- 20.01.2015
- 462
- 0
Fəza fiqurları
Salam, bu günkü mövzumuz həndəsə elminin
bir sahəsi olan Fəza fiqurlarırdır.
Həndəsə tarixi insan mədəniyyəti tarixi qədər qədim olan elmdir. Başqa elmlər
kimi həndəsə elmi də insanların ehtiyac, tələbat və zəhməti nəticəsində meydana
gəlmiş və inkişaf etmişdir. Həndəsə 2 hissəyə ayrılır. Planimetriyada müstəvi
üzərində olan fiqurların xassələri öyrənildiyi halda, streometriyada fəza
fiqurlarının xassələri öyrənilir.
Biz fəza fiqurları ilə aşağı sinifdən tanış olmuşuq. Gəlin qısa olaraq öyrəndiklərimizi yada salaq. Tanıdığımız fiqurlar 2 növə ayrılır.
1)Müstəvi fiqurları
2) Fəza fiqurları
Müstəvi fiqurlarını Misal Kvadrat, Düzbucaqlı, Dairə, Üçbucaq göstərmək olar.
Müstəvi fiqurları bütün nöqtələri müstəvi üzərində yerləşir. Bir müstəvinin nöqtələridir. Məsələn Vərəqin hamar səthi, stolun üstü. (Bunların iki ölçüsü var ,eni və uzunluğu)
Vərəqin hamar səthi Stolun üstü
Bəs bu sadaladığımız fiqurları əldə tuta bilərikmi?
- Xeyr. Müstəvi fiqurlarını əldə tutmaq mümkün deyil.
Çünki,Əlimizdə tutduğumuz istənilən fiqurun üçölçüsü var.
Məsələn
 |
Biz müstəvi fiqurlarını fəza
fiqurları üzərində görə bilərik.
Fəza fiqurlarının 3 ölçüsü var. Düzbucaqlı prizmanın bir növü olan kub haqqında danışaq.Şəkildə gördüyünüz təsvir kubun modelidir. (en,uzunluq və hündürlük) .Kubun üzləri diqqət etsəniz görərsiniz ki, onlar kvadrat fiqurlardır /video1(kub) /
Düzbucaqlı prizmanın iki paralel üzü onun üst və alt oturacaqlarıdır.Digər üzlər isə yan üzlərdir.
 |
|||
 |
|||
Üst oturacaq
 |
Alt oturacaq
Prizma oturacaq çoxbucaqlısı ilə adlandırılır.
Fəza fiqurlarını öyrənərkən biz yeni anlayışlarla tanış oluruq . Hər bir fəza fiqurunun təpələri tilləri və yan üzləri var. Gördüyünüz fiqur düzbucaqlı prizmadır. (video(kub) tepe- ekranda gedə-gedə izah edilir.)
İndi isə belə bir sual yaranır. Prizmanın təpələrin sayını necə tapmaq olar? (03:50)
- Təpələrin sayını oturacaq çoxbucaqlısına əsasən təyin edirik. Prizmanın oturacaqları üçbucaq olduğundan 2x3=6 təpə vardır.
04:43 Eyni qanunauyğunluqa əsasən biz digər prizmaları da adlandıra bilərik.
Buradan belə nəticəyə gəldikki, (04;44) // video prizma-yan üz//Bəs prizmanın yan üzlərinin sayını necə tapmaq olar?
06:40 Piramida yan tərəfləri ortaq təpəli üçbucaqlardır.gördüyünüz model üzərində təpələri tilləri üzləri qeyd edək.buradaki video deyisdirilib //video piramida-tepe2 //qoyulsun.
-Bunun üçün də yenə də prizmanın oturacaq çoxbucaqlısını bilmək lazımdır. Prizmanın yan üzlərinin sayı oturacaq çoxbucaqlısının tərəflərinin sayına bərabərdir.
Məsələn üçbucaqlı prizmanın oturacaq çoxbucaqlısı üçbucaq olduğundan yan üzlərinin sayı 3 -ə bərabərdir.
Ümumiyyətlə təpə,til və
üzlərin sayı arasında əlaqə vardır. Bu əlaqə Eyler düsturu ilə ifadə olunur.
Təpələrin sayı + Üzlərin sayı = Tillərin sayı + 2
Bunlardan ikisi məlum olduqda digərini bu düstur vasitəsilə təyin etmək olar. Məsələn üçbucaqlı prizmanın üzlərinin , təpələrinin sayı məlum olduqda tillərinin sayını tapa bilərik.
6 + 5 = Tillərinin sayı + 2
Tillərinin sayı = 9
|
Adı |
Üzləri |
Təpəsi |
Tili |
|
Üçbucaqlı prizma |
5 |
6 |
9 |
Fəza fiqurlarından biri də piramidadir. Piramida oturacağı istənilən çoxbucaqlı olan fəza fiqurudur. Piramidaya nümunə dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olan Misir piramidalarıdır./video(piramida)tepe/
Gördüyünüz kimi piramidanın yan üzləri ortaq təpəli üçbucaqlardır.Piramida da oturacaq çoxbucaqlısı ilə adlandırılır.
İndi isə gəlin fəza fiqurlarının açılış şəklini araşdıraq.
1.Paralelepiped
Artıq bilirik ki, paralelepipedin 6
müstəvisi var. Videoya baxaq. Gördüyünüz kimi paralelepiped bu formada
açılır.Əgər paralelepiped modeli yaratmaq istəyiriksə, videodakı açılış
formasında kağızı kəssək onları göstərilən qaydaya əsasən bitişdirməklə istədiyimiz
nəticəni əldə edə bilərik. /video2(kub)acilis/
Kubun ( Düzbucaqlı
paralelepipedin) müxtəlif açılış formaları
Eyni qaydada biz piramidanın açılışına əsasən onun modelini hazırlaya bilərik.
/ videopiramida(acilis)/
Beləliklə , bugün siz öyrəndiniz ki, ətrafımızda olan hər bir obyektin 3 ölçüsü var.
Bununla yanaşı fiqurların təpələrinin, üzlərinin və tillərinin sayının tapılma qaydası və əlaqə düsturu ilə tanış oldunuz. Videoları izləməklə fəza fiqurların açılış formalarını tədqiq etdiniz. Artiq siz kubun , piramidanın , prizmanın modelini hazırlaya bilərsiniz.
İndi isə tapşırıqları həll etməklə öyrəndiklərimizi möhkəmləndirək.
Tapşırıq №1
|
Adı |
Üzləri |
Təpəsi |
Tili |
|
Düzbucaqlı prizma |
|
|
12 |
|
Beşbucaqlı prizma |
7 |
|
|
|
Altıbucaqlı prizma |
|
12 |
|
Tapşırıq №2
|
Fiqurun adı və şəkli |
Üzlərin şəkli |
|
Üçbucaqlı prizma
|
|
|
Dördbucaqlı prizma |
|
|
Altıbucaqlı prizma
|
|
Tapşırıq №3
Fiqurun açılış şəklini çək və qeyd olunmuş ölçülərini üzərində qeyd et.
 |
|||||||
 |
|||||||
 |
|||||||
 |
|||||||
Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Пространственные фигуры текст (5 класс)
6 664 215 материалов в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Huseynzade Gunay Alekber. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материал
Ваша скидка на курсы
40%
Курс профессиональной переподготовки
300/600 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Мини-курс
4 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.