Рабочие листы
к вашим урокам
Скачать
Сынып:8 «Ә»
Сабақ: № 30
Тақырыбы: Қазақстанныңішкісуларыныңтүрлері
Мақсаты:
Білімділік: ОқушылардыҚазақстанныңішкісуларыментаныстыру. Қазақстанныңжербедерініңәртүрліболуына климат ерекшелігініңәсеріболсаосығанбайланыстыішкісуы да әркелкітаралғанынайту. Өзенжүйесі, өзеналабы, өзенжүйесініңерекшелігі, өзеннің су шығыны, жылдықағысынсипаттау. Өзендерініңқоректенуі мен режимінетоқталыптүсіндіру. СолтүстікМұздымұхиталабынажаттынөзендердіңжәнеішкіалаптарғажататынөзендердіңерекшеліктеріментаныстыру.
Тәрбиелік: Өзендердіңқазіргіэкологиялықжағдайынатоқталып, оларғамәнберугетәрбиелеу. Өзотанытуралыбілімдерінтереңдетуарқылыотансүйгіштікқасиетінарттыру.
Сабақтыңтүрі: аралассабақ
Сабақтыүйымдастыруформасы: фронтальді
Сабақтыжүргізуәдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Қазақстанныңфизикалықкартасы, ішкісулар, атлас
Сабақтыңкезеңдері:
1. Ұйымдастыру кезеңі 5. Сабақтықорытындылаукезеңі
2. Жаңатақырыпқа көшу 6. Бағалаукезеңі
3. Тақырыптымеңгерукезеңі 7. Үйтапсырмасын беру кезеңі
4. Тақырыптыбекіту кезеңі
Сабақтыңбарысы
Кезеңдер | Мұғалімніңіс-әрекеті | Оқушылардыңіс-әрекеті |
1 | Оқушыларменамандасу. Түгендеу. Сабаққадайындығынтексеру. | Мұғалімменамандасу. Сабақтакімжоқекенінанықтау. |
2 | Жаңатақырыптымеңгеруүшінеңалдыменкіріспеәңгімелесуденбастап, мынадайсұрақтарқояды: 1) Өзенніңбастауыдеген не? 2) Өзенжүйесідеген не? 3) Өзеналабыдеген не? 4) Суайрықдеген не? 5) Қазақстанныңаумағындақандайіріөзендер бар? | Оқушылармұғалімніңсұрақтарынмұқияттыңдап, оларғажауапбереді: 1) Өзенніңбасталатынжерінөзенніңбастауыдепатайды. 2) Суыбір-бірінеқоысылып, теңізгенемесекөлгебірсағаменқұятынөзен мен оныңсалаларыныңжиынтығы. 3) Жербетініңөзенге су жиналатынбөлігі. Жеке өзеналаптарыбір-біріненсуайрықсызықпенбөлінеді. 4) Өзендердің су жинайтынкөршілесалаптарынбір-біріненбөліптұратынсызық. 5) ҚазақстанаумағындаЕртіс, Есіл, Сырдария, Жайық, Шу, Іле, Тобылөзендері бар. |
3 | ОқушылардыңжауаптарынтыңдағаннанкейінкартаныпайдаланыпҚазақстанаумағындағыөзендергетоқталып, олардыңішіндеоқушыларатаған 7 өзенніңұзындығы 1000 шақырымнанасатынынайтады. Өзенніңбағыты мен жылдамдығысолөзенніңағыпөтетінжербедерінебайланыстыдейді. Қазақстанныңоңтүстігіндегіжәнешығысындағыөзендердіңкөбібасынтауларданалады. Тау өзендерібеткейлерітік, жартасты тар аңғарменақса, жазықжерлерменағатынөзендердіңағыныбаяуекенінайтады. Қазақстанөзендерініңерекшеліктерінетоқталыпкетеді: 1 – жасыәртүрлі, 2 – өзендердіңәркелкітаралуы. Оқушыларғасұрақбереді: Қазақстанныңөзендеріқоректенукөздерінежәнесуыныңрежимінеқарайқандайтиптергежатады? Кейінмұғалімөзіқорытындылайды: Қазақстанөзендерінегізіненқар-жаңбыр, мұздық, жерастысуыменқоректенеді. Кейінөзенсуыныңшығыны мен жылдықағынынасипаттамабереді. Өзеннің су шығыныдегенімізөзеннің су қимасынан 1 секунд ішідеағыпөтетін су мөлшері. Ол м3/с есебіменөлшенеді: Q=Fм2*V м/с. СолтүстікМұздымұхиталабыныңөзендері: Ертіс, оныңсалаларыБұқтырма, Үлбі, Оба, Есіл, Тобыл, Шар. Ішкіалаптыңөзендері Каспий, Арал, Балқаш-Алакөлкөлдерінеқұятынынжәнекейбірөзендердіңқұмғасіңіпкететінінанықтайды. Ішкіалаптыңөзендері: Жайық, Ембі, Сырдария, Шу, Сарысу, Нұра, Қаратал, Аягөз, Тентек. Каспий теңізіалабы – Қазақстанныңшөлжәнешөлейтзоналарыішінараормандыдаланықамттиды, шөлейттеөзен торы нашардамыған, бұғанЖайықөзеніжататынынайтады. Салалары: Самара, Шаған, Елек, Ор, олардыңхалықшаруашылығындағымаңызыашылады. Арал теңізініңалабы – СырдарияөзеніҚазақстаннантысқарыжатқанОрталық Т-Ш тауларынанбасталатынынкартаданкөрсетеді. Бұлреспубликаныңең лай өзенідейді. Өзенніңағынынреттеп, суынегістік пен шабындықтардысуаруғажәнесуландыруғатиімдіпайдалануүшінөзенбойындаҚызылорда, ҚызылқұмжәнеҚазалысуаружүйелеріШардарабөгенісалынғанынайтады. Балқаш-Алакөлалабы – бұлалаптыңеңүлкенөзені – Іле. ОлШығыс Т-Ш туларынанбасталатын ТекесжәнеКүнгесөзендерініңқосылуынанпайдаболатынынкартаданкөрсетіптүсіндіреді. Оқушылардыңсұрақ-жауапәдісінпайдаланыпондақандай СЭС-тер салынғанынсұрайды. Ілеөзенініңжағдайынатоқталып, түсіндіреді. Ішкіалаптардытүсіндіргенде Каспий теңізініңалабына: Жайық, Жемөзені, Арал теңізініңалабына: Сырдария, Шу, Сарысу, Торғай, Ырғызөзендері, ал солтүстікжәнеорталықҚазақстанкөлдерініңалабынаНұраөзені, сондай-ақБалқаш-АлакөлалабынайтқандаІле, Қаратал, Аягөз, Тентекөзендеріжататынынжәнеоларғажеке-жекетоқталғанжөн. | ОқушыларҚазақстанныңфизикалықкартасынанөзендердіңқалайтаралғандықтарынанықтайды. Қазақстанныңжербедерініңәртүрліболуынабайланыстыөзендер де әркелкітаралған: шөл мен шөлейтзоналарындаөзендер аз, ал дала жәнеорманды дала зонасындаедәуіркөп, жербетіндегіөзенторларынынңорналасуысолаймақтыңылғалданукоэффициентінебайланыстыекенінайтады. Басынтауданалатынөзендердікартадантауыпатайды: Іле, Сырдария, Жайық, Есіл, Нұра. Оқушылармұғалімніңсұрағынажауапбереді: Қазақстанөзендеріқармен, жаңбырмен, мұздарменқоректенеді. Өзеннің су шығынынамысалкелтіреді: Өзенніңкөлденең су қимасы 600 м2, ал судыңағысжылдамдығы секундына1,6 м2 болса, өзеннің су шығынысекундына 960 м3/с. Қазақстанөзендерініңалаптарынанықтағаннанкейін, оларғажататынөзендердіжазыпалады. ОқушыларСолтүстікмұздымұхиталабыөзендерін, ішкіалапөзендеріменсалыстыраотырып, бұлардыңбір-біріненқандайайырмашылықтары мен ерекшеліктері бар екеніндәлелдейді. Осы екіалапөзендерінесипаттама беру жоспарынжазыпалады: 1. Өзенніңбастауы, орныныңбиіктігі, ендік, бойлығы. 2. Өзенағыпөтетінжердіңбедері. 3. Жағалауларынасипаттама. 4. Салалары. 5. Құятынжері 6. Су деңгейініңауытқуы, толысуы. 7. Шаруашылықтағымәні 8. Экологиялықжағдайы. Каспий теңізіалабыныңсалалары: Самара, Шаған, Елек, Ор. Каспий теңізініңалабына: Жайық, Жемөзені Арал теңізініңалабына: Сырдария, Шу, Сарысу, Торғай, Ырғызөзендері, ал солтүстікжәнеорталықҚазақстанкөлдерініңалабынаНұраөзені Балқаш-АлакөлалабынайтқандаІле, Қаратал, Аягөз, Тентекөзендеріжатады. Оқушылар: ІлеөзеніндеҚапшағай СЭС-і салынып, Қапшағайбөгеніпайдаболғанынкартаданкөрсетеді. |
4 | Тақырыптыбектіуүшінсұрақтар мен тапсырмаларбереді: Оқулықтағыіріөзендердің су шығынынанықтаңдар. Қазақстанөзендерініңқоректенукөздерінежәне су режимінеқарайқандайтиптергебөлінеді? Өзендердікескінкартағатүсіру. Жоспарбойыншабірөзенгесипаттама беру. Солтүстікмұздымұхиталабынажататынөзендердіатап, картаданкөрсетіңдер. Бұлалаптағыөзенағыныныңтұрақтыма, тұрақсыз ба, себебіне екенінтүсіндіріңдер. Ішкіалапдепненіайтады? Оғанқандайтеңіздер мен көлдержатады, атауларынатаңдар. Өзендердіңқандайшаруашылықмаңызы бар? Қандайөзендердекемежүзеді? Қайсысынанэлектрэнергиясыналады? Өзендердіңқазіргіэкологиялықжағдайықандай? Физикалықкартаданәралаптыңіріөзендерінтауып, кескінкартағатүсіріңдер. | Оқушылармұғалімніңбергенсұрақтары мен тапсырмаларынорындайды: Қазақстанөзендерінегізіненқар-жаңбыр, мұздық, жерастысуыменқоректенеді. Кейінөзендердікескінкартағатүсіреді. Солтүстікмұздымұхиталабынажататынөзендер: Ертіс, оныңсалаларыБұқтырма, Үлбі, Оба, Есіл, Тобыл, Шар. Бұлалаптағыөзендердіңағыныкөбінесетұрақтыболыпкеледі. Себебі, климат ерекшеліктерінебайланыстымұндаылғалыдылқтыңжетеіліктіболуына, жауын-шашынмөлшерінің мол болуынабайланыстыөзендертұрақтықоректеніп, ағыптұрады. Дүниежүзілікмұхитқашығаалмайтыналаптыішкітұйықалапдепатайды. Оағн Каспий, Арал теңіздері, Балқаш-Алакөлкөлдеріжатады. Өзендерауыз су ретінде, көркемдіккөзі, ағысыжылдамөзендер энергия көзіретіндепайдаланылады. Ертіс, Жайық, Ілеөзендеріндекемежүзеалады. Ертіс, Іле, Сырдарияөзендеріненэлектрэнергиясыналады. Бойында СЭС-ры, металлургиялықкомбинаттаржұмысістейтіндіктенөзендарқаттыластануда. Ертісөзенінесипаттама: 1) Қытайдағы Алтай туларынанҚараЕртісболыпбасталады. 2) Өзеналдыментаулыаймақтардан, кейінжазықжерденағыпөтеді. 3) Оңжақжағалауытік, жартасты, солжақжағалауыжатықкеледі. 4) Салалары: Бұқтырма, Үлбі, Оба, Есіл, Тобыл, Шар. 5) Обь өзенінеқұйып, ол СММ-на құяды. 6) Суыкөктемдеқар мен мұздықтарерігенкездетасиды, жаздақайтатқмендейді. Қыстақататындықтан су деңгейітөменболады. 7) ЕртісөзенініңбойындаБұқтырма, Өскемен СЭС-рысалынған. Соныменқатарметаллургиялықкомбинаттаржұмысістейді. Балықауланады, кемежүзеді. 8) Өзенқаттыластануда. |
5 | Сабақтыоқушыларменбіргеқорытындылайды. | Сабақта не білгенін, не үйренгенінайтыпқорытындылайды. |
6 | Сабақбарысындабелсенділігінебайланыстыбағаланады. | Күнделіктерінебағлаларынқойдырады. |
7 | Үйге: тақырыптықайталау, сұрақтарғажауап беру. | Күнделіктерінеүйтапсырмасынжазыпалады. |
6 668 201 материал в базе
Настоящий материал опубликован пользователем Есембек Саят Әмірханұлы. Инфоурок является информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайт
Если Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.
Удалить материалВаша скидка на курсы
40%Курс профессиональной переподготовки
500/1000 ч.
Курс повышения квалификации
72 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 180 ч.
Курс повышения квалификации
36 ч. — 144 ч.
Мини-курс
10 ч.
Мини-курс
6 ч.
Оставьте свой комментарий
Авторизуйтесь, чтобы задавать вопросы.