Статья на тему: "Ағылшын тілі"

Ағылшын тілі пәнінің басқа оқу пәндерімен кіріктіріле оқытылуы

Ағылшын тілін оқыту мақсаттары қоғамның дамуына байланысты өзгеріп отырады. Қәзіргі кезде мектепте ағылшын тілін оқыту мынандай төрт мақсат көздейді: коммуникативтік,білімдік,тәрбиелік және жетілдіру мақсаты. Осы аталған мақсаттардың ішінде коммуникативті мақсат жетекші рөл атқарады,қалған мақсаттар сол коммуникативтік мақсатты орындау арқылы жүзеге асырылады. Мектепте шетел тілін оқытудың басты мақсаты коммуникативтік мақсат болуға тиіс. Демек сөз әрекетінің негізгі түрлерін: монолог және диалог түрінде сөйлеу ауызша айтылған сөзді тыңдап, түсіну, жазбаша мәтіндерді оқып, ондағы ақпаратты қабылдай білу іскерліктерін меңгеруге тиіс. Сонымен қатар оқушылар тілді ғана емес, тілін оқып жатқан елдің мәдениетін меңгереді. Ағылшын тілін оқыту үрдісінде мәдениетаралық қарым-қатынас біліктерін қалыптастыру, эвристикалық стратегиялар мен іс әрекеттердің тиімділігін, нақты мәдениет түрлерінің ерекшеліктерін және олардың өзара әрекет етуін қамтамасыз ететін біліктерді қалыптастыру көзделеді. Жалпы білім беретін мектепте ағылшын тілін практикалық тұрғыда меңгеруге үйрету - оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтің «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты халыққа Жолдауында: «Білім беру реформасы табысының басты өлшемі - тиісті білім мен білік алған еліміздің кез келген азаматы әлемнің кез келген елінде қажетке жарайтын маман болатындай деңгейге көтерілу керек. Біз бүкіл елімізде әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметіне қол жеткізуге тиіспіз» -деген болатын.

Пән аралық байланыс-қазіргі заманғы ғылымдардың кірігу тенденциясы жағдайында мектептер жүйесінің білім мазмұнын айқындаудың басты шарты болып табылады. Жалпы білім беретін мектеп пән мұғалімдерінің пәнаралық білімдер мен іскерліктерді игеруі - оқу үрдісін пәнаралық байланыс негізінде ұйымдастыру үшін алғы шарт. Ю.К. Бабанскийдің айтуы бойынша жалпы ғылыми біліктер мен дағдыларды қалыптастыру кезінде және де ерік, эмоциялар мен қабілеттерін дамыту үрдісінде түсүніктер, заңдар мен қағидаларды қалыптастыруды және негізгі ғылыми фактілердің меңгерілуін ескеру керек. Пәнаралық байланыста ағылшын тілі пәнінің мектептегі басқа пәндерден ерекшелігі сол, ол тек тілдік білім жүйесін (фонетикалық, лексикалық, грамматикалық) оқытуымен шектелмейді. Ең бастысы ағылшын тіліндегі сөз әрекетін мәдениетаралық қарым-қатынас құралы ретінде меңгертіп, нәтижесінде көп тілдік және лөп түрлі мәдениетті түсінетін тұлғаны қалыптастырудағы рөлімен дәйектеледі.

Пән аралық интеграция ұстанымының өткенді шолатын (ретроспективті), қатарлас және перспективті қасиеті бар және бұл ұстаным екі түрлі тәсілмен іске асады. Адамды жан жақты дамыту болып табылатын қазақ тілі мен ағылшын тілі пәндері өзара байланыса отырып табиғи ортаның, қоғамның, әлуметтік ортаның даму заңдылықтарын тереңдете танытатын неғұрлым ірі интеграциялық байланысқа-қоғамдық ғылымдармен байланыса ұласады. Пән аралық байланыстың бұл түрі оқыту бағдарламаларында кең қарастырылған және оқыту тәжірбиесінде белсенді қолданылады. Біз бастауыш, 5-6 сыныпта ағылшын тілі сабағында оқушыларға төмендегідей тақырыптарды ұсынамыз:

1.     My favourite domestic animal.

2.     My day.

3.     My friend.

4.     My lovely family.

5.     I go shopping.

6.     Our school.

7.     Be careful.

8.     My favourite subject.

9.     We love to sing.

10. How I help my mum.

Сол тақырыптарын өткен кезде, оқушылар сауалнама жүргізіп, коллаж даярлап өз жобаларын сабақта қорғайды. Сандарды, реттік сан есімдерді үйрене отырып, сандарды қосу алуды, көбейту және бөлуді үйренеді, жұмыс күнін сипаттай отырып уақытты айту арқылы сағат тілдерін, жылдарды үйреніп, уақытты есептеуге, уақыттың созылымын айтуға, жұмыс түрлеріне қанша уақыт жеберетіндіктерін есептеп, күндік жұмыс істеу уақыттарын есептеп шығарады. Досын және өзін сипаттау кезінде салмақтарын - кг және ұзындықтарын - м/см және оның ағылшын тіліндегі шамасы салмақты - фунт,ұзындықты - фут бойынша есептеп табады. Дүкенде тақырыбын өткенде меню бойынша тағамдардың және алған заттардың бағасын қосып, фунт, пэнс арқылы есептеп шығарады,оларды теңгемен қанша тұратындығын есептейді. 7-сыныпта “Animals”, 10-сыныпта «Wildlife” тақырыптарын өткенде ағылшын тілі - биология пәндері байланысы бойынша оқушылар жануарлар тақырыбындағы сөздермен, биологиялық терминдермен, олардың өмір сүру ортасымен танысып, сипаттамалар жасап, проект жұмыстарды қорғайды. Ағылшын - география пәндері байланысы бойынша 7-сыныпта «Going to Britain”, “Have you been to Central Asia?” 8-сынып “Kazakhstan”, “Great Britain”, 10- “The UK”, “Canada”, “Kazakhstan” және осы мемлекеттердің қалалары туралы мәліметтер берілген, 11-сыныпта «Welcome to the English-speaking countries”, “Holidays and foreign trips”, “At the international airport”, “At the railway station” тақырыптар аясында оқушылар географиялық терминдермен танысып, картамен жұмыс жасайды, әр  елдің орналасуына байланысты экономикасына, қазба байлықтарына, ауа райына байланысты айналысатын шаруашылықтарына талдау жасайды, ойларн қорытып әңгімелейді. Барлық сыныптарда экология мәселелері айтылып, оны шешу жолдары оқытылады. Ағылшын тілі - тарих пәндері байланысы бойынша осы елдердің мемлекет болып қалыптасуындағы тарихи жағдайлар, оқиғаларға берілген мәтіндермен танысып зерттеу жасап саяси жағдайлары, елді басқару системалары таныстырылып әр елдің ерекшеліктері анықталып салыстырылып оқушылардың әлем елдері туралы білімдері дамиды. Оқушылыр оқу мәтіндері арқылы әр түрлі диалогтарға қатысуға, пікірталастарға түсуге, өз ойын жеткізе алуға сол үйрену түріндегі ақпараттық-коммуникативтік кеңістікте бағдарлана алуға үйренеді. Бұл көрсетілген қабілеттер мәтінмен жұмыс істеуде керекті білік-дағдылырды меңгеру жолымен қалыптасады.