Сабақтың тақырыбы: Африка материгінің ішкі сулары

Сыныбы: 7 «Б»                    

Сабақтың тақырыбы: Африка материгінің ішкі сулары

Сабақтың мақсаты:     Африка материгінің ішкі сулары туралы білімдерін дамыту,картадан өзен көлдерін тауып сипаттама бере білуді меңгеру.
Күтілетін нәтиже: :  Африка материгінің ішкі сулары туралы білімдерін дамыту,картадан өзен көлдерін тауып сипаттама бере білуді меңгеру.

   Сабақтың типі:  Жаңа сабақ    

Сабақтың түрі: Жеке, топтық жұмыс
Сабақтың әдісі: Зымыран сұрақтары,сәйкестендіру кестесі, ой толғаныс, кескін картамен жұмыс, «озық ойлы» оқушы

Ресурстар: Слайд, Д.ж физикалық картасы,  оқулық, тірек- сызба,атластар, кескін карта
Сабақ барысы:

Кіріспе бөлім І Ұйымдастыру кезеңі

 Сәлемдесу, оқушы құралдарын түгендеу,топқа бөлу

 ІІ. Негізгі бөлім

Үй тапсырмасы

         Мұғалім іс-әрекеті

а) “Зымыран сұрақтар!” ойыны.

ә) Сәйкестендіру кестесі

Оқушылардың іс-әрекеті                                 

а) “Зымыран сұрақтар!” ойыны.

1. Шеткі нүктелері дүниенің төрт бұрышына да бағытталған материк-Африка

2.Африкада қандай климаттық белдеулер қайталанады, қайсылары қайталанбайды?

Жауабы: Экватордан басқа климаттық белдеулер екі реттен қайталанады олар: Субэкваторлық, тропиктік, Субтропиктік

3.Африка климатындағы басым ауа массаларын ата? Экваторлық,Қоңыржай,Тропиктік,Мұхит ағыстары

4.Жер шарындағы ең жоғары температура

Жауабы: +58ºС 1933 жылы Сахараның (әл-Азизия) Жерорта теңізі жағалауында тіркелген.

5.Жауын шашын ең аз жауатын жер?

Жауабы:Сахарада (0,5 мм, Асуан қаласы) тіркелген.

6. Теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жері?

Жауабы:Ассаль көлінің деңгеі-153 м

7. Теңіз деңгейінен ең биік орналасқан нүктесі-

Жауабы:Килиманджаро жанартауы биіктігі-5895 м

8. Қандай пайдалы қазбаларға бай?

Жауабы:Мыс, мырыш, уран, алмас, алтын, таскөмір, мұнай, газ

9. Бұл бұғаз Үнді мұхитының батыс бөлігінде, Африка мен Мадагаскар аралын бөліп тұрады. Ол жер бетіндегі ең ұзын бұғаз?

Жауабы: Мозамбик

10.Бұл канал теңіз көліктеріне Африканы айналып өтпей-ақ, Еуропадан Азияға тіке шығуға мүмкіндік береді, ол-

Жауабы:Суец

ә) Сәйкестендіру кестесі.

Климаттық белдеулер	Ерекшеліктері
А)Субтропиктік	1.Материктің солтүстік және оңтүстік шеткі нүктелерін қамтиды.
Ә)Тропиктік	2.Жазы ыстық (+28ºС), құрғақ, қысы біршама жылы (+10ºС), ылғалды болады.
Б)Субэкваторлық	3.Экваторлық белдеуден екі жарты шарда шамамен 200 ендіктеріне дейінгі аралықты, Мадагаскар аралының солтүстігін қамтиды.
В)Экваторлық	4.Конго өзені алабының экватор бойындағы бөлігін және Гвинея шығанағы жағалаын алып жатыр.
	5.Жерорта теңізінің жағалауын алып жатыр
	6. Материктің екі тропиктік шеңбер үстіндегі бөлігін қамтиды. Солтүстігі батыстан шығысқа қарай өте енді және аса зор Еуразия материгімен көршілес орналасқан.
	7.Жазда жиі-жиі құмды дауылдар-самум желдері соғады, аспан ылғи шаңытып тұрады.
	8.Белдеуге жазда экваторлық, қыста тропиктік ауа массалары әсер етеді
	9.Таңертеңгі ашық ау райы түстен кейін найзағайлы нөсерге ұласады. Күн күркіреп, бірнеше сағат нөсер жаңбыр жауып, кешке қарай ышылады.
	10.Белдеуде Жер шарындағы ең ыстық, ең құрғақ, ең үлкен Сахара шөлі орналасқан

А. 1,2,5.

Ә. 6,10, 7

Б.3,8

В. 4,9

 Жаңа сабақты меңгерту: тақырыпты ашу

«Таза тақта» ойынын ойнай отырып бұрынғы оқығанымызды қайталап, еске түсіріп алайық.

Тақтаға шыққан оқушы кез-келген қағазға жасырылған сұрақты таңдай отырып жауап береді . Жасырылған сұрақ біткен кезде тақта тазаланады.

Бұрынғы оқыған ұғымдарын анықтау.

. 1.Өзеннің басталатын жері

2.Өзеннің басқа өзенге, көлге, теңізге құятын жері

3.Негізгі өзен барлық салаларымен қоса

4.Құрлықтағы табиғи ойысқа жиналған су

5.Арна деп аталатын ойпаң арқылы ағатын су

6.Биіктен құлап ағатын өзен

7.Жер қыртысының жоғарғы бөлігіндегі сулар

Жауаптары:

1.Бастау; 2. Саға; 3.Алабы; 4.Көл; 5.Өзен;

6. Сарқырама; 7.Жер асты сулары

Ішкі сулар

Көл, Өзендер слайдтан көрсетіледі

1. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы Африканың өзен алаптарын түсіндіру.

Ірі өзендердің көпшілігі Атлант мұхитына құяды.

Африканың ірі өзендері:

1. Ніл -Жер шарындағы ең ұзын өзен.

2.Конго (Зайр)- Экваторды екі рет кесіп өтетін Африка өзені ең мол сулы өзені, су жинау алабы мен суының молдығы жағынан дүние жүзінде Амазонкадан кейін екінші орын алады. Өзеннің ұзындығы-4320км.

3.Нигер

4.Замбези

Африканың ірі көлдерінің барлығы дерлік Ұлы Шығыс Африка жарылысының бойында орналасқан. Сондықтан пішіндері көбіне созылыңқы болып келеді.

                                                   2. Ой толғаныс.

«Көл» сөзіне ассоциациялық ой жиынын жасау.  Топтық жұмыс

                                     3. «Кескін картамен жұмыс»

Картаға өзен-көлдерді белгілеу.

4.«Озық ойлы» оқушы

Белгілі бір өзенге жоспар бойынша сипаттама беру.

Өзен аты:
1.Өзеннің материктегі орны, алабы
2.Өзен қайдан бастау алады, қайда құяды?
3.Өзеннің су жинау алабы
4.Өзеннің қоректену көздері
5.Шаруашылық маңызы

Жаңа сабақты бекіту:

1.Африка өзендері қандай алаптарға бөлінеді?

2.Ол Оңтүстік Африканы батыстан шығысқа қарай кесіп өтіп, Замбези өзенін зерттейді, Виктория сарқырамасын тауып, Конго өзені ағысын, Ньясса көлін сипаттап жазды. Ол 30 жыл Африкада тұрып, сонда қаза тапты. Бұл қай саяхатшы?

Жауабы:(Ағылшын саяхатшысы Давид Ливинхстон)

3.Ежелгі мысырлықтар оны «киелі өзен» деп атаған және оған табынған, ол-

4. К.И.Чуковскийдің белгілі өлеңіндегі жолдарда Африкадағы тағы бір өзеннің аты аталады. Ол қандай өзен?

Айболит мініп бүркітке Оны күткен-гиппопотам

Ұшып келеді биікте —————дан, ————-дан.

1. Африканың оңтүстігіндегі бұл өзеннің аты кемпірқосақтың жеті түсінің біреуімен үндес (орыс тілінде)————

ІІІ Қорытынды бөлім   «Қара жәшіктегі» Сұрақ:  

«Қара жәшік» ішінде осы сұрақтың жауабы  бар. Килиманджаро жанартауын зерттеуге  барған вулканологтарға тікұшақпен  киім-кеншек, тамақ, тағы да басқа керек -жарақтың барлығы, сонымен бірге тау басында көп мөлшерде қысы- жазы болатын мұны да  жеткілікті мөлшерде алып келінді.  Жанартау атқылағаннан кейін барлық керектінің барлығы  бар, жеткілікті, тек бір нәрсе жоқ. Оны  алатын да жер жоқ. Сонда бұл не?  Не туралы айтылған? Мына «қара жәшіктің ішінде не бар?

Физиктер тілімен айтқанда -  жер шарындағы жалғыз нәрсе бір уақытта үш күйде бола алады.

Биологтар тілімен айтқанда – адам ағзасының 68%-ы осыдан тұрады.

«Қара жәшіктің» ішінде – ыдыста су бар. Жанартау атқылағанда барлық қар мен мұз  бу болып кетті, ал өзендердін бастауын лава басып тастаған

Критериалды бағалау, формативті бағалау

VІІ. Үй тапсырмасы:

Африка материгінің ішкі сулары.

Кескін картамен жұмысты аяқтау.

Кері байланыс