Статья на тему: Баттерфляй

Баттерфляй (Дельфин жүзу техникасы)

Дельфин немесе Баттерфляй (ағылш. butterfly -көбелек») — жүзудің техникалық жағынан ең қиындарының және шаршататын түрлерінің бірі.

Дененің сол және оң жақ бөлігі бір уақытта симметриялық қозғалыс жасайтын (қолдар жүзгіштің денесін судың үстіне көтеретін кең және мықты есулер жасаса, аяқтары мен жамбасы толқын тәріздес қимыл жасайды) ішпен жүзу стилі. Баттерфляй — жүзудің ең қиын стильдерінің бірі және жылдамдық жағынан крольден кейін екінші орында тұр.

Алғашында жүзудің тек 3 стилі болған. Олар: еркін стиль, брасс және кроль әдісімен шалқалап жүзу. Баттерфляй брассты жетілдіру кезінде пайда болған. Қолдар судың бетінде зымырай бастады, сол себептен жүзгіштің қозғалысы жылдамдады. Кейін аяқтардың қозғалысын да көбірек табиғиға ұқсатты.

Баттерфляйда жүзу техникасы ерекше маңызды. Кроль, шалқалай жүзу мен брассқа қарағанда баттерфляйда жақсы жылдамдықты тек физикалық күш арқылы қол жеткізу мүмкін емес. Көп адамдар бар қиындық бұл стильді үйренуде жатыр деп ойлайды. Бастаушылар үшін басты қиындық екі қолын бір уақытта судың үстінде қайтару мен барлық денесін бастапқы позицияға келтіру, сонымен қатар бір уақыттағы деммен жүзу техникасы қол мен аяқтың синхронды қозғалысынан тұрады. Мұндағы негізгі рөлді дененің толқын тәріздес қозғалысы орындайды. Бастапқы позицияда жүзгіш суда қарнымен жатады, қолдары алға созылған, ал аяқтары артқа қарай созылған.

Дельфин әдісімен жүзу техникасының ерекшелігі - қолдар есуді аяқтаған соң, су үстінде дайындық қимылдарын орындайтыны және аяқтары дельфиннің құйрықтары сияқты жоғары төмен қозғалатыны. Өкшемен толық екі рет соғу қолдың бір айналым қимылына келеді.

Дельфин әдісінде қолмен есуді                                          
жасаудағы білектің қимыл траекториясы (1-сурет):

                                                                                           1-сурет

Дене   қалпы:

Жүзушінің денесі мен басы толық суға батырылған. Дельфинмен жүзу әдісінің жүзудің басқа әдістерінен ерекешелігі  жүзуші үздіксіз толқынды қозғалыс жасайды. Бұл қозғалыс аяқтардың жұмысының тиімділігін едәуір арттырады.

Қол қозғалысының техникасы:

Дельфинмен жүзу әдісінде қол қозғалысының техникасы кроль жүзу әдісіне ұқсайды. Бірақ бұл әдісте қолдардың есуі мен келтіруі бір мезетте өтеді.  Олар иық деңгейінде немесе одан кеңірек суға енеді де, суға енген соң бірден алға-төмен созылып, ұтымды қалпын қабылдайды. Қолмен есу (крольдағыдай) кеуденің астына қарай орындалып, қозғалыс соңында шынтақ жоғары көтеру арқылы жүзеге асады. Шынтақтың бүгілуі арқылы саусақтар бір-біріне жақындайды. Есу кезінде саусақтар ара-қашықтығы 15-20см мөлшерінде параллель қозғалып, шынтақ аздап шетке ығысады. Есу жамбас тұсқа келгенде қолдың судан шығарылуы арқылы аяқталады. Қолдың судан шығуын жеңілдету үшін есу соңында алақан сыртқа қарай 45⁰-қа  бұрылады.

Аяқ қозғалысының техникасы:

Дельфин жүзу әдісінде аяқтар толқын тәріздес қимыл жасайды. Толқын жамбас бөліктің  төмен-жоғары қозғалысынан басталып, үдетілген амплитудада жамбас-бөксе, тізе және жіліншік буындарына қарай алмасады. Аяқтар біріккен қалыпта бір мезетте қимылдайды.

Тыныс алу:

Қолдың есу   қозғалысының соңы мен қолдың судан шығарыла бастауында  дем алу басталады. Осы мезетте жүзушінің басы сәл көтеріліп, аузы судың үстінде көрінеді. Содан соң бас суға батып, ал қол артқа созылуын  аяқтайды. Аздаған кідірістен соң дем шығару басталып,  қалған қозғалыстың циклдарында қайталанып жүзеге асырылады. 

Қозғалыстардың жалпы үйлесімі:

Қолдың бір есуіне – аяқтың екі серпімді қозғалысы сәйкес келеді. Алғашқы серпіліс – қолдың суға түсірілуіне сәйкес келсе, ал екінші серпіліс – есу мен дем алудың аяқталуымен жүзеге асырылады.

2-сурет

3-сурет