Разработка урока по казахскому языку "зат есімнің түрленуі"7-сынып

Сабақтың тақырыбы:         Зат есімнің түрленуі

Сабақтың мақсаты: білімділік – зат есімнің түрленуі туралы түсіндіру ,зат есім тақырыбынан алған білімдерін еске түсіру,зат есім тақырыбы бойынша білімін жетілдіру;

дамытушылық –оқушылардың өздігінен жұмысқа баулу,сөйлеу шеберліктерін,тіл байлықтарын дамыту;

тәрбиелік –оқушыны білімділікке,ойлылыққа жетектеу,пәнге қызығушылығын арттыру,туған тілін сүюге,қадірлеуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Көрнекілігі: плакат-сызбалар,топтастыру,кеспе қағаздар.

Пәнаралық байланыс:әдебиет.

Сабақтың өту барысы.

І.Ұйымдастыру бөлімі.

1.Сәлемдесу.Сабаққа даярлау.

2.Бүгінгі сабақтың құрылымымен таныстыру

Үй тапсырмасын тексеру.

Тестік жұмыс

Қазақ  тілінде  неше  сөз  табы   бар ?

А)Тоғыз

В)  Бес

С)  Он

Д.)Жеті

Е ) Сегіз

 Зат  есімнің   сұрағын  көрсетіңіз  ?

А) Не істеді?  Қайтті?

В)  Кім?   Не ?

С ) Неше?  Нешеу?

Д)Қандай? Қай?

Е)  Не істеді? Қайтті?

 Жалқы   есімді   табыңыз ?

А.) Талдықорған

В)  Жетімдер

С)Адамдар

Д)  Балалар

Е)Әлем

  Жалпы   есімді   табыңыз  ?

А)  Шолпан

В) Емхана

С) Айымгүл

Д)Теміртау

Е) Қазақстан

Туынды  зат  есімді  табыңыз ?

А)  Наубайхана

В) Азық-түлік

С) Қант

Д)  Сәбіз

Е)Нан

  Күрделі   зат   есімді   табыңыз ?

А)Білім

В)  Қала

С)  Кемпірқосақ

Д)  Әділдік

Е)  Домбырашы

Туынды зат есімді табыңыз.
А) Салмақты.
В) Ақылды.
С) Мамандар.
D) Өнерлі.
E) Оқулық

Етістіктен жасалған туынды зат есімді табыңыз.
А) Елші.
В) Көрме.
С) Балалық.
D) Ақылдас.
E) Биіктік

Жұрнақ арқылы жасалған туынды зат есімді табыңыз.
А) Балалар.
В) Достық.
С) Ғарыш.
D) Сымбатты.
E) Абыройлы.

Зат есімнен жасалған туынды зат есімді табыңыз.
А) Білімді.
В) Сатушы.
С) Биші.
D) Кеспе.
E) Биіктік

                                       дара                           күрделі       

 

туынды                                                                                          жалқы

 

негізгі                                                                                                              жалпы

 

деректі                                         кім? не?                                               дерексіз                          

                                            Зат есімнің түрленуі

Жалғау түрлері: көптік, септік, тәуелдік, жіктік

Зат есімді жіктеу:                                   Зат есімді тәуелдеу:

 Мен оқушы-мын.                                     Менің дәптер-ім.

 Сен оқушы-сың.                                       Сенің дәптер-ің.

 Сіз оқушы-сыз.                                         Сіздің дәптеріңіз.

 Ол оқушы.                                                 Оның дәптері.

Зат есімді септеу                                    Көптік жалғаулары:кітап-тар,оқушы-лар

А.с.оқушы                                                гүл-дер,сурет-тер,адам-дар,бала-лар.

І.с.оқушының

Б.с.оқушыға

Т.с.оқушыны

Ж.с.оқушыда

Ш.с.оқушыдан

К.с.оқушымен

Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып,мақалдарды оқып,мағынасын түсіндір, қойылған сөздердің орысша,ағылшынша баламасын тап.Зат есімдерді талда.

а) Жігітті намыс өлтіреді, ... қамыс өлтіреді (қоян – заяц – hare)

ә) Баланың тілі - ... (бал – мед – һunу).   Ананың тілі - ... (бал –мед – һunу)

б) Оқусыз ... жоқ, ... күнің жоқ .(білім – знание – khowiedge)

г) Өнер алды – қызыл ... (тіл – язык – tongue)

ғ) Көп сөз – көмір,Аз сөз - ... (алтын – золото – gold)

д) ... – оттан да ыстық»  (Отан – Родина – Motherland)

е) Ашу – дұшпан,ақыл - ... (дос,друг – friend)

ж)  ... өссе – жердің көркі (гүл – цветы – flower)

      ... өссе – елдің көркі  (қыз – девочка – girl)

з) Айтылған ... – атылған оқ (сөз – слова – word)

Семантикалық кесте

мысалдар	септік жалғау	тәуелдік жалғау	көптік жалғау	жіктік жалғау
оқушының
балам
анаға
суретшімін
досыма
кітапты
ағаштар
сөреден
оқушы
дәптерің

Қортындылау:

1.Қазақ тілінде қанша жалғау бар?

2.Тәуелдік жалғау дегеніміз не?

3.Септік сұрақтарын ата

4.Зат есім қалай түрленеді?

Үйге тапсырма:Зат есімнің түрленуі

Бағалау.