2018-2019 уҡыу йылына
4 - се класс өсөн
башҡорт (дәүләт) теленән
эш программаһы.
Аңлатма яҙыу
Уҡытыу рус
телендә алып барылған мәктәптәрҙең 4–се класы өсөн башҡорт (дәүләт) теленән
эш программаһы.
Эш программаһы 34 сәғәткә бүленгән (аҙнаға
1 сәғәт).
Дәреслек: Башҡорт теле : уҡытыу рус
телендә алып барылған дөйөм белем биреү ойошмаларының 4-се класы өсөн башҡорт
телен (дәүләт теле булараҡ) өйрәнеү өсөн уҡыу ҡулланмаһы. — 2-се баҫма / М. С.
Дәүләтшина, Н. Н. Кинйәбаева, Г. М. Садыҡова. — Өфө : Китап, 2017.
Программа кимәле: базис
Уҡытыусының тел буйынса
уҡыу-уҡытыу методик комплекты: Башҡорт теле һәм әҙәбиәте программаһы. (Уҡытыу рус телендә
алып барылған мәктәптәрҙең I – XI кластары өсөн). Төҙөүселәре: Тикеев
Д.С., Ғафаров Б.Б., Хөснөтдинова Ф.Ә– Ижевск: КнигоГрад, 2008й.
Уҡыусылар өсөн тел буйынса
уҡыу-уҡытыу методик комплекты: :
1)ДәүләтшинаМ.С.,Кийәбаева
Н.Н.,Садыҡова Г.М. Башҡорт теле: уҡытыу рус телендә алып барылған дөйөм белем
биреү ойошмаларының 4-се класы өсөн башҡорт теленән(дәүләт теле булараҡ)
өйрәнеү өсөн уҡыу ҡулланмаһы. – Өфө : Китап, 2017.
2)ДәүләтшинаМ.С.,Кийәбаева
Н.Н.,Садыҡова Г.М. Башҡорт теле: уҡытыу рус телендә алып барылған дөйөм белем
биреү ойошмаларының 4-се класы өсөн башҡорт теленән(дәүләт теле булараҡ)
өйрәнеү өсөн эш дәфтәре. – Өфө : Китап, 2018.
3)ДәүләтшинаМ.С.,Кийәбаева
Н.Н.,Садыҡова Г.М. Башҡорт теле: уҡытыу рус телендә алып барылған дөйөм белем
биреү ойошмаларының 4-се класы өсөн башҡорт теленән(дәүләт теле булараҡ)
өйрәнеү өсөн контроль эш дәфтәре. – Өфө : Китап, 2018.
4)Учебный словарь, башкиро-русский
русско-башкирский,Усманова М.Г.,Саяхова Л.Г., Киньягулова З.И., Уфа: 2006
5) Башҡорт теленең аңлатмалы һүҙлеге,
башланғыс синыф уҡыусылары өсөн, З.Ғ.Ураҡсин, З.Ә.Сиразитдинов, Н.Ф.Суфьянова,
Өфө: Китап, 2005
Программа үҙенсәлектәренең
характеристикаһы: Эш программаһы Башҡортостан Республикаһы Мәғариф министрлығы тарафынан
раҫланған “Башҡорт теле һәм әҙәбиәте программаһы” (Уҡытыу рус телендә алып
барылған мәктәптәрҙең I-XI кластары өсөн) нигеҙендә төҙөлдө.
Төҙөүселәре Тикеев Д.С., Ғафаров Б.Б., Хөснөтдинова Ф.Ә, Ижевск: КнигоГрад,
2008й.
Башҡортостан Мәғариф министрлығы
тарафынан тәҡдим ителгән программа Өлкөндө муниципаль бюджет төп белем биреү
учреждениеһының “Уҡыу планы”на ярашлы рәүештә тормошҡа ашырыла.
Был эш программаһында
федераль һәм республика закондары талаптары тормошҡа ашырыла:
-
«Рәсәй
Федерацияһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;
-
Рәсәй
Федерацияһының «Мәғариф тураһында» Законы;
-
«Башҡортостан
Республикаһы халыҡтары телдәре тураһында» Законы;
-
Башҡортостан
Республикаһының «Мәғариф тураһында» Законы;
-
Башҡортостан
Республикаһында Милли мәғарифты үҫтереү концепцияһы.
Программа йөкмәткеһе 3
йүнәлештән тора: башҡортса телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу һәм камиллаштырыу, башҡорт
теленең фонетик, лексик, грамматик үҙенсәлектәрен аңлау һәм үҙләштереү,
бәйләнешле текст менән эш итә белергә өйрәтеү.
Программаның йөкмәткеһе һәм
төҙөлөшө: Программа
һөйләшеү, телмәр эшмәкәрлеген формалаштырыу һәм үҫтереүҙе күҙ уңында тотҡан
тематиканы, уҡыу өсөн әҙәби әҫәрҙәрҙе, орфоэпия һәм орфография, элементар
грамматик һәм пунктуацион материалдарҙы үҙ эсенә ала. Шулар менән бер рәттән
мәҡәлдәр, йомаҡтар, тиҙәйткестәр, көләмәстәр, һанашмаҡтар, уйындар өҫтөндә эш
үткәреү ҙә күҙ уңында тотола.
Уҡыусыларҙың телмәр
күнекмәләренә талаптар
1. Йыл аҙағында 4-се класс
уҡыусылары түбәндәге телмәр күнемәләренә эйә булырға тейеш:
- Уҡытыусының һөйләгәнен йәки уҡығанын аңлай алыу:
- тексты тыңлау һәм йөкмәткеһен һөйләү, йөкмәтке
буйынса рәсем яһау;
- текст буйынса иптәштәренә йәки уҡытыусыға һорау
биреү;
- 8-10 шиғырҙы яттан белеү.
2. Уҡыған текстар буйынса,
күҙәтеүҙәр нигеҙендә бәләкәй хикәйә төҙөү һәм һөйләү:
- ишеткәндәр, башҡарған эштәр тураһында һөйләү;
- картиналар, экскурсиялар, фильмдар, иллюстрациялар
буйынса бирелгән ситуацияға ярашлы һөйләү;
- текстың йөкмәткеһен тулыһынса һәм ҡыҫҡартып һөйләү;
- ваҡиға, персонажға үҙ мөнәсәбәтеңде әйтә белеү;
- башҡорт теленән рус теленә тәржемә итә белеү.
3. Тексты талғын, шыма, һүҙҙәрҙе
тотош (ижектәргә бүлмәй) уҡыу:
- поэтик әҫәрҙәрҙе тейешле интонация менән уҡый белеү;
- эстән һәм ҡысҡырып, ролләп һәм һайлап уҡыу;
- текстың темаһын, төп фекерен билдәләй алыу;
- текстан һорауһарға яуап табыу;
- картиналар ҡарау, уға исем биреү.
4. Хәрефтәрҙе дөрөҫ, матур һәм
тоташтырып яҙыу:
- ҙур булмаған тексты күсереп яҙыу;
- шундай уҡ текст йәки картина буйынса 2-3 һорауға
яуап яҙыу;
- текстан предметты һүрәтләгән урынды табып (һайлап)
яҙыу;
- бирелгән ситуация буйынса текст төҙөп яҙыу;
- ныҡлы әҙерлектән һуң, өйрәтеү характерындағы
диктант, изложение, инша яҙыу (2-4 һөйләм күләмендә).
5. Кластан тыш уҡырға тәҡдим
ителгән 4-5 әҫәрҙе белеү.
Уҡыу-уҡытыу программаһында
үҙләштереү өсөн планлаштарылған һөҙөмтәләргә ирешеүҙе баһалау
1. Класта һәм өйҙә башҡарыла
торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға
түбәндәгеләр инә:
-
башҡорт
теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
-
тәржемә
эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
-
дәреслектәрҙәге
әҙәби текстарға пландар төҙөү;
-
һорауҙарға
яҙма яуаптар;
-
тел һәм
әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар,
проекттар һ.б. төҙөү.
2. Башҡорт теленең ағымдағы,
сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур
темаларҙан һуң йомғаҡлау яҙма эштәре үткәрелә. Ағымдағы яҙма эштәр программаның
өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө
һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың
белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы яҙма эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош
дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.
3. Сирек һәм йыл аҙағында
йомғаҡлау яҙма эштәре мәктәп администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график
буйынса үткәрелә. Яҙма эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү
тәҡдим ителмәй.
Программа
материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына
һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән 1 класта
түбәндәге күләмдә яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
күсереп яҙыу – 2, һорауҙарға яуап
– 2, диктант – 4, инша -1, изложение -
1. Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә,
мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡара-мағына ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ
күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә мөмкин:
- карточкалар
менән эш;
- һүрәт буйынса
һөйләмдәр төҙөү;
- һүҙлек
диктанты;
- һөйләмдәр төҙөү;
- һүҙлек менән
эш;
- һүрәтләү
иншаһы;
- слайд төҙөү
Уҡыу-уҡытыу программаһында планлаштырылған
һөҙөмтәләрҙе үҙләштерелеүен баһалау:
4. Класта һәм өйҙә башҡарыла
торған яҙма эштәр өйрәтеү һәм тикшереү характерында була.
Уларға
түбәндәгеләр инә:
-
башҡорт
теленән төрлө типтағы күнегеүҙәр;
-
тәржемә
эштәре (башҡорт теленән рус теленә һәм киреһенсә);
-
дәреслектәрҙәге
әҙәби текстарға пландар төҙөү;
-
һорауҙарға
яҙма яуаптар һәм иншалар;
-
тел һәм
әҙәби материалдар буйынса аналитик һәм дөйөмләштереү тибындағы схемалар,
проекттар һ.б. төҙөү.
5. Башҡорт теленең ағымдағы,
сирек йәки йыл аҙағында, шулай уҡ уҡыу йылы башында инеү диктанты, ҙур темаларҙан
һуң йомғаҡлау контроль эштәре үткәрелә. Ағымдағы контроль эштәр программаның
өйрәнелгән материалын үҙләштереүҙе тикшереү маҡсатында уҙғарыла. Уларҙың төрө
һәм үткәреү йышлығы өйрәнелә торған материалдың ҡатмарлылығынан, уҡыусыларҙың
белем кимәленән сығып билдәләнә. Ағымдағы контроль эштәр өсөн уҡытыусы йә тотош
дәресте, йә уның бер өлөшөн генә файҙалана ала.
6. Уҡыу йылы башында инеү
диктанты, сирек һәм йыл аҙағында йомғаҡлау контроль эштәре мәктәп
администрацияһы менән берлектә төҙөлгән график буйынса үткәрелә. Контроль
эштәрҙе сиректең беренсе көнөндә һәм дүшәмбелә үткәреү тәҡдим ителмәй.
Программа
материалының үҙләштереү кимәле уҡыусыларҙың дәрестәрҙә телдән биргән яуаптарына
һәм яҙма эштәренә ҡарап баһалана. Бының өсөн башҡорт теленән 4-се класта түбәндәге
күләмдә контроль эштәр, яҙма эштәр үткәреү ҡарала:
|
Яҙма эштәрҙең төрҙәре
|
Эш күләме
|
Текст күләме
|
|
Күсереп яҙыу
|
2
|
|
|
Һорауҙарға яуаптар
|
3
|
|
|
Контроль диктант
|
3
|
55-60
|
|
Һүҙлек диктанты
|
|
10-12
|
|
Изложение
|
2
|
20-25
|
|
Инша
|
2
|
30-35
|
|
Һайланма диктант
|
1
|
|
|
Аңлатма диктант
|
3
|
|
Яҙма эш төрҙәре (изложение,инша) яҙыу
уҡыусыларҙың уҡыу кимәленә, белеменә, мөмкинселегенә ҡарап уҡытыусы ҡарамағына
ҡалдырыла һәм улар урынына шул уҡ күләмдә түбәндәге яҙма эштәр үткәрергә
мөмкин:
-карточкалар менән эш;
-тест;
-һүрәт буйынса һөйләмдәр төҙөү;
-текста һөйләмдәрҙә һүҙҙәр тәртибе;
-терәк текстар менән инша яҙырға
өйрәнеү;
-һүҙлек диктанты;
-һөйләмдәр төҙөү;
-һүҙлек менән эш;
-һүрәтләү иншаһы;
-слайд төҙөү: шәжәрәләр, минең
ғаиләм…
Балаларҙың уҡыу һәләтлектәрен
баһалау
|
Класс
|
Һүҙ
|
Билдә
|
Эстән уҡыу(һүҙ)
|
|
4
|
40-45
|
100-120
|
45-50
|
Телдән яуаптарҙы баһалау:
Уҡыусыларҙың
телдән һөйләмен, уның фонетик, грамматик яғы менән бер рәттән тасуири уҡыуы ла
иҫәпкә алына. Телдән һорау формаһында үткәрелә торған күнегеүҙәр һәр дәрестә
алып барыла.
Тыңлап аңлау күнекмәләрен
баһалау:
1. “тулыһынса аңланы”
2. “өлөшсә аңланы”
3. “аңламаны”
Уҡыусының монологик һөйләүен
баһалау:
1. - тәҡдим ителгән тема ( рәсем,
ситуация) буйынса хикәйә төҙөй белһә;
- дөрөҫ интонация менән, тексҡа
баһа биреп, мөнәсәбәтен күрһәтеп һөйләй алһа;
- тупаҫ булмаған пауза хаталары
ебәрелһә лә, “5”ле ҡуйыла.
2 –се класта бәйләнешле һөйләм – 6-7
һөйләмдән тәшкил итә.
2. - айырым паузалар, 1-2 һөйләм
хатаһы яҫаһа;
- уҡытыусы тарафынан икенән
артығңҡ булмаған асыҡлаусы һорау бирелһә,”4”
ле ҡуйыла
3. - теманың төп йөкмәткеһен асһа;
- 4-6 һөйләм хатаһы ебәрҫә;
- уҡытыусы тарафынан икенән артыҡ
асыҡлаусы һорау бирелһә йәки уҡытыусы ярҙамынан башҡа йөкмәткеһен һөйләүҙе
башлай (тамамлай) алмаһа, “3”лө ҡуйыла.
4. - һөйләгәндә эҙмә-эҙлеклелек
һаҡланмаһа;
- паузаларға теүәлһеҙлектәр
китһә;
- 6- нан артыҡ һөйләм хатаһы һәм
грамматик хата яһаһа, “2”ле ҡуйыла.
Диалогик һөйләмде баһалау:
1. - тейешле темпта дөрөҫ интонация
менән һорау ҡуйһа;
- әңгәмәләшенең һорауҙарына тулы
яуап ҡайтарһа, “5”ле ҡуйыла
2. - дөрөҫ һорау биреп, үҙе лә
әңгәмәләшенең һорауына яуап бирһә, ләкин һөйләү ваҡытында уҡытыусы ярҙамына
мохтаж булһа;
- 2-3 һөйләм хатаһы ебәрһә, “4”
ле ҡуйыла.
3. - уҡытыусы ярҙамында ғына һорау
бирһә йәки яуап бирһә;
- һорауҙар биргәндә, һүҙҙәр һәм
грамматик формалар табыуҙа теүәлһеҙлектәр ебәрһә йәки өйрәнгән теманың бер өлөшөн генә үҙләштерһә;
- 4-5 һөйләм хатаһы ебәрһә, “3” лө ҡуйыла.
4. - әңгәмә ваҡытында ҙур ауырлыҡ
менән генә һорау бирһә;
- һорауҙарға үҙ көсө менән яуап
бирә алмаһа;
- 6- нан артыҡ хата ебәрһә, “2”
ле ҡуйыла.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.