескрайнее поле, сплошь покрытое разнотравьем, которое начиналось сразу за нашим домом. Мы оставались там подолгу, любовались цветами, разноцветными бабочками, слушали пение птиц, вдыхали аромат свежей травы. Я была еще ребенком, но хорошо помню, как все это приводило меня в восторг. Наверное, это и было мое первое знакомство с внешним миром. Благодаря бабушке, я научилась видеть и различать все возвышенное и духовное. И в том, что я на всю жизнь прониклась любовью к чеченскому фольклору, а самое главное, к родному языку-древнему, образному, богатому - тоже есть немалая ее заслуга.

 

К отцу Зайнап переехала в возрасте 14 лет, в то время семья Сулеймановых уже вернулась на Родину. Ахмад Сулейманов работал учителем, а потом и директором школы, занимался научной деятельностью. У него была богатая библиотека, и девочка «проглатывала» одну книгу за другой. Воспитание бабушки, общение с отцом, любовь к чтению, интерес к поэзии, прозе, искусству, быть может, и определили дальнейшую судьбу Зайнап: после окончания десятилетки она поступила на филологический факультет Чечено-Ингушского пединститута.

 

- В переводе с греческого филология означает любовь к слову. Вот и мою деятельность можно назвать любовью к слову, - говорит писательница.

 

У Зайнап с детства были две заветные мечты - писать и путешествовать. - Страсть к последнему не случайна: как человеку творческому, ей было необходимо и познание мира, и, конечно же, новая информация. Но, увы, пришлось ограничиться двумя странами - Венгрией и Югославией - помешали военные действия и отсутствие средств. Однако Зайнап нашла себя в творчестве. Первый период ее деятельности посвящен поэзии. В начале 80-х вышли 2 сборника: «Де-гайовхо» (1980 г.) и «Сан кхане» (1983 г.). Стихи и поэмы Зайнап Сулеймановой включены также в десятки коллективных сборников, в том числе и издаваемые за рубежом.

 

- Хотя первые годы моей деятельности посвящены поэзии, меня всегда тянуло к

 

прозе, - признается Зайнап.

 

- Особенно мне нравился жанр поэтической прозы в духе Оскара Уальда, Вашингтона Ирвинга, Константина Паустовского. Но в 70-80-х гг. прошлого столетия в нашей республике не было периодического издания, тем более на чеченском языке, на страницах которого можно было реализовать свои литературные способности. А в тех, что были, например, журнале «Орга», выходившем раз в три месяца, нужно было обязательно восхвалять Ленина и коммунистическую партию. А я не могла так работать. Я не состояла в партии, а когда в очередной раз начинали агитировать вступить в нее, отвечала: «Партия — это не по мне, там нужна двоякость. А я люблю говорить правду в лицо». Одним словом, жесткие рамки цензуры в то время сильно тормозили творческий рост многих начинающих поэтов и писателей.

 

С открытием детского журнала «Стела1ад» начался новый этап в творчестве Зайнап Сулеймановой. Сотрудничество с этим изданием позволило ей реализован дар сказочницы, полностью раскрыть свои творческие возможности. В 1987 году вышла первая ее публикация для детей в журнале «Стела1ад» - рассказ «Ши тарсал» (Две белки), инициатива написания которого принадлежала отцу Зайнап, Ахмаду Сулейманову. И поэтому ей очень важна была его оценка - не столько как отца и наставника, сколько как поэта и писателя, чья гениальность была уже тогда признана читателями. Вот так было положено начало детскому жанру. И с тех пор Зайнап является для журнала и его читателей самым активным и востребованным автором. За творческую продуктивность и литературное мастерство она не раз поощрялась денежными премиями.

 

- Сюжеты сказок мне подсказывает сама жизнь, - говорит Зайнап. - Я очень люблю

 

природу, птиц, животных. Рассказы о них, услышанные мной от знакомых и близких,

 

ложатся в основу моих произведений. С каждым рассказом связана отдельная

 

история. Стараюсь отработать каждую мысль, порой поэзию переплетаю с прозой,

 

чтобы читателю было интересно. Иногда при отсутствии эквивалента могу придумать новое слово, которое охотно вливается в лексику.

 

Также стараюсь возродить устаревшие слова, раскрыть их утраченный смысл. Коллеги, редакторы изданий, в которых публикуется Зайнап, словом все те, кто соприкасается с ее творчеством, говорят, что «сюжеты ее произведений привлекательны, поучительны, наполнены народной мудростью и смекалкой. Тексты хрестоматийны, пронизаны тонким юмором, легки для усвоения. Язык повествования насыщенный, образный, вызывает симпатию у любого читателя». А читатель у нее самый искренний и благодарный.

 

У писательницы готов к изданию детский сборник (около полусотен сказок и больше сотни рассказов). Правда, как признается автор, издать книгу с тем материальным положением, как у нее, не представляется возможным.

 

- Но в последнее время, кажется, наметился кое-какой сдвиг, - говорит Зайнап.

 

- Недавно состоялась моя встреча с председателем Правления Союза писателей

 

Чеченской Республики Кантой Ибрагимовым, после которой у меня появилась надежда, что мечта об издании детской книги может стать реальностью.

 

Зайнап мало общается с людьми, отчего у многих создается впечатление, что она избегает общества, и что вообще человек со странным характером. Но только при близком знакомстве с этой незаурядной женщиной понимаешь, какой она интерес

 

ный человек, как многогранен ее талант. Она никого не занимает ненужными разговорами, обычными женскими сплетнями. Зайнап много читает - художественную, познавательную и религиозную литературу, любит музыку, искусство. Самостоятельно выучила арабский язык, частично итальянский. На вопрос, почему именно итальянский, наша героиня отвечает, что хотела прочитать «Божественную комедию» Данте на языке оригинала. Удивительно, но и сегодня, будучи уже в немолодом возрасте, она без ума от классической музыки. Кстати, Зайнап сама прекрасно играет на пианино (в детстве закончила музыкальную школу).

 

- «Виват, маэстро!», «Кончерто гроссо», «Музыкальный раут»... Любителям классической музыки знакомы, наверное, эти названия. Эти передачи на радио я жду

 

каждый раз с нетерпением. Они дарят мне изысканные душевные эмоции, восторг и упоение. И вообще, искусство облагораживает человека, - говорит Зайнап.

 

О разносторонности творческой натуры народной сказительницы говорит и тот факт, что она, будучи студенткой, была делегатом от нашей республики на съезде профсоюзов СССР (1972 г.), видела Брежнева, присутствовала на незабываемой встрече с артистом В. Крамаровым и даже снималась (!) в кино.

 

Начинающий режиссер из Осетии снимал фильм о горянке. Это было в начале 70-х. Приехал в Чечню, чтобы найти девушку на роль главной героини. Нужна была молодая, умная девушка с внешностью настоящей горянки... Среди многочисленных студенток вуза отбор прошла Зайнап Сулейманова. Артистическая карьера народной сказительницы на этом, можно сказать, за

 

кончилась, если не считать множества выступлений на радио и телевидении и творческих встреч с самыми маленькими своими читателями. Но закончилась не потому, что Зайнап плохая актриса, просто она поняла, что эта профессия ей не подходит.

 

- И я не жалею, - говорит Зайнап. - До того, как сняться в фильме я, признаюсь, жила иллюзиями о театре и кино. Но съемки в фильме отбили у меня эту охоту на

 

прочь.

 

К сожалению, не удалась личная жизнь Зайнап. В ее судьбе было несколько попыток создать семью, но очень скоро наступал разрыв. Витание в облаках, постоянное творческое горение, отрешенность, любовь к уединению, видимо, не соответствовали стандарту чеченской хранительницы очага. Но такова Зайнап Сулейманова, - индивидуальная, талантливая, загадочная, самодостаточная...

 

- Быть может, с точки зрения наших традиций, это несерьезно, - говорит она. – Но такова моя сущность. Видимо, Всевышнему было угодно предоставить мне такой

 

путь в земной жизни. По роковому стечению обстоятельств, дочь великого чеченского поэта осталась без собственной крыши над головой. Виной тому военные события. Но как бы там ни было, помочь ей в решении данного вопроса никто из чиновников не берется.

 

- Главный редактор данного издания Тамара Юнусова, несмотря на то, что и сама не

 

имеет собственного жилья, занялась проблемой моего жилищного вопроса, и в течение года пыталась достучаться до сердец руководителей соответствующих служб. Но все попытки оказались тщетны. Однако я стараюсь не впадать в отчаяние, говорит Зайнап.

 

Во время военных действий, когда она осталась без квартиры, знакомые не раз говорили Зайнап: "Ты грамотный человек. Почему бы тебе не уехатъ за границу?

 

На что она отвечала: "Моя жизнь связана с моим языком. Я хочу быть со своим народом и в горе, и в радости. Да, у меня нет своей собственной крыши над головой, но я живу в созданном мной волшебном мире чудесных образов, возвышенных чувств, утонченных мыслей и прекрасных мелодий, которые помогают мне жить и творить. Я благодарна судьбе за то, что, отметая все постороннее, она вела меня к главной цели моей жизни - к реализации моего творческого потенциала, созданию произведений для детей, которые оказались как никогда востребованными и актуальными в этот трагический для нашего народа период".

 

Но хватит ли у нашей героини духу и дальше бороться и противостоять ударам судьбы? Это только одному Творцу известно...

 

 

Марина Магомадова («Молодежная смена» сентябрь 2009 г.)

 

Справка:

 

 

 Зайнап Сулейманова. Родилась в селе Аксаковка, Семипалатинской области. Среднюю школу закончила в ЧИАССР, в Урус-Мартан. После школы поступила в Чечено-Ингушский педагогический институт (филологический факультет), по окончании

 

Которого проработала несколько лет учительницей в средней школе. Затем – 20 лет в республиканском книжном издательстве, где освоила несколько профессий – от корректора до редактора. Большую часть своей жизни посвятила детскому творчеству - пишет сказки для детей. Чле

Хамзат Сракаев родился 1927 года 31 декабря.

 

Член Союза писателей и Союза журналистов России, самобытный прозаик, поэт, публицист, переводчик. Им переведены на чеченский язык повести и рассказы великого Л. Н. Толстого: «Хаджи-Мурат», «Казаки», «Набег», «Рубка леса» и др.

 

Хамзат Саракаев написал следующие произведения: «Крепость в горах», «Первый подвиг», «Нихларский мост», «Счастье трудных дорог», «Дороги Эдилхана», «Вслед за солнцем», «С верой в победу», «Неведомыми тропами», «Ибрагим-Бек» и многие другие.

 

Хамзат Саракаев работал старшим редактором Чечено-Ингушского радио. В последние годы был главным редактором и издателем журналов «Низам», «Вайнах» и газеты «Терек».

Яшуркаев Султан Сайдалиевич — чеченский поэт и прозаик. Родился в 1942 году в селе Эшилхатой Веденского района, ЧИАССР. Окончил Грозненский пединститут и юридический факультет Московского государственного университета им. Ломоносова. Работал учителем, следователем прокуратуры, в Верховном Совете ЧИАССР. Пишет на чеченском и русском языках. Автор повестей и рассказов “Белое пятно на сумерках ночи”, “Картошка”, “Зина”, “Напса”. Русскому читателю известен по первой книге “Царапины на осколках”, вышедшей в 2000 году в издательстве “Грааль”. Книга, фрагменты которой предлагает вниманию читателя “ДН”, является ее продолжением. Произведения Султана Яшуркаева переведены на французский, немецкий, польский, чешский и ряд языков стран СНГ.

 

 

Султан Яшуркаев - Дайн боцчу махкахь...

 

Автор: Дуглас от 31-01-2012, 23:55, посмотрело: 198

4

 

Султан Яшуркаев

 

           ***

 

Самах ду, гIенах ду,

Амма вай генахь ду -

Дайн боцчу махкахь.

 

ДогIанаш шийла ду,

Дог-ойла гIийла ю -

Дайн боцчу махкахь.

 

Дика а вон а дац,

Даймехка хIо а дац -

Дайн боцчу махкахь.

 

Малхаца йовхо яц,

ХIусамех овхо яц-

Дайн боцчу махкахь.

 

ТIе вогIуш хьаша вац,

Дог Iабош кхача бац -

Дайн боцчу махкахь.

 

Юхь а яц, дош а дац

Кечваларх товш а вац -

Дайн боцчу махкахь.

 

Кийра шах боьттина,

Логе шад хIоьттина -

Дайн боцчу махкахь.

 

Хир ду мел моьттинарг

Ца хилла хIоьттина -

Дайн боцчу махкахь.

 

ЧIара шен хичохь бу -

Шен хIордо хьаьстина,

Хууш дац мичахь ву,

Даймахках къаьстинарг.

 

Распечатать

Теги: Путь

85

 (голосов: 1)

 

Категория: Детская Литература » Стихи

А также:

Ма мотталахь хьуна, сан да

Шима ОКУЕВ

 (1937-1986)

 

 Писать о Шиме Окуеве трудно: во-первых, потому, что он обладал большим талантом, во-вторых, потому что был он человеком сложным, вспыльчивым, прямолинейным. Он очень любил свою малую родину - Шатой, где горы - круты и каменисты,реки - бурны и неукротимы, леса - густы и девственны, долины -шумны и живописны, родники - звонкоголосы и чисты, люди -добры и мудры... Любил так, что ни разу не уезжал оттуда надолго.

 О причинах привязанности к земле отцов он поведал в одной из притч своего любимого героя, шутника и острослова Чоры.

 «Однажды богатый человек с равнины пригласил Чору к себе в услужение, обещав хорошую оплату и всякие блага. Чора отказался:

 - Нет, ни на каких условиях я не покину родные горы.

 - Что же тебя к ним так сильно привязывает? - спросил пришелец.

 В ответ Чора и рассказал притчу:

 - Однажды пророк Мухаммед (Алайхи салам) задумал в Мекке построить святой дом. Созвал всех сущих тварей и поведал им, что, для очищения, предаст это место огню и попросил всех заблаговременно удалиться. В окрестностях будущего святого дома запылал огонь, который вскоре спалил все. Идет пророк и видит обгоревшую, чуть живую змею. «Я же просил всех уйти, почему ты не ушла?» -обратился к ней пророк. - «Не кори меня, - ответила змея, - в этих местах с незапамятных времен жили мои родители, все наши предки. Любовь к этим местам оказалась выше моей боязни перед пылающим огнем. И я решила сгореть тут, но не покинуть родного края».

 Подумай, человек, если даже змея гак верна земле, где жили ее предки, то неужели чеченец мог бы покинуть отчие горы?-закончил Чора».

 А его устами Ш. Окуев - известный чеченский поэт и прозаик сказал о своей огромной любви к родным горам.

 По-разному случалось мне знакомиться с чеченскими писателями и их творчеством. Чаще всего происходило так, что я вначале читал произведение, а спустя некоторое время встречался с его автором лично. Так было и с Шимой Окуевым. В 1962 г., приехав домой после окончания авиаучилища, в одном из киосков я купил маленький поэтический сборник «Мой Шатой», только что вышедший в свет. Перечитывая стихи, я восхищался строгим и отточенным ритмом, удивительной чистотой и легкостью языка, богатой и точной рифмой. Ничего лишнего, каждое слово на месте. В то же время - ясная мысль, яркая образность, особенно в описаниях природы, ее состояния в разные времена года, даже суток. И в каждой строке -пронзительная любовь к отчей земле, родным горам:

 

 Я шел путем Чечни

 И не хочу иного.

 Моя судьба - в горах.

 Куда же я без них -

 Без этого всего,

 Привычного, родного,

 Чему я отдал жизнь,

 К чему душой приник?

 

 Я много раз бывал в Шатое и никогда не уставал восхищаться этим чудом природы, мастерски воспетым Ш. Окуевым. У меня было много друзей там, и, естественно, главным из них являлся Шима. Много раз гостил у него, подолгу говорил и спорил с ним. Был он человеком гостеприимным, хлебосольным, щедрым, открытым.

 Каждый раз, когда я приезжал к Шиме, мы с ним поднимались на горку, возвышающуюся над селом, откуда весь Шатой виден, как на ладони. Он видел, что я восхищен прекрасной панорамой села и горного края, и радовался этому. Часто мы спускались ближе к Аргуну, к его дому, работали в саду, отдыхали и беседовали под деревь-ями, сидя прямо на траве. Он читал мне новые стихи, делился замыслами, рассказывал о новом романе-эпопее из жизни родного края, над которым упорно и увлеченно работал, будучи по природе своей трудолюбивым и требовательным. Шима глубоко знал историю родного края, движения горцев за свободу, хорошо изучил характеры и типы персонажей - будущих героев своих произведений. Знал потому, что его деды и прадеды творили эту историю и были ее участниками; потому, что скрупулезно записывал воспоминания стариков-односельчан, дотошно изучал архивные документы, доступные в те времена. Прекрасно знал родной язык и в своих творениях использовал все его богатство. Потому-то так достоверны его герои, что читатели воспринимают их как живых, узнаваемых, существующих на самом деле.

 И секрет этого прост: Шима родился, вырос, жил и работал среди них, делил с ними радости и горести, праздники и будни. Родился он в 1937 г. в Грозном, его отец работал в то время в системе народного просвещения ЧИАССР. Правда, жить в городе ему довелось недолго: семи лет от роду мальчик был депортирован с родной земли в морозные степи Казахстана, где и окончил школу, как многие его сверстники. Шима мог гордиться своими предками: дед его по отцу, Орца, хорошо знал знаменитого борца за справедливость Зелимхана Харачоевского, которого часто принимал в своем доме, помогал ему детально разрабатывать некоторые нашумевшие операции. А брат деда, Беца (в те годы - прапорщик, переводчик гарнизона царских войск в крепости Шатой), не только часто прятал Зелимхана в своем доме, не только разрабатывал с ним операции, но и сам участвовал в них, подбирал людей для их проведения. И дядя, и отец Ш. Окуева не однажды видели Зелимхана. Он играл с ними, одаривал их. Конечно же, отец много рассказывал Шиме об именитом друге их семьи.

 В 1957 г. Ш. Окуев вернулся на родину уже возмужавшим. Окончил филологический факультет Чечено-Ингушского государственного педагогического института. Работал одно время редактором районной газеты «Ленинец» («Ленинхо»). Будучи тогда уже известным писателем, он охотно помогал и поддерживал начинающих литераторов горного края, печатая на страницах газеты их произведения. Он радовался, им как своим. Об этом и о его наставнических уроках с особой теплотой и благодарностью вспоминают сегодня писатели-шатоевцы: М. Ахмадов, Ш. Макалов, С-Х. Тагаев и другие.

 Многое пришлось испытать Ш. Окуеву на жизненном и творческом пути: работал заведующим отделом пропаганды райкома партии, учителем и директором средней школы. Но где бы он ни работал, он часто попадал в различные передряги - по воле судьбы или в силу своего вспыльчивого характера, что увеличивало число его недругов и усугубляло болезнь сердца. Писать он начал еще и школьные годы, но печататься стал только в 1957 г., когда чеченцам разрешено было считаться людьми со своей историей, культурой,литературой. Первая поэтическая книжка Ш. Окусва вышла в свет в 1962 г. «Мой Ша той». За ним последовали: повесть «Честь, опозоренная местью» (помню, как неоднозначно она была принята читателями, какие бурные споры вызывала); сборники стихов - «Голос гор» и «Моя любовь», прозаические произведения -«Притчи о Чоре», роман-дилогия «Красные цветы на снегу» (который тоже вызвал разноречивые оценки за слишком стилизованный язык и обилие диалектизмов, хотя некоторые страницы о похоронах воспринимались, в то время как вызов эпохе); и, наконец, роман-трилогия ( «Начало», «Кровь и земля» и «Последний правитель») последние две книги которого увидели свет уже после смерти автора (он скончался в 1986 г. - сорока девяти лет от роду).

 Книги Ш. Окуева - это повествование о жизни людей горного края, о борьбе чеченского народа (вначале - против царизма, после- против советского деспотизма), звонкая поэтическая песня Родине, неописуемой красоте ее природы, мужеству и отваге горцев, исповедь о сыновней любви и верности отчей земле. Из глубины сердца, как горные родники, пробивались его строки:

 

 Достоинство отцов -

 Навек в твоей крови.

 Смотри - в твоих руках

 Родной Отчизны слава.

 Мужчина-это сплав

 Отваги и любви.

 Всю землю обойди -

 Прочнее нету сплава.

 

 Я мог бы многое рассказать о Ш. Окуеве. Но этот небольшой этюд хочется закончить еще одной притчей Чоры, которая очень точно отражает свободолюбивый, прямолинейный характер Шимы.

 «Однажды в поисках пищи, голодный волк приблизился к аулу, где повстречал жирную собаку. «Ну и тучная же ты, где ты пищу достаешь?» спрашивает волк. - «Меня кормит хозяин, я охраняю его двор». - «А нельзя ли и мне охранять двор за пищу'?» - «Почему же нет? Пойдем в аул».

 Идут: собака впереди, волк - за ней. Волк увидел истертую шею собаки. «Что это с твоей шеей?» - спрашивает волк. - «Шея? Натерта цепью», - отвечает собака. -«Так вас на привязи держат? Тогда прощай, не нужно мне такого добра. Лучше быть голодным, но свободным!» -сказал волк и рысью пустился в лес».

 За свободу творчества и свободу мыслить Ш. Окуев и боролся всю жизнь. Где можно было - словом, а если слова были беспомощны, то - силой.

                              

                Предыдущая страница | Страница 44 из 56 | Следующая страница

 

Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь. Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо зайти на сайт под своим именем.

 

уса Бексултанов родился в 1954 г. Народный писатель Чеченской Республики (2005), главный редактор (2007) детского журнала «Стела1ад» («Радуга»). В 1977 г. окончил филологический факультет Чечено-Ингушского университета. Член Союза писателей России. Лауреат премии Ленинского комсомола 1988 г. Лауреат премии журнала «Вайнах» 2004 г. Лауреат премии «Серебряная сова» 2005 г. Произведения Бексултанова переведены на русский, английский, французский языки. Печатается с 1980г в периодических изданиях, коллективных сборниках. Автор книг «Мархийн к1айн г1арг1улеш» («Облаков журавли белые», 1985), «Юха кхана а селхана санна» («И завтра как вчера», 1988), «Наггахьа, сайн сагатделча» («Иногда, когда мне скучно», 2005), «Я хьан тухур буьйсанна хьан не1» («И кто постучится ночью в твою дверь», 2005). Повести «Иза бегаш ма бацара» («Это была не шутка», «Орга», 2004, №1), «Болийначу юхабоьрзу некъ» («Дорога возвращается к началу», «Орга», 2004, №11-12),рассказы, миниатюры, эссе. Мастер лирических зарисовок. Нравственная проблематика в произведениях о современной жизни, психологический портрет внутреннего мира героя, проблема «отцов» и «детей». Пишет на чеченском языке.

 

 

Произведения:

 

 

 

                                

 

Новости

21.10.2011

9 октября Президенту Клуба Писателей Кавказа Салиху Гуртуеву присвоено звание Почетного гражданина города Тбилиси.

Подробнее...

 

10.04.2011

Поздравление Президента Клуба писателей Кавказа Салиха Гуртуева в связи с присвоением звания Народного поэта Республики Ингушетия Раисе Дидиговой.

Подробнее...

 

10.02.2011

Поздравление Президента Клуба Писателей Кавказа Салиха Гуртуева в связи с юбилеем Раисы Дидиговой.

Подробнее...

 

31.12.2010

Поздравление Президента Клуба Писателей Кавказа С. Гуртуева с праздником Нового года

Подробнее...

 

17.11.2010

В Элисте вышла антология балкарской поэзии

Подробнее...

 

 

 

подписаться на рассылку новинок

 

          

                       Хь сайдулаев

з муталибовэ.мамакаев

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Няня

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft Office З Сулейманова Word.docx

             Сулейманова Зайнап - нохчийн берийн яздархо ю.

          Сулейманова Зайнап йина Аксаковка ц1е йочу юьртахь.

          Урус- Мартанехь чакхйоккху юьртара  школа. Цул т1аьхьа чакхйоккху Нохч-Г1алг1айн  хьехархойн институт. Зайнапа белхаш бо хьехархочун даржехь. Цул т1аьхьа ткъа шарахь республикан книжни издательствехь.Кхузахь цо караерзайо масех корматалла :корректорна т1ера  редакторна т1е кхаччалц.

         Дукхах йолу хан цо д1аелла берашна туьйранаш яздарна.

        Зайнапан да нохчийн г1араваьлла яздархо Сулейманов А хьмад ву. Зайнапан дай ,наний  иза жима йолуш д1асхьакъаьстина хилла. Иза кхаьбна шен денанас. Денанас хазачу аренга  йуьгуш ,1аламан хазаллин тидам бойтуш , цуьнан къайленаш йовзуьйтуш хилла Зайнапана.Уггар ч1ог1а  цунна лаьаш дерг, ша жима йолуш,  кхечу махкашкахь хилар, яздар ду. Зайнапана ч1ог1а хазахеташ хилла нохчийн шира дийцарш, притчаш, кицанаш, туьйранаш.Царана т1ера д1аболабелла  цуьнан яздархочун некъ.

          « Стела1ад» журнал д1адиллича  цуьнан яздархочун МУР шорло. Кху т1ехь  цо зарбане йоху шен произведенеш. Дуьххьара кху т1ехь арадолу цуьнан туьйра: «Ши тарсал».Иза туьйра яздан сюжет цунна елла  цуьнан дас.

           Зайнапан шен доьзал бац.Таьххьарчу заманахь хилчу  т1амо  чуяха ц1а доцуш йитина Зайнап. Амма Зайнап х1умма оьшуш яц, шен яздаран г1уллакх хилчахьана.Иза ехаш ю ша кхоьллинчу тамашена туьйранан дахарехь. Иза ирсе  ю цу туьйранашкахь болу турпалхой ирсе хилчахьана

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Фитнес-тренер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft БАДУЕВ,,Office Word (2).docx

Бадуев  Саид- Селих  сулейманович

нохчийн г1араваьлла яздархо    прозаик, драматург  ву . Иза вина  1904 шарахь Соьлжа – Г1алахь совдегаран доьзалехь.

Бадуевн ц1арца доьзна ду гуттара  нохчийн литературехь болу кхиамаш. Амма  Бадуевн кхоллараллин   некъ ч1ог1а хала бара. Цуьнан язъян йиш хилира Октябрьски революции хиллачул т1аьхьа.

Бадуевс дешна  1922  шарахь кооперативни курсашкахь, хьехархойн курсашкахь.К1еззигчу хенахь болх бо  хьехархочун даржехь,цул т1ехьа  ша  вериг д1ало  литературина.

Бадуевн произведенешкахь гайтина ду ширачу заман чохь леера нохчийн 1адаташ, т1ом болуш халкъо лайна мацалла а , халонаш а ю  цуьнан  произведенешкахь шуьйра гайтина.уьш ю «1адаташ», « Мацалла « иштта кхин д1а а.Эццахь дешархочун даржера иза воьрзу хьехархочун дарже, х1унда аьлча нохчийн дукхахболчу яздархоша бадуевн корматталлех пайда а оьцу шайн кхоллараллин новкъахь.

Бадуев кхелхина 1937 шарахь.

Иштта вайн таханлера дийцар ду «Со хьуна кхин декар дац» ц1е йолу дийцар. Кхузахь ду далийнарш нохчийн шира 1адаташ.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Копирайтер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft ДЖАМАЛХАНОВ ЗАЙНДИ Office Word (2).docx

Джамалханов Зайнди

Хала а, беха а, даима а къинхьегамо хазбина а дахаран, кхоллараллин некъ бина а ву, тахана беш а ву Джамалханов Зайнди. Иза вина I922–чу шеран 9–чу майхь Теркан кIоштерчу Лаха–Неврехь ахархочун доьзалехь. Винчу юьртара ишкол чекхъяьккхинчул тIаьхьа Теркан кIоштан «Социализман некъ» цIе йолчу газетан редакце балха дIаийцира иза I939–чу шарахь. Цигахь I944–чу шеран 23–чу феврале кхаччалц болх а бира. Махках ваьккхира дерриг а халкъаца цхьаьна. Казахстанерчу белхалойн Джезда поселкехь тайп–тайпана белхаш бира: Джездински марганец–эчиг доккхачу заводехь– откатчикан, бадейшикан, бухгалтеран, тIаьхьо– поселкан ишколехь хьехархочун, Каргандински областан Четски кIоштан «Четский» совхозан клубан а, библиотекан а доладархочун, иштта дIа кхин а.

I955–чу шарахь «дуьненан пролетариатан баьчча» И.В. Сталин велла ши шо кхочуш гIеххьачул аттачеделира махках даьхначу къаьмнийн дахар, малделира Iедал, алсамъевлира паргIатонаш, жимбелира бехкамаш. Казахстанехь юхаметтахIоттийра Нохч–ГIалгIайн хелхаран а, эшарийн ансамбль, кечъян йолийра нохчийн маттахь радиопередачаш, арадала доладелира нохчийн маттахь газета – «Къинхьегаман байракх». Ткъа редакцехь болх бан нохчийн меттан говзанчаш оьшура. Цундела кхечаьрца цхьаьна Алма–Ата гIала дIакхайкхира Джамалханов Зайнди а. Цигахь цо болх бира I957–чу шарахь Даймахка цIаверззалц. Ткъа цIавирзинчул тIаьхьа кIеззигчу хенахь болх бира «Ленинан некъ» газетан редакцехь, цул тIаьхьа литературан а, меттан а, историн а Нохч–ГIалгIайн Iилманан–талламан институтехь; винчу юьртахь ишколехь нохчийн мотт а, литература а хьийхира цхьана хенахь, тIаьххьара изза болх бира Нохч–ГIалгIайн хьехархойн училищехь, хIинца а шен винчу юьртахь йолчу цуьнан филиалехь хьоьхуш ву.

Нохчийн мотт талла ша ишколехь доьшуш дуьйна волавелла Зайнди. Ткъа ойла тIеяхийттина болх бан волавелира ишкол чекхъяьккхича. Нохчийн меттан морфологин талламан белхаш цо дIабаьхьира СССР–н Iилманийн Академин меттан институтан профессоран Яковлев Николай Феофановичан куьйгаллица. Нохчийчуьрчу къоначу талламхочунна Iаламат доккха гIо–накъосталла дира оцу воккхачу Iилманчо. Н.Ф. Яковлевн гIоьнца язйира Джамалханов Зайндис

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Технолог-калькулятор общественного питания

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft МАМАКАЕВ М 2 Office Word (2).docx

Мамакаев Мохьмад

 

  Вина  1910  ш, декабрехь  Т1ехьа – Мартант1ехь. Хьалхе  байлахь  висна  берийн  ц1ийнехь  кхиъна. Цуьнан  стихеш  зорбане  йийла  юьйлаелла  1926 ш. дуьйна. Мамакаевн  дуьххьарлера  поэтически  сборник  араяьлла  1930 ш.

1931-чу  шарахь « Ч1ег1ардиг»  ц1е  йолу  шолг1а  сборник.

Цо  язъина  поэмаш  ( « Ненаца  дина  къамел», « Т1улгаша  а  дуьйцу», «,Кемсийн  хорха» …)   « Зелимха»  - роман, « Революцин  мурд» , кхийолу  произведенеш.

 « Ленинан  некъ»  газетан  редактор  волу  Мохьмад  лоцу  1937 – чу шарахь. 1940 – чу  шеран  апрелехь  бакъво  иза. 1941 шеран  3 сентябрехь  юха  Гулагех  яккха  5  шо  хан  туху  цунна.Цигахь  Мамакаевс  16  шо  хан  токху.

Цигара  ц1авирзинчул  т1аьхьа  1962 шарахь  дуьйна  ша  дийна  мел  ву

Мохьмада  «Орга»  альманахан  редактор  болх  бо.

Кхелхина  1973  ш.

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Технолог-калькулятор общественного питания

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft МАМАМКАЕВ А Office Word (2).docx

            Мамакаев 1аьрби  –нохчийн г1араваьлла яздархо ву.

             Иза вина  2 декабрехь 1918 шарахь Лахара-Неврехь , ахархочун доьзалехь.Жима волуш  байлахь висина 1аьрби .Жималла д1аяхна  берийн ц1ахь  . 1аьрбис дешна  рабфакехь.

             Мамакаевс болх бо «Ленинан некъ» ц1е йолчу газета т1ехь, оццу хенахь чекхйоху драматурган курсаш.

              Мамакаевн  произведенеш  зорбанехь араевлла 1934 шарахь «Теркан  тулг1енаш» ц1е  йолчу сборникехь.

            1941 шарахь схьалаьцна  набахти чувоьлна , революцина дуьхьал ву аьлла . Цигахь цо даьккхина  ах  шо.Цигара араваькхча болх бо яздархойн  союзехь,  воккхахволу консультантан даржехь .Цу хенахь Нохч-Г1алг1айн  театрехь дуьххьара х1оттайо цуьнан шиъ пьеса .Амма юха а  нохчий махкахбахаран хьокъехь вистхилла аьлла юха а набахти чу вуллу поэт.Т1аккха Магадана ссылке хьажаво  яздархо, цу хенахь цуьнан  хала дахар бахьна долуш  яздан таро ца хиларе терра произведенеш яц  1956 ш кхаччалц.

Ссылкера поэт вог1у Казахстане, кхузахь бара цуьнан доьзал. Мамакаев болх бан волало «Къинхьегаман байракх» ц1е йолчу газетан редакцехь.

1957 шарахь Мамакаев ц1а воьрзу  Сибрехара.Цунна бакъо ло Яздархойн Союзехь болх бан, амма цо схьа ца оьцу  шена дела  парт билет. И г1уллакх бахьна долуш дукха халонаш  хуьлу Мамакаевна 1едалера.

           1958 шарахь  яздархо кхелхина шен доттаг1чун поэтан А. Айдамировн ц1ахь.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Интернет-маркетолог

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft С Яшуркаев. Office Word (2).docx

Яшуркаев Султан Сайдалалиевич-нохчийн яздархо , прозаик ву.Иза вина 1942 шарахь Эшилхатойхь Веданан районерчу Нохчийчохь.

Яшуркаевс чакхъяьккхина хьехархойн институт , юридически  факультет Московски пачхьалкхан университетан  Ломоносовн ц1арах  йолу.Цо белхаш бина хьехархочун, прокуроран,следователан даржашкахь.

Цо язйо шеен произведенеш шина маттахь: нохчийн, оьрсийн.Цо язйина произведенеш : «Картолаш», «Зина», «Напса» и. кх. д.

Яшуркаевн  произведенеш  гочйина ю немцойн , французийн, чехин, полякин  меттанашка.Суна шуна йовзийта лаьа  С. Яшуркаевн  угар а сайна хазъелла  стихотворении «Дайн боцчу махкахь»

Самах ду, гIенах ду,

Амма вай генахь ду -

Дайн боцчу махкахь.

ДогIанаш шийла ду,

Дог-ойла гIийла ю -

Дайн боцчу махкахь.

Дика а вон а дац,

Даймехка хIо а дац -

Дайн боцчу махкахь.

Малхаца йовхо яц,

ХIусамех овхо яц-

Дайн боцчу махкахь.

ТIе вогIуш хьаша вац,

Дог Iабош кхача бац -

Дайн боцчу махкахь.

Юхь а яц, дош а дац

Кечваларх товш а вац -

Дайн боцчу махкахь.

Кийра шах боьттина,

Логе шад хIоьттина -

Дайн боцчу махкахь.

Хир ду мел моьттинарг

Ца хилла хIоьттина -

Дайн боцчу махкахь.

ЧIара шен хичохь бу -

Шен хIордо хьаьстина,

Хууш дац мичахь ву,

Даймахках къаьстинарг.

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Няня

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft Саракаев.Office Word.docx

           Хьамзат Бекович Саракаев-охчийн сийлахь яздархо,прозаик, публицист, гочдархо ву ву.

               Хьамзат Саракаев вина 1927 шарахь 31 декабрехь.

              Россин Яздархойн союзан декъашхо ву Саракаев Хь.Цо нохчийн матте даьхна Толстойн дийцарш: «Хаджи-Мурад»,»Казаки», «Набег», «Рубка леса».Саракаевс ша язйина  произведенеш: «Ибрагим Бек», «Эдалхан некъ», «Малхана т1аьхьа» и.кх.д.

            Саракаев Хь. белхаш бина Нохч- г1алг1айш редакцехь воккхачу редакторан даржехь, «Низам», «Вайнах» журналашкахь, «Терк» газетехь.

             Дукха ю Саракаевс язйина берашна лерина произведенаш. Цо царна т1ехь дуьйцу  берашна гуттар дезашдерг, церан ловзарш.

 

 

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Методист-разработчик онлайн-курсов

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsof ДИКАЕВ МОХЬМАД Office Word (2).docx

Дикаев Мохьмад нохчийн г1араваьлла яздархо ву.

Дикаев Мохьмад вина 1941-чу шеран 1-чу сентябрехь. Нохийчоьнна иза велларг ю Соьлжа – Г1алина гена йоццуш 1уьллуш йолу юрт. 1959-чу шарахь иза деша волало Нохч – Г1ал1айн пачхьалкхан хьехархойн институтехь, историн – филологин факультетехь, 1963 –чу шарахь кхиамца и чекх а йоккхий, циггахь хьехархочун балхахь вуьсу. Оццу шерашкахь Мохьмад вевза поэт санна а. Доккха пох1ма долу дешан пхьар сиха билгалволу.

 Цуьнан шатайпа пох1ма  билгалдоккху  г1арабевллачу  поэташа  А. Твардовскийс, Н. Тихоновс, М Мамакаевс. Халкъо  езаш  т1еоьцу М. Дикаевн  поэзии. Ларамаза  дацара  цуьнан  дукхах  йолчу  байтех  халкъан  иллеш  хилар.  Хеназа  хаьдда  поэтан  дахар.  Дикаев  Мохьмад  кхелхина  1979 шеран 29 октябряхь.

 Зорбанехь  араваьлла  М. Дикаевн  поэзин  киншкаш: « Нохчийн  х1усам»-1871 ш., «Стеган  ц1е»-1990ш.

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Няня

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft БАДУЕВ 2 Office Word (2).docx

Бадуев Са1ид Сулейманович

  Вина 1903 шеран 23чу автустехь Соьлжа г1алахь чекхъяьхна хъехархойн курсаш, болх бина школехь.Нохчийн драмтеатрехь исбаьаллин куьгалхо лаьттина.Язъян волавелла 1925ш. Доций дийцарен,  стихаш араевлла нохчийн духхьарлерчу «Серло» газетехь.

Са1ида дуьххьара язйина « Мацалла» ц1е йолу         повесть. 1928-1929 ш. Язйина повесташ: «Бешто», «Ц1еран арц». 1930ш. нохчийн литературехь дуьххьарлера роман « Пет1амат».

  Бадуевн кхоллараллин некъ 10 – 12шаре бен бах ца Белла. Цуьнан дахаран некъ хаьдда 1937ш. Гулагехь. Оцу йоццачу хенахь Са1ид язъян ларийна иттаннаш дийцарш, повесташ, поэмаш. Иза ву пхийтта сов пьесин автор.     

Бадуев Са1ид нохчийн литературан бухбиллархо ву.

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Экскурсовод (гид)

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft Гайсултанов Office Word (2).docx

               1умар Эдилсултанович Гайсултанов-нохчийн сийлахьцу яздархойх цхьаъ ву.

              Гайсултанов 1умар вина  1920 шарахь  Шелахь, ахархочун доьзалехь. Гайсултановс шен произведенеш  леррина берашна язйина, цундела ву иза берийн яздархо.

               Юьртара школа чекхъяьккхина Гайсултановс доьшу рабфакехь.

              1941  шарахь эскаре  воьду Гайсултанов. Цу хенахь  цо  дакъа лоцу луьрачу т1амехь.1943 шарахь ч1ог1а чов а хуьлий эскарера мокъавуьту 1умар.Иза д1ахьажаво  Сибрех, кхузахь бара  цуьнан доьзал. Болх бан волало Киргизийн  финансови органшкахь.

                 Гайсултанов яздан волавелла 1950 шарахь.Дуьххьара араяьлла цуьнан книга «Болат –Г1ала йожор».Иза ч1ог1а хазахеташ т1еийцира  массара а.Цу т1ехь цо гойту ширачу заманахь нохчийн г1иллакхаш , 1адаташ.

               Гайсултановн коьрта теманаш –берийн дахар, церан г1уллакхаш, царна хазделларг.Уьш ешча вайна шуьйра гучудолу цо берийн амалаш дика 1амийна хилар.Берашна лерина дукха пьесаш а язйина гайсултановс.Уьш ю : «Турпал», «Дашо б1араш» иштта кхин д1а а.

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Бухгалтер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft МАМАКАЕВ А 2 Office Word (2).docx

 

Мамакаев 1аьрби

-нохчийн сийлахьчу яздархойх цхьаъ  ву.

Вина  1918 шеран 2 декабрехь  Теркайистехь, Лаха – Невре  ц1е  йолчу  юьртахь.

Мамакаев  1арбин  кхолларалла  коьртачу  шина  муьре  екъало: хьалхара  мур – 1934шарера  1944  шаре  кхаччалц  язйина  йолу  произведенеш,  шолг1а  мур -   1945 – 1958 шерашкахь  язйинарш.

Мамакаевн  кхоллараллехь  кортачех  цхьаъ  хуьлий  д1ах1утту  даймехкан  тема.  Царах  цхьаерш  ю  х1орш: « Даймохк « ( 1958 ), « Кавказан  латта « (1958 ) и д1. кх. а.

 Йоккха  меттиг  д1алоцу  Мамакаевн  кхоллараллехь  цуьнана  иллеша  а, эшарша  а.  Оцу  эшарашкаххьий, иллешкаххьий  ма - ярра  гучуелира  поэтан  ша – тайна  йолу  говзалла  а, цуьнана  шеен  башхаллаш  хилар  а. 1арбис  кхоьллина  дуккха  а  лирически  эшарш. Уьш  1аламат  исбаьхьа  а, мукъамца  атта  алалуш  а, кхин  а  атта  дагахь  1емаш  а  ю. Мамакаевн  кхолларалла  нохчийн  халкх  кхеташ  а, цунна  1аламат  гергара  а, цо  лерина  а  ю.

 Поэтан  цхьамог1а  стихотворенешхалкъо  ша  кхоьллина  фольклорни  иллеш  а, эшарш  а  санна  лоруш  т1еэцна.

 Нохчийн  халкъана  хьоме  а, сийлахь  а  волу  поэт  шеен  кхоллараллин  ницкъаша  угар  зазадаьккхинчу  хенахь  1958  шарахь  вела, амма  цуьнана  ницкъ  болу  поэтически  дош  дехар  ду.

 Мамакаевн  кхоллараллехь  кхиа  а  кхпъна, кхуьуш  бу  нохчийн  поэташ, цара  баркаллица  ц1е  йоккху  поэзехь  шайн  хьехархочун – Мамакаев  1арбин. Шен  халкъана  даггара  г1уллакх  дарехь  вайн  къоначу  поэташна  мехала  масал  ду  цуьнана  дахар

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

Менеджер по туризму

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Выбранный для просмотра документ Документ Microsoft СУЛАЕВ Office Word (3).docx

Сулаев  Мохмад  Абуевич-нохчийн г1араваьлла яздархо ву.

Сулаев  Мохмад  Абуевич  вина  1920  шарахь, сентябрь  беттан  20 – чу  дийнахь  Г1ойт1ахь. Деша  ваххалц  йолу  белаллин  хан  цигахь  яьккхина  цо. Цул  т1аьхьа  Грозный  г1аларчу  16  школехь  1928 –чу  шарахь  долийна  дешар  цо  д1ахьо  1алхан – Юьратахь  хиллачу  юьхьанцарчу  опорни  школехь  а. Иза  1933  шарахь  чекхяьккхича, Сулаев  Мохьмад    деша  вахара  Баку  г1ала. Цигах  педагогически  рабфакехь  дешна  ваьлча, цо  1941  шарахь  чекхйоккху  Бакура  медицински  институт. Оцу  хенахь  дуьйна  схьа  лоьралла  а, литературни  болх  а  цхьана  д1акхоьхьу  цо.

     Сулаев Мохмада  дуьххьара  шеен  байташ  язъян  йолийра  1935  шарахь. ша  Бакухь  доьшуш  волчу  хенахь «Нохчийн  йиш»  ц1е  йолу  фольклорах  тарйина  стих  язъярца.

 1958  шарахь, «Безаман  эшарш»  ц1е  а  йолуш, керла  поэтически  сборник  арайаларца  д1аболабо  цуьнан  кхоллараллин  шолг1ак  мур. Цо  арахоьцу  поэзин  а, прозин  а  книжкаш: «Велларг  денвар» (дийцарш 1959  шо); «Даймехкан  з1аьнарш» (стихаш  1961  шо)…

           Сулаев  Мохьмад  стихашкахь  денло  исбаьхьчу  Кавказан, вайн  мехкан  диц  ца  лун  1аламан  сурташ.

Кестта, цхьаъ  вукхунна  т1аьххье, арайовлура  цуьнан  поэзин  керла  сборникаш: «Дагчуьра  суьйнаш» (1968 шо), «Йоврйоцу  ц1е» (1970 шо), «Бакъдерг» (1973 шо), «Акхтарг», «Гила»  дукха  кхиерш.

Цуьнан  дешнаш  т1ехь  яздина  иллеш  вайн  халкъо  чйог1а  дезаш  т1еоьцу, царех  ду: «Угаре  а  хаза  зезаг», «Г1ан», «Хьо  яре  хьоьжу», «Къаьхьа  кад»…

 Сулаев  Мохьмадан  поэзин  чулацаме  хьаьвсинчул  т1аьхьа, цуьнан  поэтически  говзаллин  а  тидам  бан  даьлча, гучудолу  цуьнан  хьоста  нохчийн  ширачу  поэзехь  хилар. Олуш  ду, поэтан  говзаллин  хьехархой  муьлш  бу, хаа  лаахь – уьш  лаха  цунна  угаре  а  безачу  поэташлахь

 

 

Просмотрено: 0%
Просмотрено: 0%
Скачать материал
Скачать материал "Приложение (Нохчийн яздархойн биографи)"

Получите профессию

HR-менеджер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Получите профессию

HR-менеджер

за 6 месяцев

Пройти курс

Рабочие листы
к вашим урокам

Скачать

Скачать материал

Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:

6 668 593 материала в базе

Скачать материал

Другие материалы

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.

  • Скачать материал
    • 23.03.2021 1334
    • ZIP 2.3 мбайт
    • 15 скачиваний
    • Оцените материал:
  • Настоящий материал опубликован пользователем Гадалашова Дагмара Газимахмаевна. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт

    Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.

    Удалить материал
  • Автор материала

    • На сайте: 3 года и 1 месяц
    • Подписчики: 0
    • Всего просмотров: 61652
    • Всего материалов: 40

Ваша скидка на курсы

40%
Скидка для нового слушателя. Войдите на сайт, чтобы применить скидку к любому курсу
Курсы со скидкой

Курс профессиональной переподготовки

Экскурсовод

Экскурсовод (гид)

500/1000 ч.

Подать заявку О курсе

Курс повышения квалификации

Особенности подготовки к сдаче ОГЭ по литературе в условиях реализации ФГОС ООО

36 ч. — 180 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 34 человека из 19 регионов
  • Этот курс уже прошли 166 человек

Курс повышения квалификации

Методические подходы при изучении литературы "Серебряного века" в современной школе

72 ч. — 180 ч.

от 2200 руб. от 1100 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 74 человека

Курс повышения квалификации

Особенности организации изучения учебного предмета "Родная русская литература" с учетом обновленного ФГОС ООО

36/72 ч.

от 1700 руб. от 850 руб.
Подать заявку О курсе
  • Этот курс уже прошли 194 человека

Мини-курс

Современные подходы к преподаванию географии: методика, технологии и практика

8 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе

Мини-курс

Успешный педагог: навыки самозанятости, предпринимательства и финансовой грамотности

6 ч.

780 руб. 390 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 62 человека из 21 региона
  • Этот курс уже прошли 44 человека

Мини-курс

Основы психологии личности: от нарциссизма к творчеству

8 ч.

1180 руб. 590 руб.
Подать заявку О курсе
  • Сейчас обучается 41 человек из 19 регионов
  • Этот курс уже прошли 12 человек